2. KRIK – Postojano u tranziciji

Festival kritičke kulture - KRIK u Skoplju nastavlja i u drugom izdanju da istražuje odnose kulture, umetnosti i politike, a intenzivnim programom, u kojem učestvuje i ruski umetničko-teoretsko-aktivistički kolektiv Chto delat, posebno će se fokusirati na pitanje tranzicije i mogućnosti otpora u tom nikada dovršenom procesu na ovim prostorima.

“Postojano u tranziciji – zarobljenost u razbijenom ogledalu” generalni je tematski okvir drugog izdanja festivala KRIK, koji će biti održan od 13. do 17. decembra u skopskom Muzeju savremene umetnosti, u organizaciji Kontrapunkta, a u saradnji s partnerskim organizacijama Kurziv i Kulturtreger iz Hrvatske, te SCCA-Ljubljana iz Slovenije i SEEcult.org iz Srbije, otvoriće i temu kritičkog sagledavanja umetničkih praksi u regionu.

U želji da istakne forme otpora tiraniji tranzicijskog procesa, kao i da analizira dominantan “projektni” način stvaranja i razmišljanja o slobodi, identitetu, “novom” i savremenosti, ovogodišnje izdanje KRIK-a pokušaće da istraži različite prakse i znanja koje implicira određena kartografija zajedničkog kulturnog, umetničkog i političkog pamćenja želje za promenom.

Drugo izdanje KRIK-a, kako su navele urednice programa Iskra Gešoska i Elena Veljanovska, problematizovaće i različita naličja pobune u umetnosti, imajući u vidu njenu privremenost, nekonzistentnost i “projektnost”, zbog čega gubi svoju vrednost koncentracije koja bi mogla da dovede do promena i zapravo postaje “bilbord” populističke semantike, nametnute od dominantnih narativa moći.

“Jedno od pitanja oko kojih smo se zaglavili u umetničkom i političkom kontekstu je odsustvo ontološkog okvira koji bi se jasno postavio naspram svakog oblika vlasti koji ne dozvoljava artikulaciju slobode i koji bi otvorio pitanje ‘izneverenih revolucija’”, navele su Iskra Gešoska i Elena Veljanovska, koje u programskom tekstu podsećaju na jedan od dijaloga iz “Alise u zemlji čuda” Luisa Kerola, u kojem Alisa pita Češirskog mačka kojim putem da krene, a on joj odgovara da to zavisi velikim delom od toga kuda želi da stigne. Pošto Alisa kaže da joj je to nevažno, on joj odgovara da je onda svejedno i kojim će putem krenuti i da će sigurno stići negde ako hoda dovoljno dugo.

Postavljanjem teme “Postojano u tranziciji – zarobljenost u razbijenom ogledalu”, KRIK želi da iskoristi određenu analitičku distancu kao mogućnost za kritičke promene u lokalnom kontekstu i kao priliku za razmišljanje o društvenoj odgovornosti umetnika i kulturnih radnika kroz njihovo kritički promišljeno stvaralaštvo.

Istovremeno, KRIK ne želi da izgubi iz vida globalnu sliku rastućeg populizma i regresivnih politika, kao i sve veće nejednakosti u neoliberalnoj stvarnosti koja je deo direktnih izazova održanju demokratskih vrednosti i principa uopšte.

Deo programa KRIK-a posvećen je partnerskoj platformi “Svet oko nas – kritički pogledi u regiji”, čije se ključno pitanje odnosi na to šta danas predstavlja kritika.

Regionalna platforma “Svet oko nas” zauzima se za razvoj i relevantnost kritičke valorizacije umetničke produkcije, uvažavajući nužnost edukacije autora koji se kritički odnose prema savremenoj umetničkoj i kulturnoj produkciji u svim medijima. Ovogodišnje izdanje KRIK-a, u duhu već postavljene teme, posebno se zalaže za segment koji direktno utiče na umetničku produkciju - kritiku i kritičku refleksiju.

Učesnici KRIK-a su: kolektiv Chto delat (Dmitri Vilenski, Oksana Timofeeva, Olga Egorova i Nina Gasteva) iz Rusije, Suzana Milevska, Nebojša Vilić, Vladimir Jankovski iz Makedonije, Miljenka Buljević, Antonija Letinić, Luka Ostojić i Lujo Parežanin iz Hrvatske, Lara Plavčak i Miha Kelemina iz Slovenije i Vesna Milosavljević iz Srbije.

Program počinje već 13. decembra seminarom kolektiva Chto delat koji će sa lokalnim učesnicima raditi na performansu kojim će 17. decembra biti zatvoren KRIK.

Chto delat će održati i prezentaciju 14. decembra u MSU, nakon što drugo izdanje KRIK-a zvanično otvori makedonski ministar kulture Robert Alađozovski.

Uvodno predavanje “Veštičarenje i solidarnost” održaće Oksana Timofeeva iz Chto delat, nakon čega će biti prikazan film “Palace Square 100 Years After. Four Seasons of Zombie” (2017).

Uz seminar Chto delat, dnevni program festivala obuhvata i seminar za pisanje kritike u okviru projekta “Svet oko nas – kritički pogledi u regiji” koji će voditi Antonija Letinić, Luka Ostojić, Miha Kelemina i Lara Plavčak.

Za 15. decembar najavljen je razgovor sa lokalnim i regionalnim kustosima i kritičarima, koji će moderirati Vladimir Jankovski, a učestvovaće Miljenka Buljević, Antonija Letinić, Luka Ostojić, Lujo Parežanin, Vesna Milosavljević, Lara Plavčak, Miha Kelemina i Nebojša Vilić.

Teoretičarka umetnosti Suzana Milevska održaće 16. decembra predavanje “Efekat leptira – od obećanja institucionalne kritike do potencijala aktivističke umetnosti”, nakon čega će biti održan i javni razgovor sa njom.

Program festivala KRIK biće zatvoren performansom Chto delat sa lokalnim učesnicima.

Naziv festivala KRIK je akronim za kritiku, reakciju, ideju i konfrontaciju, a ujedno na makedonskom i još nekim jezicima u regionu znači vrisak. Suprotstavljajući se “kulturi tišine”, KRIK promoviše kritički dijalog, nove forme za plasiranje i primenu znanja, savremenog sećanja i aktuelne političke istorije, te otvara mogućnost za stalne društvene tranformacije.

Prvo festivalsko izdanje u fokusu je imalo teme “Arhivi nasilja” i “Od dijaspore do različitosti”, a tematski koncept kreiran je tako da podstakne kritičku debatu u javnoj sferi o relevantnim političkim i društvenim temama kao što su ljudska prava, pravo na kulturu, identitetska pitanja, nasilje u javnoj sferi preko političkog i ekonomskog aparata, kao i jačanje zajednice kroz kulturne i umetničke prakse. Takođe, KRIK je pokrenut i da bi stao u odbranu prava na kritičku kulturu koja stalno pomera granice emancipatorskih politika u društveno-kulturnom prostoru.

Program KRIK-a i Kontrapunkta – asocijacije za razvoj kritičke teorije, socio-kulturnog aktivizma i savremenih umetničkih praksi, finansijski je podržan ove godine od Fondacije za otvoreno društvo u Makedoniji, Gete instituta u Skoplju, Zaklade Kultura nova iz Hrvatske, Farmahema i Ministarstva kulture Makedonije.

Festivalski program sa satnicom nalazi se u Kalendaru portala SEEcult.org.

(SEEcult.org)