Ljubav prema subverziji
Izložba “Ljubav prema subverziji” u Galeriji Kazamat u Osijeku predstavlja umetnike i umetničke grupe iz regiona čiju je umetnost - u rasponu od 1932. do 2012. godine - obeležio društveni aktivizam radi podsticanja promena u oblasti institucionalne kulture i društveno-političkog okruženja ili, barem, menjanja svesti svoje publike.
Predstavljajući kontinuitet aktivističke umetničke prakse u regionu, izložba je zasnovana na delima iz Kolekcije Marinko Sudac, čiji su autori Grupa OHO, Crveni Peristil, Bosch + Bosch, Grupa šestorice umetnika, Željko Kipke, Josip Seissel (Traveleri), Gorgona, Marjan Molnar, Balint Szombathy, Tomislav Gotovac, Obitelj iz Šempasa, Bogdanka Poznanović, Attila Csernik, Vladimir Petek, Ante Verzotti, Ivan Martinac, Miroslav Mikuljan, Slobodan Šijan, Petar Trinajstić, Marko i Marika Pogačnik, Naško Križnar, Marjan Ciglič, Ljubomir Šimunić, Era Milivojević i Marina Abramović.
Kako je naveo kustos izložbe Branko Franceschi, reč je o umetnicima koji su društvenu poziciju i umetničku praksu shvatili kao platformu za promovisanje programa i strategija čiji je cilj bio potkopavanje zatečenog nivoa i oblika vladajućeg autoriteta, uključujući pozicije političke moći, građanskog morala, te hijerarhijsku strukturu unutar koje se odvija umetničko stvaralaštvo.
Njihov se aktivizam u području umetničkog izraza paralelno manifestovao kao radikalno odstupanje i suprotstavljanje tradicionalnim umetničkim disciplinama i, pre svega, umetničkom radu čiji je cilj umetnički objekt, a regulator tržište umetnina.
Tema izložbe, koja je 2013. održana i u Galeriji "dr. Vinko Perčić' u Subotici, predstavljena je fotografskom i video dokumentacijom performansa, audio instalacijom, eksperimentalnim i autorskim filmovima.
Hronološki početak izložbe je filmski sinopsis “Glave u vrećama” koji je 1932. napisao Jo Klek (Josip Seissel) za desetogodišnjicu osnivanja legendarne i zamalo zaboravljene grupe Traveleri, a Kolekcija Marinko Sudac ga je za izložbu “Područje zastoja”, održanoj na brodu Galeb 2011. godine, realizovala i emitovala u obliku radio drame.
Najveći deo izložbe obuhvata period od 60-ih do 80-ih godina, predstavljen radovima Gorgone, Gotovca, grupa OHO, Crveni Peristil, Bosch + Bosch, Grupe šestorice umetnika i učesnika pokreta Nove ujetničke prakse.
Posebnu celinu predstavlja program eksperimentalnog filma “Tune in Screening”, koji obuhvata filmove jugoslovenskih autora nadahnutih zapadnjačkom rok muzikom, snimljene od 1966. do 1976. godine.
Hronološki završetak izložbe su recentni filmovi Željka Kipkea, jednog od istaknutih predstavnika neoavangardne umetničke prakse još od kraja 70-ih godina, koji pokazuju da individualne subverzivne strategije još uvek predstavljaju aktuelnost savremene umetničke prakse.
“Jednostavno, reč je o ljubavi koje se niti umetnici, niti publika ne bi nikad trebalo da odreknu”, naveo je Franceschi.
Umetnička praksa autora zastupljenih na izložbi pretpostavljala je eksperiment u području tradicionalnih disciplina i njihovu međusobnu kontaminaciju, uključivanje elemenata i imaginarija popularne kulture i masovnih medija u područje visoke, na akademskim programima i kanonima zasnovane građanske kulture, različite oblike performativnih umetničkih praksi s krajnjim ishodom poistovećivanja umetnosti i života, odnosno, umetnika i umetničkog dela, radikalno prihvatanje novih medija i tehnologija posredovanja slike, nove umetničke prakse i discipline, preferisanje javnog prostora i direktnog kontakta s publikom u odnosu na institucije i njihovo posredovanje umetnosti.
Te umetničke prakse, mada na kraju kanonizovane i uključene u kulturni mejnstrim, suštinski su revolucionirale i izmenile ne samo umetnost, već i celokupni život našeg doba, a u najvećoj su meri odredile savremenu vizualnu kulturu i metode vizuelne komunikacije uopšte, naveo je Franceschi, podsećajući da se prvim činom takve umetničke prakse smatra objavljivanje Futurističkog manifesta F.T. Marinettija, najpre 5. februara 1909. u bolonjskim novinama “Gazzetta dell'Emilia”, te potom 20. februara 1909. u pariskom časopisu “Le Figaro”. Manifest je promovisao umetnost koja će odbaciti prošlost i aktivno učestvovati u stvaranju, doslovno i metaforički, nove slike sveta usklađene sa strelovitim tehnološkim napretkom. Današnji se, pak, aktivizam, iako integrisan u kulturni sistem, mahom fokusira na zloupotrebe i manipulaciju tehnološkog i opšteg naučnog napretka u korist rasta profita korporativnog sektora i globalno širenje prikrivenog totalitarizma civilizacije liberalnog kapitalizma.
Izložba je otvorena u Galeriji Kazamat od 12. aprila do 3. maja, a HDLU Osijek je organizuje zahvaljujući Kolekciji Marinko Sudac, autorima, Muzeju savremene umetnosti u Zagrebu i Hrvatskom filmskom savezu.
Kolekcija Marinko Sudac se od 2004. godine i inicijalnog fokusa na umetnost stvaranu u Jugoslaviji proširila vremenom i na međunarodnu umetničku produkciju širom sveta, a vremenski se odnosi na razdoblje od 1909. do 1989. godine.
(SEEcult.org)
