16. Smotra arheološkog filma

Međunarodna Smotra arheološkog filma u Beogradu otvorena je 19. marta u Galeriji fresaka Narodnog muzeja koja je bila toliko krcata da je na desetine zainteresovanih moralo da odustane od ideje da pogleda filmove o Persepolisu i drevnom Peruu.

Ispred Galerije fresaka, prema slobodnoj proceni, ostalo je bar onoliko publike svih generacija koliko je uspelo da uđe na projekcije iranskog filma “Raskoš Persepolisa” (Farzin Rezaeian) i španskog “Drevni Peru: neistražena priča” (José Manuel Novoa).

Razlog je to što je prostor Galerije fresaka oko četiri puta manji od Atrijuma Narodnog muzeja, u kojem je Smotra arheološkog filma do sada održavana.

Budući da je Narodni muzej nedavno zatvoren zbog sanacije i rekonstrukcije, za 16. Smotru arheološkog filma, na kojoj će do 25. marta biti prikazana 22 ostvarenja iz deset zemalja, domaćin je Galerija fresaka. Za razliku od proteklih godina, a na žalost mnogih ljubitelja arheološkog filma, neće biti repriznih projekcija.

16. Smotru svečano je otvorila pomoćnica ministra kulture i informisanja Srbije za međunarodnu saradnju Asja Drača-Muntean, a publici su se obratili i direktorka Narodnog muzeja Bojana Borić-Brešković i direktor Kulturnog centra Irana u Srbiji Mahmud Šalui.

U selekciji Ivane Minić, kustoskinja Narodnog muzeja, 16. Smotra arheološkog filma nudi ostvarenja iz Irana, Polјske, Nemačke, Italije, Španije, Grčke, Austrije, Slovenije, Hrvatske i Srbije.

Izabrani filmovi, prema navodima organizatora, odlikuju se visokim naučnim kvalitetom, ali i atraktivnim pristupom kulturnoj baštini, omogućavajući tako ne samo stručnjacima, nego i svima onima koje privlače stare civilizacije da se upoznaju sa značajnim i dragocenim svetskim spomenicima. To su uglavnom novosti i reportaže, ali i obrazovni filmovi koji predstavlјaju važna otkrića, izuzetna dostignuća prošlosti iz različitih civilizacijskih perioda.

Nakon “Raskoši Persepolisa” i filma o Peruu u vremenu 4.000 godina pre Inka i dolaska konkvistadora, publika ima priliku da vidi 20. marta austrijski film “Vreme metala. Nastajanje hijerarhije“ (Petrus van der Let) o istoriji upotrebe metala i njegovom uticaju na razvoj civilizacije, kao i italijanske filmove “Lipari, luka za koju niko nije mislio da postoji” (Roberto Rinaldi) o najvećem od Eolskih ostrva i “Geneza, morgantinska boginja” (Fabrizio Lunetta) o istočnoj Siciliji, oblasti drevne grčke kulture gde antička verovanja vekovima opstaju u različitim oblicima.

Film "Vreme metala. Nastajanje hijerarhije", ostvarenje nagrađivanog austrijskog reditelja Van der Leta, ima svetsku premijeru upravo na 16. Smotri arheološkog filma, na zahtev samog autora.

Za 21. mart najavljeni su španski film “Akvadukt” (Jose Antonio Muñiz, Javier Téllez) o građevinskim dostignućima starih Rimljana, te nemački “Moć elemenata: Voda” (Charles Colville, Ruth Omphalius) iz Bi-Bi-Si-jevog serijala o ulozi vode u oblikovanju istorije i današnjice čovečanstva.

Za 22. mart najavljen je italijanski dokumentarac “Rimsko pozorište u Aosti” (Benni Piazza) o različitim fazama romanizacije pokrajine Vale d'Aosta, kao i dva nastavka filma o monumentalnom kompleksu Svetog Orsa u Aosti u periodu od IV do XI veka i od XII do XXI veka. Biće prikazan i grčki film “Knosos, lavirint mitova” (Nikos Dayandas) koji istražuje ko je prvi otkrio Knosos, da li je tajanstvena građevina koju je “iskopao” engleski istraživač Artur Evans zaista bila kraljevska palata, ko je sedeo na “prestolu kralja Minoja”, kakvu je ulogu imao mit o Minotauru u iskopavanju i tumačenju tog čuvenog arheološkog lokaliteta i konačno, šta predstavlja lavirint.

Nemački film “Moć elemenata: vazduh” (Colville/Omphalius) nastavak je serijala BBC-ja o četiri klasična elementa prirode, a austrijski “Zvuci kamenog doba” (Petrus van der Let), koji je takođe na programu 23. marta, pokušava da odgonetne da li je čovek u praistoriji imao muzičke instrumente i da li je znao da na njima proizvodi zvukove. Italijanski dokumentarac “Žena u Pompejima” (Oreste Tartaglione) govori o bogatim gospođama, robinjama, prostitutkama, ženama iz različitih društvenih klasa i miljea koje su se nalazile u Pompeji fatalnih dana uoči erupcije.

Za 24. mart najavljen je jedini srpski film na Smotri – “Viminacium – imperija Srbije” Marijane Petrović – kratka filmska priča o nekadašnjem sjaju i propasti rimskog grada i vojnog logora Viminacijum, koja je skrenula pažnju ne samo lokalne, već i svetske javnosti.

Pretposlednjeg dana Smotre biće prikazan i slovenački film “Odiseja 5200 – točak koji je pokrenuo svet” Marka Kočevara o najstarijem točku sa osovinom, koji je otkriven u Ljubljanskoj močvari. Na programu je i hrvatski film “Histri u Istri” Marka Račana o istoimenom projektu Arheološkog muzeja Istre u okviru kojeg je organizovana izložba nalaza kojima je prikazana kultura gvozdenog doba Histra. U realizaciju projekta bili su uključeni saradnici raznih struka kako bi se što vernije oživeli arheološki ostaci koji označavaju prisutnost Histra u Istri od XII veka pre n.e. sve do pada njihovog glavnog grada Nezakcija početkom II veka pre n. e.

Biće prikazan i španski film “Putevima antičkog gvožđa” (Begoña Zubia Gallastegi, Iñaki Leturia Yurrita) o livnicama u Baskiji u kojima je od gvozdenog doba pa sve do XV veka liveno gvožđe.

Poslednjeg festivalskog dana na programu je poljski film “Grad potonulih bogova” (Zdzisław Cozac) koji prati arheološka istraživanja drevnog grada Volin na obali Baltičkog mora za koji se vezuju brojne legende, te dva italijanska filma o Katedrali u Aosti kroz vekove.

U samoj završnici biće prikazan nemački film “Velika igra. Arheologija i politika” (Thomas Tode, Rasmus Gerlach) o istoimenoj izložbi u Esenu, koja se bavila rasvetljavanjem veza arheologije i politike. Suprotno ranijim pretpostavkama, te dve oblasti bile su tesno povezane, jer su nacionalizam, imperijalizam, religija, vojska, ekonomija i želja muzeja za posedovanjem predmeta uticali su na vrstu ekspedicija i odabir arheoloških lokaliteta.

Narodni muzej organizuje 16. Smotru arheološkog filma u saradnji sa Kulturnim centrom Irana, Gete institutom, Italijanskim institutom za kulturu, Institutom Servantes, Helenskim fondom za kulturu, Austrijskim kulturnim forumom i poljskom ambasadom.

Ulaznice koštaju 200 dinara, a projekcije su od 19 sati.

Narodni muzej domaćin je te manifestacije od 1998. godine, kada ju je prvi put organizovao u saradnji sa organizatorima Festivala u Roveretu, časopisom Archeologia Viva i Italijanskim institutom za kulturu.

XVI Smotru najavili su na konferenciji za novinare 16. marta u Galeriji fresaka direktorka Narodnog muzeja Bojana Borić-Brešković, direktor Kulturnog centra Irana Mahmud Šalui, direktor Italijanskog instituta za kulturu Đanfranko Renda, urednik programa za kulturu Instituta Servantes Havijer Vakras, koordinatorka programa Gete instituta Sunčica Šido i PR Helenskog fonda za kulturu Gordana Radaković.

Tradicionalno, filmovi Smotre arheološkog filma gostovaće i u drugim gradovima u Srbiji.

Program 16. Smotre nalazi se u Kalendaru portala SEEcult.org.

D. Stefanović / SEEcult.org