U slavu antifašizma
Dan pobede nad fašizmom obeležava se 9. maja u Srbiji svečanom akademijom na državnom nivou, koju Vlada Srbije organizuje u Sava centru, ali i drugim manifestacijama kulturnih institucija, uključujući trodnevni program u Jugoslovenskoj kinoteci, izložbu “Umetnost kao otpor fašizmu” u Muzeju istorije Jugoslavije, kao i celodnevnim filmskim i debatnim programom u “oslobođenom” bioskopu Zvezda, koji će skrenuti pažnju i na buđenje fašizma 70 godina posle slavne pobede u Drugom svetskom ratu. Povodom Dana pobede, Srbija je učestvovala i na ruskoj državnoj proslavi i vojnoj paradi, održanoj tokom prepodneva u Moskvi, koju su usled rusko-ukrajinskog konflikta bojkotovali lideri zapadnih, savezničkih zemalja iz Drugog svetskog rata.
Centralna državna proslava u Sava centru, uz svečanu akademiju “Buđenje slobode”, obuhvata i projekciju filma “Bitka za Sevastopolj” Sergeja Mokrickog, istorijskog ratnog spektakla rađenog prema istinitim događajima, koji će biti prikazan i 10. maja u Domu sindikata.
Na svečanoj akademiji, kako je najavljeno iz vlade, govoriće premijer Aleksandar Vučić, ruski ambasador u Srbiji Aleksandar Čepurin i učesnik NOR-a, pukovnik u penziji Milan Ateljević.
Državno obeležavanje Dana pobede počelo je polaganjem venaca i odavanjem počasti kod spomenika Neznanom junaku i ruskim veteranima na Avali, kao i na Groblju oslobodilaca Beograda.
Bitka za Sevastoplj (2015)
Jugoslovenska kinoteka priredila je trodnevni filmski program posvećen antifašizmu, u okviru kojeg 9. maja nudi reviju jugoslovenskih antifašističkih filmova “Krv slobode” (1955), “Biografija Jozefa Šulca” (1973), “Krv i pepeo” (1983) i “Jutro” 1967), kao i britanski ratni triler “Igra kodova” (2014), dok će 10. maja prikazati ruski “Mi iz budućnosti” (2008) i srpski “Za kralja i otadžbinu” (2014).
Povodom Dana pobede, u MIJ će biti otvorena izložba “Umetnost kao otpor fašizmu” koja prikazuje umetničke radove inspirisane antifašističkom borbom u bivšoj Jugoslaviji u kojoj je učestvovao i veliki broj umetnika. Postavka je podeljena po tematskim celinama (partizani u borbi, logori, prenos ranjenika, stradanje civilnog stanovništva) i po vrsti eksponata (crteži, dela na platnu, skulpture), a obuhvata radove Miloša Bajića, Dušana Vlajića, Krste Hegedušića, Ismeta Mujezinovića, Vanje Raduša, Vojina Bakića, Franje Kršinića, Save Sandića i Vide Jocić.
Krsto Hegedušić, Transport smrti
Tom izložbom, koju će otvoriti ministar kulture i informisanja Ivan Tasovac, ujedno počije desetodnevna manifestacija “Muzeji Srbije, deset dana od 10 do 10”.
Povodom 70 godina od pobede nad fašizmom, Novi bioskop Zvezda organizuje projekcije francuskog filma “Lacombe Lucien” (1974) Luja Mala, jugoslovenskog "Kraj rata" (1984) Dragana Kresoje i sovjetskog “Pad Berlina” (1950) Mihaila Čiuarelija, te debatu na temu “Antifašizam danas”.
Navodeći da je u Drugom svetskom ratu velika žrtva plaćena da slobodan čovek stane na put fašističkim i kolaboracionističkim snagama u službi najmračnije pojave u istoriji čovečanstva – nacizma, organizatori napominju da su današnje slobode plod te strašne, ali nužne i slavne borbe, ali da se opet sistematski guše, zbog čega ih je neophodno ponovo braniti.
“Danas se ispostavlja da antifašistička borba nije gotova i da mi ne možemo samo da slavimo, nego moramo opet biti spremni da se borimo i pružamo otpor svakodnevno i detektujemo opasnost od takvog delovanja iznova i iznova. Svedoci smo buđenja fašizma u našoj neposrednoj okolini – u Grčkoj, gde jača neonacizam, u Ukrajini, gde su na vlast došli nacisti-banderovci uz podršku NATO pakta, zatim krvavih ratova na Bliskom istoku koje su izazvali imperijalisti, imperijalističkih nastraja na Siriju i Venecuelu, velikih tenzija širom sveta koje izazivaju imperijalistički agresori, uz koje po pravilu dolazi ponovno buđenje fašističkih sila. U Evropi se sistematski ruše tekovine antifašističke borbe, zabranjuju se antifašistički simboli, rehabilituju se saradnici okupatora, rasistički se odnosi prema imigrantima. Mračne sile fašizma ponovo dižu svoju glavu, već jednom rascopanu maljem slobode! Među nama je fašistički Frankeštajn, pripitomljenog lica i kostima, ali sa svim starim vitalnim organima”, poručili su aktivisti Zvezde.
U debati o fašizmu danas učestvovaće istoričar Milan Radanović, autor knjige "Borbe za oslobođenje Beograda", umetnik, nezavisni istraživač i aktivista Nebojša Milikić, projektni koordinator Kulturnog centra Rex i član grupe "Ne rehabilitaciji”, te filmski kritičar, esejista i scenarista Branko Vučićević, jedan od najuticajnijih filmskih publicista u prelaznom dobu prema autorskom filmu 60-ih godina.
Na strahote Drugog svetskog rata podsetice i Savez jevrejskih opština Srbije koji od 10. do 17. maja organizuje izložbu “Portreti i sećanja – Jevrejska zajednica Srbije pre Holokausta”, koja će biti otvorena u nekadašnjem nemačkom paviljonu na Starom sajmištu.
Izložba “Portreti i sećanja”, čija je autorka Andrea Palašti, obuhvata više od hiljadu fotografija članova Jevrejske zajednice Srbije iz perioda pre Holokausta. Fotografije su prikupljene iz porodičnih albuma preživelih Holokausta i arhiva Jevrejskog istorijskog muzeja. Ti snimci, koji će prvi put biti prikazani zajedno u javnosti, ilustruju neverovatnu raznolikost ljudi, osobenost njihovih pojavljivanja, događaja, situacija i mesta. Nažalost, kako napominju organizatori, odnose se samo na delić zajednice koja je postojala pre Holokausta i osnivanja koncentracionog logora – Jevrejskog logora Zemun (Semlin Judenlager) na Starom sajmištu, jednog od prvih u Evropi.
(SEEcult.org)
