Making Off - fotografije i filmovi Ivana Petrovića
Izložba “Making Off” Ivana Petrovića u Galeriji Doma kulture Studentski grad u Beogradu, koja će biti otvorena 11. decembra u okviru festivala Alternative film/video, objedinjuje fotografije i video zapise iz dva perioda njegovog rada od 2000-ih do danas, nastale u neposrednom autorovom okruženju, gde se privatni ambijent prožima sa događajima od javnog karaktera i značaja.
Izložba objedinjuje kolor i crno-bele fotografije sa početka 2000-ih i video snimke koji datiraju od 2011. do danas.
Making Off, kadar iz filma
Izložba “Making Off” uključuje dokumentarni film, odštampane frejmove preuzete iz montiranog i nemontiranog materijala i postavku fotografija, koje čine korpus Petrovićeve privatne arhive i materijala dosad neprikazanog javnosti. Ta trodelna celina, kako je naveo Marko Kostić u tekstu u katalogu, nudi tehničko poređenje različitih medijskih formata, pa je, zahvaljujući Petroviću, ponovo aktuelna opaska Valtera Benjamina načinjena pre sto godina: Teškoće koje je fotografija zadala nasleđenoj estetici bile su dečja igra prema onima sa kojima je nasleđenu estetiku dočekao film.
Petrovićev film (pored brojnih panoramskih kadrova i situacija u okviru privatnog okruženja) sastavljen je od više scena razgovora sa srpskim umetnicima. U njima akcenat nije stavljen na dijalog, već na atmosferu i iskustveni značaj prisustva snimljenih subjekata.
Ivan Petrović - Making Off, kadar iz filma
Petrović je u fotografskom opusu i ranije tretirao svoje aktere na društveno-analitičan način. Branislav Dimitrijević je njegove fotografije, povodom izložbe “Sve je dobro” u Kulturnom centru Beograda 2017, opisao ne kao slike događaja već kao događaj slike. Petrovićev pristup, u kojem proces snimanja predstavlja i ulogu samog autora u procesu, može asocirati na mnoge stvaraoce iz istorije umetnosti, ne samo u okviru pokreta cinema verite, već i unazad do baroknih slikara koji su, poput Rembranta i Velaskeza, enigmatično predstavljali sebe u društvenom i političkom kontekstu svog vremena.
“Izbor portretisanih likova ovde je podjednako zanimljiv kao i izbor situacija u kojima se oni nalaze: od grupne boemske identifikacije, preko individualne poetske melanholije, do kolektivne kreativne egzibicije, ovi akteri poseduju službenu duhovitost, timsku spontanost i namernu trapavost, predstavljajući sebe kao subliterarne persone, privatno bliske, ne samo fotografu već i pretpostavljenom auditorijumu izložbe. Zbog te prepoznatljivosti, ono što se može tumačiti kao autorska subjektivnost u izboru karaktera zapravo je objektivna analiza njegove publike. Ovi likovi nisu određeni prema stepenu društvene autentičnosti, već prema stepenu stručnosti za inscenaciju autentičnog utiska, čime su pojmovno bliži proto glumcima nego društvenim junacima, a Petrovićev fokus više odgovara profilu tekstopisca nego tipologiji vizuelnog umetnika. Figurativno gledano, Petrovićevi likovi čine svojevrsnu noćnu stražu celog domaćeg likovnog auditorijuma; ovi portreti svedoče o našoj ukupnoj pripadnosti istorijskom vremenu i potencijalnim katalozima budućnosti”, naveo je Kostić u tekstu “Odjava filma”.
Ivan Petrović - Nenad Jeremić i Milan Milinković, Beograd, 2003, fotografija
Za razliku od izloženih fotografija, sukob interesa između ličnog, javnog i privatnog, kao i dilema da li autor bira aktere ili akteri biraju njega, ostavlja tragove na filmskom delu Petrovića. Otud, vizuelne sugestije u prikazivanju likova, kako navodi Kostić, više deluju kao njegova želja da ideološki proslavi svoje junake nego da kritičkom distancom prema njima uspostavi zajednički odnos prema istoriji.
Petrovićeve fotografije na izložbi “Making Off”, prema navodima Kostića, na neki način su istorijska svedočanstva lišena političkog značenja. “Upravo suprotan slučaj vidimo kada je njegov film u pitanju – ovde dobijamo politička svedočanstva spornog istorijskog značenja. Zbog toga, foto-album iz filma govori o stepenu razlike između dva tipa vizuelnog izražavanja: dok Petrovićeva filmska estetika vodi u pravcu sinematične dokumentacije, njegova se foto-estetika po značenju približava svetu dramske fikcije. Sličice preuzete iz filma nisu u funkciji propagandnog materijala, već obrnuto – Petrovićev film predstavlja zakulisni program o izradi foto-tropa na istu temu. S druge strane, pejzaži u filmu deluju realističnije od mimetski predstavljenih slika prirode na fotografijama (frejmovima)”, dodao je Kostić.
Ivan Petrović - Making Off, kadar iz filma
Navodeći da autorsko kolebanje između dokumentarnog (vizuelnog) i igranog (dramskog) postupka predstavlja dilemu koja je mahom zaokupljala i celokupnu mediologiju 20. veka, Kostić konstatuje da izložba “Making Off” pokazuje koliko je likovna fabula postala intrigantnija i provokativnija kategorija od vizuelnog dokumenta i koliko je čitanje slike danas avangardniji čin od njenog gledanja. Zato Petrovićevo prepuštanje filmskom utisku istovremeno postavlja dvostruko autorsko pitanje: da li je direktni film bez scenarija zaista uverljiviji od fotografije života koji ima scenario?
Ivan Petrović (Kruševac, 1973) diplomirao je na Akademiji umetnosti “Braća Karić” u Beogradu 2002. godine, na odseku fotografije. Petrovićeva umetnička praksa proističe iz višeznačnog istraživanja fotografskog medija i zasnovana je uzajamnim odnosima dokumentarizma, aproprijacije i revalorizacije. Tematska interesovanja usmerena su mu ka pitanjima istorije; nasleđa i diskontinuiteta; identiteta i lične istorije pojedinca, kao i pozicije koju medij fotografije zauzima usled izmenjenih kulturnih, društveno-političkih ili tehničko-tehnoloških paradigmi. Pored fotografije, koja predstavlјa osnovnu oblast njegovog delovanja i rada, Petrović se bavi i dokumentarnim i eksperimentalnim filmom.
Urednik je Centra za fotografiju; inicijator i urednik “Foto-foruma” (2010–2011) i autor/priređivač knjige Foto-forum, razgovori o fotografiji (2016).
Petrović je i dobitnik nagrade “Dimitrije Bašičević Mangelos” za 2008. godinu i stipendije KulturKontakt u Beču 2004.
Izložba “Making Off” u DKSG-u, čija je urednica Maida Gruden, biće otvorena do 31. decembra kao deo programa Međunarodnog festivala novog filma i videa “Alternative film/video”, koji će predstaviti od 11. do 15. decembra više od 70 alternativnih filmova i video-radova iz celog sveta – inovativnih, eksperimentalnih, istraživačkih, avangardnih, ličnih, političkih... objedinjenih temom “Veliko ubrzanje”.
(SEEcult.org)
