Nagrada Pavle Vasić za 2020. Ani Ereš
Nagrada “Pavle Vasić” za 2020. godinu dodeljena je dr Ani Ereš za monografiju “Jugoslavija na Venecijanskom bijenalu (1938-1990) - Kulturne politike i politike izložbe”, objavljenu u izdanju Galerije Matice srpske.
Nagrada “Pavle Vasić” Udruženja likovnih umetnika primenjenih umetnosti i dizajnera Srbije (ULUPUDS) dodeljena je Ani Ereš na osnovu konkursa, na koji je pristiglo još šest predloga. Žiri je odlučio većinom glasova, a činili su ga: prof. dr Tijana Borić (predsednica), prof. dr Igor Borozan i prof. dr Vlada Simić.
Nagrada “Pavle Vasić” dodeljuje se za tekstove u oblasti primenjene umetnosti i dizajna objavljene u svim vrstama stručnih publikacija (monografije, knjige, zbornici), teoretski i kritički rad o primenjenoj umetnosti objavljen u medijima, kao i za autorske izložbe uz odgovarajući stručan tekst.
Nagrađena knjiga dr Ane Ereš, kako je istakao žiri, predstavlja originalnu studiju izložbenih nastupa Jugoslavije na jednoj od najznačajnijih međunarodnih smotri savremenog stvaralaštva – Bijenalu umetnosti u Veneciji. Hronološki okvir istraživanja jeste period 1938-1990, čime su obuhvaćeni svi oficijelni nastupi Kraljevine Jugoslavije, FNR, odnosno SFR Jugoslavije.
“Ova praktično neistraživana tema (sa retkim fragmentarnim osvrtima), ne samo na srpskom, već i na nekadašnjem jugoslovenskom prostoru, po prvi put je dobila svoje iscrpno istraživanje i svežu metodološku perspektivu.U uvodnom delu monografije, autorka je veoma detaljno predočila metodološki okvir i polazišta svog istraživanja u čijem se fokusu nalazi istorija izložbi kao način novog i proširenog sagledavanja istorije umetnosti. Zasnovana na pedantnim i temeljnim analizama opsežnog (i kada je o ovoj temi reč) nekorišćenog arhivskog, bibliotečkog i hemerotečkog materijala, dr Ereš je iznela detaljnu rekonstrukciju istoriografskog toka nastupa Jugoslavije na Venecijanskom bijenalu u periodu od 1938. do 1990. godine, a zatim i tumačenje i kritički uvid izložbenih postavki u Jugoslovenskom paviljonu. Izložbeni nastupi su spretno dovedeni u vezu saistovremenim umetničkim dešavanjima, aktuelnim kulturno-političkim agendama i likovno-kritičkom recepcijom. Kroz sagledavanje strategije jugoslovenskih nastupa na Bijenalu u Veneciji, autorka je pored odsudnih kulturno-političkih determinanti, kao i željenih državnih reprezentacijskih modela koji su trasirali puteve javnih nastupa i pozicioniranja jugoslovenske umetničke scene, posebno uzela u obzir unutarnju dinamiku odnosa unutar umetničkog sveta Jugoslavije, karakter i stručne sklonosti komesara koji su, takođe, u izvesnoj meri usmeravali tokove državne prezentacije, kao i faktor prodora jugoslovenske umetnosti u javnost i stupanje u dijalog sa njom na jednoj od najpoznatijih svetskih izložbi", naveo je žiri u obraloženju.
Istaknuto je i da je Ana Ereš, iscrpno argumentujući uvodne hipoteze, detaljno elaborirala polazište da su izložbe u Jugoslovenskom paviljonu na Bijenalu u Veneciji reflektovale genezu složenog procesa uvođenja i institucionalizacije modernizma na jugoslovenskom prostoru koji se odigravao u specifičnoj situaciji dijaloga između lokalnog i globalnog sveta umetnosti. Dodatno, autorka je dala odgovore na fundamentalna pitanja heterogenog i policentričnog umetničkog sveta u Jugoslaviji iznenađujući čitaoca naviknutog na uobičajeno posmatranje izložbi. Problemski dobro strukturiran i slojevito interpretiran narativ podeljen je na nekoliko hronoloških istorijsko-umetničkih razvojnih faza, čime se čitaocu omogućava da lako i pregledno prati autorsku elaboraciju. Za potrebe analize i kontekstualizacije obimne arhivske građe, Ana Ereš je koristila ozbiljan korpus raznih vidova primenjene umetnosti, među kojima se po važnosti posebno ističu fotografija i primenjena grafika na ilustracijama naslovnih stranica izložbenih kataloga, umetničkih časopisa, plakatima i maketama paviljona. U knjizi su, takođe, prvi put objavljena važna dokumenta poput dopisa, stenografskih beležaka i odluka državnih i umetničkih institucija, interne i oficijelne korespondecije glavnih akteraizložbenih postavki, kao i isečci likovnih kritika, čime su izašla na videlo brojna nova saznanja i rasvetljeni nedovoljno poznati aspekti jugoslovenskog učešća na Venecijanskom bijenalu.
Osim nagrađene monografije Ane Ereš, na konkurs su pristigli i predlozi za dodelu nagrade za dve monografske studije dr Zoje Bojić, Ane Mihailović i Ivana R. Markovića “Likovni prostori časopisa Umetnički pregled”, u izdanju Instituta za književnost i umetnost, tekst Ane Vasiljević “Vrednovanje kulturnog nasleđa i njegovo očuvanje kroz prinicip samoodrživosti u modi”, objavljen u Zborniku radova sa III Međunarodne naučne konferencije “Savremeni trendovi i inovacije u tekstilnoj industriji”, zatim knjiga “Jedna moguća istorija umetnosti 20. veka” Ješe Denegrija, u izdanju Službenog glasnika, te tekst Dušana Zlokolice za katalog likovne kolonije Krupar Art, čija je umetnička selektorka i urednica bila Biljana Milenković. Na konkursu su učestvovali i dr Bojan Popović monografijom “Srpska srednjevekovna vladarska i vlasteoska odeća”, u izdanju Muzeja Srpske pravoslavne crkve, kao i serijal predavanja na video konferenciji “Umetnička kritika druge polovine 20. veka u Srbiji i Jugoslaviji: Stanovišta, koncepti, rasprave”, koji je održan krajem 2020. i početkom 2021. godine u organizaciji autorskog tima Udruženja likovnih kritičara AICA Srbija.
Žiri je utvrdio da dve kandidature za dodelu nagrade nisu dostavljene u skladu sa propozicijama konkursa - reč je o knjizi dr Jerka Ješe Denegrija koji je, kao koautor, već dobio nagradu "Pavle Vasić" 2018. godine za katalog retrospektivne izložbe Slobodana Maišića u Muzeju primenjene umetnosti u Beogradu, te o serijalu predavanja o umetničkoj kritici, koji zalazi u izdanja, odnosno produkciju u 2021. godini.
Žiri je konstatovao i da je, uprkos izazovima koje je neočekivana epidemiološka situacija stavila pred čitav svet, tokom prošle godine na polju teoretskog i kritičkog rada u oblasti vizuelne i primenjene umetnosti i dizajna, opstao istraživački podsticaj nespornog kvaliteta i visokoprofesionalni nivo izdavačke produkcije.
Uručenje nagrade “Pavle Vasić” biće održano 12. marta u 13 sati u Svečanoj sali Rektorata Univerziteta umetnosti, a u skladu sa epidemiloškim preporukama, odlučeno je da taj čin ne bude otvoren za javnost.
Pokrovitelj nagrade je Ministarstvo kulture i informisanja Srbije.
(SEEcult.org)
