Kočićeva nagrada Matiji Bećkoviću
Kočićevu nagradu za 2024. godinu dobio je Matija Bećković, saopštilo je 9. jula Udruženje književnika Republike Srpske (UKRS), navodeći da je Bećković „nesumnjivo vodeći savremeni srpski pesnik", kako je zaključio žiri.
Primetivši da je Bećković tokom svog dugog pesničkog veka bio slavljen, hvaljen i često nagrađivan, žiri je dodao da tim više „čudi činjenica da mu do sada nije dodeljena 'Kočićeva nagrada'" koju on „po svemu zaslužuje, jer je visokim dometima svog dela postao, poput Kočića, istinski narodni pisac, čije su reči odavno ušle u poslovički rečnik jezika i naroda kojima pripada“.
Rođen 29. novembra 1939. godine u Senti, Bećković je od druge do desete godine živeo u Veljem Dubokom, gde je završio osnovnu školu. Niže razrede gimnazije učio je u Kolašinu i Slavonskom Brodu, a višu gimnaziju s maturom u Valjevu. Na Filološki fakultet upisao se školske 1959/60. godine i od tada živi u Beogradu.
Baveći se novinarstvom, radio je u Ježu i u Ježevim izdanjima. U vreme kada je urednik dečjeg programa bio Dušan Radović, sarađivao je na Televiziji Beograd. Za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti izabran je 1983, a za redovnog 1991. godine.
Bio je predsednik Udruženja književnika Srbije (1988’1992) i član Krunskog saveta od njegovog osnivanja (1992).
Objavio je knjige: Vera Pavladoljska (bibliofilsko izdanje R. Stevića Rasa), Metak lutalica, Tako je govorio Matija, O međuvremenu, Če – tragedija koja traje (sa Dušanom Radovićem), Reče mi jedan čoek, Međa Vuka Manitoga, Lele i kuku, Poeme, Služba Svetom Savi, Kaža, Čiji si ti mali, Dvadeset i jedna pesma (rukopisna zbirka), Nadkokot (bibliofilsko izdanje – crteži Mome Kapora), Bogojavljenje, Izabrane pesme i poeme, Moj pretpostavljeni je Gete (razgovori), Sabrane pesme u 6 knjiga, Ovo i ono, Ćeraćemo se još, Pokajnica, Hleba i jezika, Vera Pavladoljska, Poslušanja, Saslušanja, Kukavica (bibliofilsko izdanje – crteži Mome Kapora), Treća ruka, Neboš (ilustracije Jugoslava Vlahovića), Nisi ti više mali, Vera Pavladoljska (bibliofilsko izdanje slikara Dragana Stojkova, na srpskom, ruskom i italijanskom jeziku), Sabrane pesme u 9 knjiga, Izabrane pesme u 3 toma, Kad budem mlađi, Kostići (slike Predraga Dragovića), Kad budem još mlađi, Sabrana dela u 12 knjiga, Tri poeme, Prahu oca poezije, 100 mojih portreta, Bio je smak sveta, Svemirno slovo, Mojih 80, Kad se ponovo rodim, Crna Gora – ime jedne vere, Ljudmiline pesme, Poemat o Velju, Najnajnija.
U bibliofilskim izdanjima Jovice Veljovića objavljene su knjige: Potpis, Unuk Alekse Marinkova plače nad Crnom Gorom, Put kojeg nema, Gospode pomiluj, Učini mi ljubav, Gospode pomiluj / Učini mi ljubav / Parusija za Veru Pavladoljsku, Slava tebi Bože, Kad dođeš u bilo koji grad (na ruskom, engleskom, italijanskom, španskom, grčkom, rumunskom, nemačkom i srpskom jeziku).
Napisao je treći čin komedije Beograd, nekad i sad, zajedno sa istoimenim komedijama Sterije i Nušića – izvedene u Savremenom pozorištu u Beogradu. U Narodnom pozorištu izvedena je „Međa Vuka Manitoga“ u dramatizaciji Borislava Mihajlovića Mihiza, potom monodrame Petra Božovića „Reče mi jedan čoek“ i Sonje Jauković „Ne znaš ti njig“.
Bećkovićevo usmeno izdanje CD-a „Ćeraćemo se još“ režirao je Emir Kusturica.
Dramska poema „Če – tragedija koja traje“ (sa Dušanom Radovićem) prevedena je na nemački i engleski jezik i izvođena je kao radio drama i pozorišna predstava u Nemačkoj i SAD. Zajedno sa zapisima iz knjige „O međuvremenu“, objavljena je u Njujorku pod naslovom „Random Targets“. Trojezično izdanje te knjige (Če – tragedija koja traje, Che – A Permanent Tragedy, Ce – Tragodio, die andauert) objavljeno je u Beogradu. A stone Between Two Worlds (Toronto), poema Bogojavljenje (Epiphany) objavljena je dvojezično u Torontu, When I’m Junger u Novom Sadu, a Vera Pavladoljska (na rumunskom, Lumina, Pančevo), Vera Pavladolьskaя (na ruskom).
Bećković je dramatizovao „Gorski vijenac“ (sa Borislavom Mihajlovićem Mihizom), te priredio izbor iz pesništva Petra II Petrovića Njegoša „Pustinjak Cetinjski“ i izbor iz dela Sime Milutinovića Sarajlije „Igraljke uma“. Priredio je (sa Miroslavom Maksimovićem) i knjige Dušana Radovića „Na ostrvu pisaćeg stola“ i „Kratke priče“. Izabrao je i napisao predgovor za „Najlepše pripovetke“ Milovana Đilasa.
O Bećkovićevom delu objavljen je zbornik Poetika Matije Bećkovića (sa naučnog skupa na Filozofskom fakultetu u Nikšiću), zatim knjige Stevana Kordića Njegoš i Matija, Dragana Lakićevića Reče mi jedan pesnik, potom Matija Bećković pesnik (zbornik sa skupa povodom Žičke hrisovulje), O pesmama, poemama i poetici Matije Bećkovića (Institut za književnost i jezik, Učiteljski fakultet, Dučićeve večeri poezije) i Poezija Matije Bećkovića (zbornik povodom Desankine nagrade), Matija Bećković u poetološkim i stilističkim analizama (Andrićev institut), kao i knjige Miloša Jevtića Ovako govori Matija i Matija – stari i novi razgovori, te Bibliografija Matije Bećkovića – Dejana Vukićevića.
Za pesništvo dobio je mnoge nagrade, među kojima: Milan Rakić, Oktobarska, Sedmojulska, Prosvetina, Nolitova, Bigzova, Zmajeva, Disovo proleće, Belovodska rozeta, Zlatni krst kneza Lazara, Ravnogorska, Stefan Mitrov Ljubiša, Odzivi Filipu Višnjiću, Jovan Dučić, Laza Kostić, Rade Drainac, Vukove zadužbine, Desanka Maksimović, Njegoševa, Vukova, Andrićeva, Račanska povelja, Bela golubica, Feliks Romulijana, Jefimijin vez, Mitrinovićeva, Vinaverov venac, Izviiskra Njegoševa, Povelja Matice srpske za negovanje srpskog jezika.
„Veče sa Matijom“, već 25. put, održava se u „Zvezdara teatru“, a prihod od ulaznica uplaćuje se u humanitarne svrhe.
Bećković je i počasni građanin Sente, Subotice i Prijedora.
O desetogodišnjici Krunskog saveta, prestolonaslednik Aleksandar odlikovao ga je ordenom Viteza Velikog krsta ordena Belog orla. Povodom 70 godina života, odlikovan je Ordenom Svetog Save.
*Foto: Medija centar
(SEEcult.org)
