DEcentralizacija na DOPUST-u

Festival DOPUST u Splitu, Dubrovniku, Rijeci i Zagrebu, posvećen je od 13. do 21. maja pojmu (de)centralizacije, a kroz performanse, hepeninge, akcije, projekcije, prezentacije, radionice i tribine, postavljaće i pokušati da ponudi odgovore na tu temu.

Festival DOPUST u Splitu, Dubrovniku, Rijeci i Zagrebu, posvećen je od 13. do 21. maja pojmu (de)centralizacije, a kroz performanse, hepeninge, akcije, projekcije, prezentacije, radionice i tribine, postavljaće i pokušati da ponudi odgovore na tu temu.

Nakon prošlogodišnjeg izdanja, čija je glavna okosnica bila sadašnjost kao posledica prošlosti i uzrok budućnosti, kao i pitanje položaja alternativne kulture u Splitu, četvrti DOPUST je, kako su naveli organizatori, proizašao iz potrebe za širenjem i razvijanjem i umrežavanjem organizacija, inicijativa i umetničkih udruženja zahvaćenim problemom centralizacije.

Program je zato organizovan u četiri grada, a okupiće poznata imena hrvatskog performansa (Kata Mijatović, Nemanja Cvijanović, Sandra Sterle, Slaven Tolj, Marko Pašalić, Dalibor Martinis, Udruga Kvart, Siniša Labrović i mnogi drugi), ali će dati prostor i za hepeninge u kreaciji zagrebačkih, splitskih i riječkih studenata.

Problematizujući pojam centralizacije u okviru socijalnih formi i kulturno-umetničkog nasleđa, DOPUST je proizašao iz potrebe za razvojem i širenjem pojedinih inicijativa i umetničkih udruženja unutar tog sistema.

U protekle tri godine DOPUST i njegovi učesnici (umetnička udruženja i organizacije, pojedinci sličnih interesa) preispitivali su vlastiti položaj spram centralizacije i tragali za mogućim oblicima ujedinjenja kako bi se taj sistem decentralizovao, pri čemu se pokazalo da takvu formu treba sagledavati kroz širi aspekt.

Projektom se želi ostvariti dugoročni plan koji će svrhom i namerom funkcionisati unutar konotacija decentralizacije na kulturno-umetničkom polju, odnosno upravljanja koje se prenosi s centralnih organa na one niže i tako stvara model obrnute piramide, gde niži oblici imaju veću samoupravu prilikom obavljanja vlastitih zadataka i ciljeva.

Pojam centralizacije, s druge strane, označava vlast nad određenim prostorom iz centralnog mesta - sedišta. Državna centralizacija tako je hijerarhijski organizovana struktura političke moći. S jedne strane, povezuje sastavne delove u celinu, a s druge strane, manje jedinice razjedinjuje, podređujući ih svojim višim ciljevima, čime se stvara problem pozicioniranja upravljačkih tela na lokalnim I regionalnim nivoima. Dvostranost delovanja, objedinjavanje i razjedinjavanje, utiče na razvoj celine (države) u
ekonomskom, privrednom, zdravstvenom, obrazovnom, medijskom i kulturno-umetničkom smislu. Zbog nedostatka resursa koji osigurava, adekvatan društveni razvoj dolazi do učestalije degradacije javnog dobra, a na kraju i do njegove devastacije. U tako degradiranoj centralizaciji razvija se netrpeljivost i netolerancija među ljudima, pojedinim gradovima i regijama, što dovodi do dezintegracije društvenog poretka.

Program četvrtog DOPUST-a počinje 13. i 14. maja u Splitu akcijama i performansima u kojima će, između ostalih, učestvovati Boris Šitum, Jelena Vasiljev, učenici Srednje škole likovnih umjetnosti iz Splita, Željko Opačak, Alemka Đivoje, Vice Tomasović, te grupe The New Gondoliers i Zrno žita.

U Dubrovniku je, između ostalog, za 16. maj na Stradunu najavljena akcija u javnom prostoru Dalibora Martinisa (Check point Charlie), hepening “Pogreb” Marijana Crtalića i performans “U očekivanju” Božidara Katića, dok će u ARL-u performanse izvesti dubrovački umetnici Igor Knezović i Pasko Burđelez.

Riječki deo programa počinje 18. maja akcijom Milijane Babić “Radni dan” na Koblerovom trgu, te akcijom “Ivo Sanader” Siniše Labrovića i performansom “Prah i pepeo” Petra Brajnovića, uz akciju plakatiranja grada
Zorana Pavelića, koju će u svakom gradu izvesti različiti umetnici.

U Molekuli će biti predstaljen video performans Tomislava Brajnovića “Knjiga Života”, te “Decentralizovani performans” Božene Končić Badurine.

Četvorodnevna eksperimentalna radionica studenata, kao program unutar programa Festivala, koji time i konceptom, i formom, deluje decentaralizivano unutar vlastitog okvira, biće održana od 16. do 19. maja u Pogonu - velikoj dvorani “Jedinstva” u Zagrebu.

Radionica je zamišljena tako da polaznici imaju vremena da razviju taktike rada i ujedno kreiraju i ostvaruju svoj paralelni program, dok se glavni deo programa održava u drugim gradovima. Program unutar programa studentima omogućava samoupravu u sklopu festivala, gde uz kreativno stvaralaštvo razvijaju organizacione sposobnosti koje će nekima od njih biti potrebne u budućem vremenu.

Takav model podstiče i komunikaciju, saradnju i realizaciju na profesionalnom nivou među obrazovnim institucijama, a završni rezultat eksperimentalne radionice biće prezentovan izložbom u galeriji Nano.

Akcije studenata iz Splita, Rijeke i Zagreba najavljene su i u javnom prostoru u Zagrebu za 20. maj, kao i akcije Udruge Kvart i Muzeja Kvarta, dok će u “Jedinstvu” biti izvedeni performansi “Bus Kneževo Beli Manastir” Kate Mijatović, “Centar” Milana Brkića i “Heronormativna distopijska disonancija” Marka Pašalića, uz koncert Tanje i 400 zečeva.

Rekapitulacija tematike decentralizacije predviđena je okruglim stolom 21. maja u dvorani “Jedinstvo” u Zagrebu, čija će moderatorka biti Dea Vidović iz Zagreba, a učestvovaće udruženja Dopust i Kvart iz Splita, Art radionice Lazareti iz Dubrovnika, Drugo more iz Rijeke, Kontraakcije, Pogon i Ateljea Žitnjak iz Zagreba, te studenti umetničkih akademija iz Splita, Rijeke i Zagreba.

Za završni dan DOPUST-a najavljen je i performans “Neostvarene želje” koji će Neven Aljinović-Tot izvesti u HNK-u, dok će se u “Jedinstvu” predstaviti performansima Rino Efendić (Generalno gledajući), Sandra Sterle (Ukazanje), Slaven Tolj, Zoran Pavelić (Glasačka kutija), uz koncert Ilije i Zrna žita.

U Galeriji Studentskog centra u Zagrebu od 16. do 21. maja biće predstavljen video performans grupe umetnika (Jasna Čagalj, Darko Škrobonja, Ivan Radović, Luka Stojanac, Martina Bilan, Tonći Gaćina, Tamara Bilankov, Arijana Lekić Fridrih).

Live izvedbe u svakom gradu biće emitovane uživo preko interneta, na sajtu www.livestream.com/dopust

Projekat DOPUST nastao je u programskoj saradnji udruženja Dopust iz Splita sa Drugim morem iz Rijeke i Art radionicom Lazareti iz Dubrovnika.

Sajt DOPUST-a je www.dopust.info, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)