10. Pravo ljudski
Filmski festival Pravo ljudski u Sarajevu predstavlja od 11. do 16. novembra više od sto dokumentarnih filmova, a u jubilarnom, desetom izdanju posvećen je ispitivanju mogućnosti slobode u procesu eksperimentisanja i posedovanja hrabrosti za postavljanje pitanja čiji nas odgovori plaše.
Festival počinje u Kinu Meeting Point nemim eksperimentalnim dokumentarnim filmom “Čovjek sa kamerom” Dzige Vertova, uz živi nastup elektronskog benda In the Nursery iz Šefilda, dua nastalog početkom 80-ih pod uticajem grupe Joy Divison. Potom čega sledi specijalna projekcija dokumentarnog filma “Ovo nije kućni video” (No Home Movie) posvećena nedavno preminuloj rediteljki Chantal Akerman.
Kada je David Kaufman 1929. godine, pod pseudonimom Dziga Vertov, završio “Čovjeka sa kinoaparatom” u tadašnjem Sovjetskom Savezu, danas Ukrajini, otvorio je mogućnost filmskog eksperimenta za sve hrabre autore i autorke. Vertov je najavio eksperiment, utiskujući sve njegove karakteristike u filmski izraz – nove ideje i metode, inovativni akt ili nove (ne)procedure. Stoga je, kako su naveli organizatori, i prirodno da “Čovjek sa kinoaparatom” otvori Pravo ljudski eksperiment br. 10. Svesno izbegavajući konvencionalne filmske priče, Vertov portretiše život sovjetskih gradova poput Kijeva, Harkova, Moskve i Odese, šaljući na suptilan način poruku koja je primenjiva i danas – tanka je linija između dokumentarnog filma i propagande.
Čovjek sa kinoaparatom
Deseti Pravo ljudski prikazaće u osam programskih celina ostvarenja renomiranih i nagrađivanih autora iz celog sveta, ali i mladih reditelja savremenog kreativnog dokumentarnog filma sa Balkana, kao i legendarnih predstavnika jugoslovenskog eksperimentalnog filma.
Glavni takmičarski program extra muros nudi sedam dokumentarnih filmova - srpski “Abdul & Hamza” (Marko Grba Singh), špansko-francuski “Sasvim sporo napred” (Mauro Herce), francuski “Kucajuća srca” (Sylvain Verdet, Antoine Chaudagne), češki “Opasni svet doktora Dolečeka” (Kristyna Bartosova), koprodukcija BiH i Japana “Aragane” (Kaori Oda), belgijsko-holandski “Bitke” (Isabelle Tollenaere) i francuski “Ja sam narod” (Anna Roussillon).
Program Jugoslovenski eksperiment(i) vodi publiku u prošlost - u vreme bivše Jugoslavije, kada je eksperimentalni i animirani film pronalazio plodno tlo u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj i Srbiji. O tome svedoči selekcija sa čak 52 filma.
Među njima su filmovi Vlatka Filipovića, Vefika Hadžismajlovića, Petra Ljubojeva, Tomislava Gotovca, Lordana Zafranovića, Sanje Iveković, Ivana Ladislava Galete, Ivana Martinca, Dušana Vukotića, Borivoja Dovnikovića Borda, Marka Babca, Dušana Makavejeva, Vojislava Kokana Rakonjca, Živojina Pavlovića, Zorana Popovića, Vjekoslava Nakića, Slobodana Šijana, Miodraga Miloševića, Ljubomira Šimunića, Miroslava Bate Petrovića…
Specijalan program O ljudima i bogovima: Dobar, loš, zao emigrant posvećen je izbeglicama, a obuhvata filmove “Beleške sa granice” (2015) Ive Radivojević, “Lampedusa zimi” (2015) Jakoba Brossmanna i “Destinacija Serbistan” (2015) Želimira Žilnika.
Program za mlade Zumiraj prava prikazaće više od 30 filmova autora i autorki iz regiona, a otvara ga nagrađivani film “Živan pravi pank festival” Ognjena Glavonića iz Srbije, koji zumira subkulturnu dimenziju vremena u životu jednog mladog čoveka koji ne odustaje od namere da napravi pank festival u svom selu. Nakon projekcije, sledi muzički performans mladih noise izvođača iz Sarajeva.
Program za mlade, koji obuhvata i niz otvorenih sesija sa autorima, te radionice, izložbe i koncerte, biće otvoren uoči Glavonićevog filma i izložbom stripova i fotografija Umetničko-aktivističkog laboratorija A-Lab.
Žiri takmičarskog programa Zumiraj dokumentarni film, koji čini devet mladih ljudi iz BiH i regiona, izabraće najbolji angažovani kreativni dokumentarni film, koji se bavi temama relevantnim za mlade.
Program Budućnost je ovde! prikazuje 22 kratka filma, raspoređena u sekcije: ACTive, A-lab, DokuFest i #filmuglavi. Reč je o autorima i autorkama regionalnih filmskih škola koje organizuje Pravo ljudski u saradnji sa DokuFestom iz Prizrena i MakeDoxom iz Skoplja, u cilju kreairanja alternativne obrazovne filmske platforme.
Program Zumiraj prava biće završen dodelom nagrada i projekcijom filma “Kvota” južnokorejskog reditelja Kima Namsuka, koji svedoči o životu generacije mladih ljudi iz Sarajeva rođenih tokom poslednjeg rata u Bosni i Hercegovini.
Prvi put Pravo ljudski organizuje i projekcije za najmlađe, predstavljajući novi program Zumići, u kojem ih čekaju Profesor Baltazar i druga sjajna ostvarenja Zagrebačke škole crtanog filma.
Festival će biti zatvoren filmom “Konj Novac” (Horse Money) portugalskog reditelja Pedra Coste, autora koji svoje okruženje pretvara u filmski set kako bi zabeležio život na njegovom izvoru.
Pravo ljudski festival, kako je istakla kreativna direktorka Kumjana Novakova, nastao je iz potrebe da afirmiše mlade nezavisne filmske umetnike i tako im omogući platformu za kreativan rad i razvoj.
Producentkinja Pravo ljudski festivala i koordinatorka glavnog programa Elma Selman podsetila je povodom jubilarnog izdanja da ono ne bi bilo moguće bez pomoći pedesetak volontera i partnera: National Endowment for Democracy, Konrad Adenauer Stiftung, ambasada Švajcarske i Češke, Hrvatskog filmskog saveza, Akademskog filmskog centra Beograd, Crnogorske kinoteke i Kino kluba Split.
Program će biti održan u Kinu Meeting Point, Art Kinu Kriterion, Galeriji Duplex i Muzeju savremene umetnosti Ars Aevi.
Ulaz na sve festivalske projekcije je besplatan.
Festivalski sajt je pravoljudski.org, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org za kulturu jugoistočne Evrope.
(SEEcult.org)
