100 godina Baleta u Beogradu

Balet Narodnog pozorišta u Beogradu, čija je istorija zvanično počela pre sto godina jednočinkama “Šeherezada” i “Silfide”, obeležiće veliki jubilej 19. marta premijernim izvođenjem spektakla “Gusar” (Le Corsaire), u koreografiji Bahrama Juldaševa, u kojem učestvuje kompletan ansambl.

Prve celovečernje baletske predstave - jednočinke “Šeherezada” i “Silfide” (koreografiju prenela Jelena Poljakova), premijerno su izvedene 19. marta 1923. godine i taj datum se smatra zvaničnim početkom rada Baleta Narodnog pozorišta u Beogradu.

Premijerni plakat za jednočinke "Šeherezada" i "Silfide" (1923), Teatroslov, Muzej pozorišne umetnosti Srbije

U tom prvom periodu na scenu su postavljana dela koja su pripadala klasičnom baletskom nasleđu. Predstave kao što su “Kopelija” (prvo izvođenje 1924), “Labudovo jezero” (1925), “Žizela” (1926), “Uspavana lepotica” (1927), “Don Kihot” (1931)... sa povremenim kraćim pauzama, i danas su sastavni deo redovnog baletskog repertoara.

U periodu do Drugog svetskog rata sa uspehom su izvođene i (prenesene) čuvene koreografije Mihaila Fokina “Šeherezada”, “Silfide”, “Polovecke igre”, “Žar ptica”, “Petruška”, “Don Žuan”, “Zlatni petao”; koreografije Leonida Mjasina “Trorogi šešir”, “Ljubav čarobnica”, “Čovek i kob”, te Borisa Romanova “Tamara”, “Balerina i banditi”, “Bolero” i “Frančeska da Rimini” Dejvida Lišina.

Balet Narodnog pozorišta je i u razdoblju posle Drugog svetskog rata imao intenzivan razvoj koji traje i danas.

I dok je između dva rata zasluga za to, podjednako pripadala Margariti Froman i Anatoliju Žukovskom, dotle su posleratni razvoj Baleta i njegovi najznačajniji uspesi vezani za ime i delo Dimitrija Parlića. Nakon završetka igračke karijere, Parlić veoma brzo postaje glavni koreograf i reditelj baletskog ansambla, a jedno vreme i šef.

Margareta Froman, Teatroslov, Muzej pozorišne umetnosti Srbije

Stvaralački uspon Baleta Narodnog pozorišta poklapa se sa stvaralačkim usponom Parlića, a najznačajniji uspesi trupe sa njegovim umetničkim dobom. Čak i onda kada više nije bio u naponu stvaralačke snage, svojim koreografijama, režijama i dramaturškim intervencijama davao je pečat igračkom izrazu Baleta Narodnog pozorišta.

Osim Parlića, značajan koreografski doprinos dali su i Margarita Froman postavkom “Ohridske legende” (1947), najpopularnijim i najviše izvođenim nacionalnim baletom, te Pia i Pino Mlakar “Baladom o jednoj srednjevekovnoj ljubavi” i baletom “Đavo na selu”, Vera Kostić brojnim postavkama među kojima se izdvajaju “Žar ptica”, “Kopelija”, “Ptico, ne sklapaj svoja krila”, “Darinkin dar”, “Karmen”, Mira Sanjina baletima “Saloma” i “Balada o mesecu lutalici”...

Njihovu misiju u narednim godinama i decenijama uspešno su nastavili Lidija Pilipenko, Vladimir Logunov, Branko Marković, Žarko Prebil, Krunislav Simić...

Dimitrije Parlić, Teatroslov, Muzej pozorišne umetnosti Srbije

Upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu Svetislav Goncić kaže da mu je pripala velika čast i još veća odgovornost da bude na čelu kuće u istorijskom trenutku, kada ceo nacionalni teatar sa ponosom proslavlja sto godina kontinuiranog postojanja baletskog ansambla i baletskog repertoara.

“Ansambl Baleta Narodnog pozorišta ostavlja trajni doprinos srpskoj kulturi, predstavljajući publici baletske klasike koji su neizostavni deo evropskog kulturnog nasleđa. Pored negovanja tradicije klasičnog baleta, baletski repertoar je prepoznatljiv, kroz svoju istoriju, po autentičnim praizvedbama domaćih koreografa i kompozitora, kao i savremenim plesnim delima koji su ugrađeni u temelje umetničke igre u Srbiji. Nas ta tradicija postojanja stalno inspiriše da ne zaboravimo, obavezuje da ne prekinemo i da započnemo sledećih sto godina, uvereni da ćemo Balet Narodnog pozorišta u Beogradu i naš najznačajniji baletski ansambl uvesti u novi vek postojanja s velikim ambicijama i nadamo se velikim uspesima i novoj energiji za budućih sto godina”, istakao je Goncić, saopštilo je NP.

Umetnička direktorka Baleta Ana Pavlović smatra da kontinuirano postojanje baletskog ansambla čitav vek svedoči o njegovom značaju u društvu, ali podseća i da je neophodno konstantno raditi na negovanju i unapređenju baletske umetnosti, jer ona predstavlja važan deo kulturne istorije.

“Balet Narodnog pozorišta je kroz istoriju dugu sto godina prolazio kroz velike uspone i padove, ali je uvek opstajao zahvaljujući kvalitetnim umetnicima, baletskim igračima, koreografima i pedagozima. Oni su nesporno dali svoj veliki doprinos u nastajanju, razvitku i vođenju Baleta ka svetskoj prepoznatljivosti, između klasičnog i tradicionalnog izraza, pronalazeći svoje mesto u autentičnosti. Nikada ne smemo zaboraviti njihovu veličinu i njihovo stvaralaštvo”, poručila je Ana Pavlović koja je i primabalerina Narodnog pozorišta.

U čast velikog jubileja, kompletan ansambl Baleta priprema ekskluzivni spektakl - premijerno izvođenje predstave “Gusar/Le Corsaire”, u koreografiji Bahrama Juldaševa, prema postavkama M. Petipa i P. Guseva i na muziku Adolfa Adama i grupe kompozitora.

Taj balet, koji će prvi put biti izveden u Beogradu u integralnoj verziji, pripada opusu starih, grandioznih baletskih produkcija 19. veka i upravo zbog te činjenice predstavlja značajan i veliki poduhvat Baleta Narodnog pozorišta.

Gusar, Nebojša Babić/NP

Naslovnog junaka – gusara Konrada igraće Hoze Iglesias, lik Medore dočaraće Sofija Matjušenskaja, dok će u ulozi Gulnare nastupiti Teodora Spasić. U podeli “Gusara”, koji će biti izveden pod dirigentskom upravom Ane Zorane Brajović, našli su se i Randol Betankourt (Isak Lankedem), Egor Burba (Ali), Petar Đorčevski (Birbanto), Željko Grozdanović (Seid-paša), Čedomir Radonjić (Evnuh)...

Raskošne kostime kreairala je Katarina Grčić Nikolić, a grandioznu scenografiju Olga Đurđević.

Prva repriza biće održana 23. marta, a do kraja meseca balet “Gusar/Le Corsaire” imaće još dva izvođenja – 28. i 29. marta.

*Naslovna fotografija: Gusar, Nebojša Babić/NP

(SEEcult.org)