21. Sarajevo Film Festival

Sarajevo ponovo postaje od 14. do 22. avgusta regionalni centar filmske umetnosti, zahvaljujući 21. izdanju Sarajevo Film Festivala (SFF) koji je i posvećen promovisanju kinematografija u regionu Jugoistočne Evrope, a predstavlja čak 259 filmova iz 57 zemalja širom sveta, uz gostovanja istaknutih filmskih autora, glumaca i producenata.

Među internacionalnim zvezdama 21. SFF-a su filipinski režiser Briljant Mendoza (Brilliant) i kanadski Atom Egojan (Egoyan), dobitnici počasnog Srca Sarajeva, kojima je upriličen program “Posvećeno”. Počasnu nagradu SFF-a dobija i glumac Benisio del Toro (Benicio), koji će u programu OpenAir predstaviti novi film “Savršen dan” Fernanda Leona de Aranoa, čija se radnja događa u ratnoj BiH.

U tom filmu igra i domaći glumac Feđa Štukan, domaćin svečane ceremonije otvaranja 21. SFF-a u Narodnom pozorištu, koji je je ostvario niz zapaženih uloga na filmu (Teško je biti fin, Gori vatra, Neke druge priče, Zgarište, U zemlji krvi i meda, Kino Lika, Crossing Lines, As If I’m Not There, Warchild, Child 44) i pozorištu. Publika SFF-a će ga videti i u filmu “Sabina K” Kristobala Krusena (Cristobal), za koji potpisuje i produkciju, a inače je jedan od nekoliko naslova čije su dodatne projekcije najavljene zbog velikog interesovanja.

     Savršen dan

SFF svečano počinje višestruko nagrađivanim brazilskim filmom “Druga majka” rediteljke Anne Muylaert o ženi koja se priprema da se posle 13 godina susretne sa ćerkom koju je svojevremeno ostavila rodbini da je odgaja u malom mestu, dok je ona radila kao dadilja u Sao Paulu.

     Druga majka

Direktor SFF-a Mirsad Purivatra istakao je da će 21. izdanje tog festivala pružiti priliku posetiocima da steknu uvid u ono što je značajno obeležilo regionalnu i svetsku kinematografiju u protekloj godini, koju je okarakterisao kao jednu od najplodnijih što se tiče filmske produkcije regije Jugoistočne Evrope.

Takmičarski program igranog filma, čija je selektorka i ove godine Elma Tataragić, donosi deset naslova, odabranih nakon 196 odgledanih iz 20 zemalja u fokusu.
I dalje prednjače debitanti, kojih je čak šest, dok su preostala tri filma režirali autori koji su ranije imali priliku da učestvuju u trci za Srce Sarajeva - Dalibor Matanić iz Hrvatske, Corneliu Porumboiu iz Rumunije i Karl Markovics iz Austrije, te Athina Rachel Tsangari iz Grčke.

Matanićev “Zvizdan”, koprodukcija Hrvatske, Srbije i Slovenije, premijerno je prikazan u Kanu, gde je osvojio Specijalnu nagradu žirija programa “Izvestan pogled”, a donosi tri priče tri različite generacije, bazirane na ljubavnom zapletu koji prati sličnu matricu balkanske međunacionalne netrpeljivosti i netolerancije.

      Zvizdan

Porumboiu filmom “Blago”, za koji je dobio Talent nagradu u “Izvesnom pogledu” u Kanu, sa mnogo humora, tematizuje pohlepu i današnji konzumerizam. Raniji laureat Srca Sarajeva Karl Markovics takođe se vraća filmom “Supersvet”, koji je premijerno prikazan u Berlinu, a govori o običnoj domaćici, kojoj se obraća sam Bog, što uzdrma ceo njen ugodan, ali robotizovan život, kao i svet oko nje. Film Athine Rachel Tsangari “Chevalier” bavi se pitanjem kontrole, ispitujući granice i prirodu prijateljstva, a na SFF-u će biti prikazan nakon Lokarna.

      Chevalier

Iz Srbije učestvuje debitantski film “Panama” Pavla Vučkovića, takođe premijerno prikazan u Kanu u okviru specijalnih projekcija zvanične selekcije, a bavi se pitanjem seksualnosti i intimnosti. Autor prati glavnog junaka tokom jednog leta u kojem vodi bezbrižan momački život zabavljajući se sa brojnim devojkama sve dok ne naiđe na jednu koja se čini posebnijom. U nemogućnosti da se suoči sa svojim osećanjima, udaljava se od nje, a onda ona nestaje. Druga polovina filma odvija se u jesen i zimu dok junak bezglavo traži ono što možda nikada nije ni imao.

     Panama

U bosanskohercegovačkom filmu “Naša svakodnevna priča” autorka Ines Tanović tematizuje generaciju 30-godišnjaka, suprostavljenu ne samo sa prvom rekapitulacijom životnog uspeha, nego i sa posledicama rata. Porodica se raspada, pa ponovo okuplja zbog bolesti majke koja je sve do tada bila ono što ih je držalo na okupu. U filmu igraju Uliks Fehmiu, Emir Hadžihafizbegović, Jasna Ornela Bery, Maja Izetbegović, Vedrana Seksan, Nina Violić, Marko Mandić, Boro Stjepanović, Goran Bogdan, Goran Navojec.. I debitant Andrei Cohn iz Rumunije u filmu “Kod tate kući” donosi priču o 30-godišnjacima koji se ponovo sreću nakon desetak godina u rodnom mestu. Glavni junak živi u Bukureštu i izgleda da je sretan i uspešan dok su njegov drug iz detinjstva, kao i simpatija iz mladosti, ostali zarobljeni u provinciji.

      Naša svakodnevna priča

Turska rediteljka Deniz Gamze Ergüven predstavlja film “Mustang” čija se radnja dešava u udaljenom selu na Crnom moru - pet sestara, devojčica, primorano je da suspreže svoju tek probuđenu senzualnost. Film je priča o demonizaciji ženske seksualnosti i nemoći žene, a rediteljka se ne fokusira na tradiciju, već donosi uzbudljivu priču o mogućnosti bunta. Iz Turske dolazi i film debitanta Tunça Davuta “Čvor”, koji se takođe bavi pitanjem ljubavi, kroz priču o dva brata koji žive u brvnari usred šume izolovani od ostatka sveta. Stariji brat je u vezi sa ženom koja unosi dah svežine u njihove živote, a mlađi brat se fatalno zaljubljuje u nju.

Mađarski reditelj László Nemes u svom prvencu “Saulov sin” donosi priču o Holokaustu u kojoj nas, isključivo kroz tačku gledišta glavnog junaka, vodi kroz pakao koncentracionog logora. Film je autentičan portret Aušvica u poslednjim danima Drugog svetskog rata, a glavni junak, bez ikakve nade da će preživeti, sumanuto i tvrdoglavo želi samo jednu stvar: sahraniti dečaka za koga tvrdi da mu je sin. Film je osvojio Gran pri u Kanu i već tada postao jedan od značajnijih evropskih filmova 2015. godine.

     Saulov sin

Sa dve svetske, jednom međunarodnom i sedam regionalnih premijera, Takmičarski program igranog filma 21. SFF-a, prema rečima Elme Tataragić, pokazuje nadmoć i snagu regionalnih kinematografija. “Filmovi su snažni, inteligentni, slojeviti i hrabri, a donose uzbudljive priče koje će publika sigurno prepoznati”, navela je ona.

I takmičarski program kratkog filma donosi deset naslova mladih autora iz regije, odabranih nakon više od 350 pregledanih, od kojih je, prema navodima selektorke Tataragić, dobra trećina bila iznad prosečnog nivoa.

Među njima su i kratkometražni igrani filmovi koji su svetske premijere imali u Kanu – turski film “Utorak” (Ziya Demirel) i rumunski “Ramona” (Andrei Creţulescu). Iz Rumunije stiže i “Slučajni čin dobrote” (Andrei Gruzsniczki), najiskusnijeg reditelja u programu, dok iz Turske dolazi “Prevodilac” (Emre Kayiş), iz Srbije će Jelena Gavrilović predstaviti svoj diplomski film “Sve je više stvari koje dolaze”. Mađarski reditelj Gábor Hörcher prikazaće “Risci”, a učestvuje i u trci za Srce Sarajeva za dokumentarni film. Bugarski reditelj Pavel G. Vesnakov vraća se na SFF kratkim filmom “Zevs”, a mladi crnogorski reditelj Dušan Kasalica premijerno će predstaviti “Bisernu obalu”. Nakon premijere u Lokarnu, na SFF stiže “Otac” (Mama) Davita Pirtskhalava iz Gruzije, a biće prikazan i jedan bosanskohrcegovački film – “Kalo” mladog reditelja Nermina Hamzagića.

    Slučajni čin dobrote

Prema navodima selektorke, kratki filmovi u konkurenciji, sa par izuzetaka, bave se mlađom generacijom, njihovim problemima, ramišljanjima i preokupacijama, kao i njihovim susretom sa starijom generacijom, čija se izgubljenost i neprilagođenost posebno vidi u filmu “Slučajni čin dobrote”, kao i filmovima u kojima se ona pojavljuje kao portret društva. Neki filmovi se dirljivo, a precizno, bave odnosima dece i roditelja kao predstavnika dve generacije (Ricsi, Sve je više stvari koje dolaze, Zevs), te “Otac”. Ostali filmovi govore o usamljenosti i o potrazi za ljubavlju mlade generacije (Utorak, Biserna obala, Kalo, Prevodilac i Ramona).

Takmičarski program kratkog filma ima, inače, tri svetske (Biserna obala, Kalo i Slučajan čin dobrote), jednu međunarodnu i šest regionalnih premijera.

Program U fokusu nudi sedam naslova koji su obeležili svetsku i regionalnu filmsku scenu u protekloj godini, među kojima su debitantski “Sivas” Kaana Müjdecija o odnosu čoveka i psa i austrijski psihološki triler “Laku noć, mamice” (Veronika Franz i Severina Fiale), te nagrađivani film “Ničije dete” debitanta Vuka Ršumovića iz Srbije, koji je trijumfovao na nedavnom 62. Pulskom festivalu medju manjinskim hrvatskim koprodukcijama.

      Ničije dete

Tu je i bugarsko-grčki film “Lekcija” debitantskog dvojca Kristine Grozeve i Petra Valchanova iz Bugarske, koji je svetsku premijeru imao u San Sebastijanu, a govori o nastavnici koja ne samo da mora naučiti decu poštenju i časti, već i proći put u kojem je i njena čast, kao i poštenje, pod testom okolnosti i vremena.

Elma Tataragić odabrala je za program U fokusu i filmove “Aferim” rumunskog reditelja Radua Judea, dobitnika Srca Sarajeva 2013. godine, koji se vraća na SFF i filmom “Sprat ispod” o čuvanju tajne o jednom ubistvu. Biće prikazan i debitantski film “Ti mene nosiš” Ivone Juke, koprodukcija Hrvatske, Slovenije, Srbije i Crne Gore, koji je premijerno prikazan u Karlovim Varima, a donosi tri priče kroz koje autorka beskompromisno analizira savremeno hrvatsko društvo u svom sjaju i bedi.

      Open Air

Žiri Takmičarskog programa za igrani film čine rumunski reditelj Calin Peter Netzer (predsednik), umetnička direktorka Kartagena filmskog festivala Diana Bustamante iz Kolumbije, rediteljka Maja Miloš iz Srbije, britanski producent Mike Downey i hrvatska glumica Zrinka Cvitešić.

Kratke filmove u trci za nagradu Srce Sarajeva ocenjivaće diretorka Evropske filmske fondacije iz Nemačke Marion Doring, britanska rediteljka i montažerka Una Gunjak i direktorka programa kratkog filma u Kanu Alice Kharoubi. U žiriju za dokumentarni film su direktor Media centra u Sarajevu Boro Kontić, francusko-brazilski reditelj i pisac Juliano Riberiro Salgado i švajcarska filmska autorka i video umetnica Anka Schmid.

Žiri za nominaciju sarajevskog kandidata za nagradu Evropske filmske akademije za 2015. u kategoriji kratkog filma čine izvršna direktorka Filmskog marketa i festivala Klermon-Feran Laurent Crouzeix, selektorka i producentkinja Festivala 25FPS Marina Kožul iz Hrvatske i reditelj Tom Shoval iz Izraela.

      Sabina K

Organizatori SFF-a posebno su zadovoljni što su producenti i autori filmova prikazanih u Kanu odabrali SFF za svoje regionalne premijere, čime su pokazali koliko im znači dolazak u Sarajevo i borba za nagradu “Srce Sarajeva”.

Posebnost 21. SFF-a je i prisustvo Mendoze i Egojana, autora rođenih iste godine, čije je stvaralaštvo obeleženo potpuno drugačijim životnim, geografskim i pre svega filmskim iskustvom, istakao je Purivatra, dodajući da je poseban programski fokus ove godine usmeren na kratki film, jer SFF smatra da je uloga regionalnih festivala od izuzetnog značaja u promociji upravo kratke filmske forme kao osnove za razvoj mladih autora.

Projekcijama više od stotinu kratkih filmova, te celodnevnim susretima autora i filmskih profesionalaca, SFF želi da dodatno podstakne regionalnu scenu na razgovor i saradnju, kao i da time stvori atmosferu u kojoj će koprodukcija biti način razmišljanja, a ne eksces.

Region će biti u fokusu SFF-a i okupljanjem predstavnika filmske industrije i u okviru Regionalnog foruma, kao i CineLink-a i platforme Sarajevo Talents, uspostavljene po ugledu na kamp talenata Berlinala.

Organizatori SFF-a očekuju posetu oko 100.000 filmofila, a uz filmske umetnike i profesionalce, ugostiće i 2.000 akreditovanih novinara i saradnika.

Prosle godine je turski film “Pesma moje majke”, debitantsko ostvarenje reditelja Erola Mintasa, osvojio je Srce Sarajeva za najbolji igrani film na 20. SFF-u, a za ulogu u tom filmu nagrađen je i glumac Fejaz Duman (Feyyaz). Trijumfovao je i gruzijsko-francuski film “Neveste” rediteljke Tinatin Kajrishvili, koji je osvojio Specijalnu nagradu žirija, kao i Srce Sarajeva za najbolju glumicu (Mari Kitia).

Festivalski sajt je sff.ba, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org, odnosno OVDE

(SEEcult.org)