26. Festival evropskog filma Palić

Festival evropskog filma Palić predstavlja u 26. izdanju ukupno više od 130 filmova, uključujući predfestivalske selekcije, a publika ima priliku da vidi angažovane radove i renomiranih i mladih reditelja, nova ostvarenja autora iz zemalja nekadašnjeg istočnog bloka, niz eksperimentalnih filmskih radova, te ekološki osvešćujuća dela i selekciju novih dokumentaraca. Uz specijalne projekcije i radove velikana evropskog filma, 26. Palić tradicionalno predstavlja mađarsku kinematografiju, a poseban fokus je na savremenom grčkom filmu.

Za svečanu ceremoniju otvaranja 20. jula na Letnjoj pozornici na Paliću, uz dodelu nagrada “Aleksandar Lifka” domaćem scenografu Miljenu Kljakoviću Kreki i hrvatskom reditelju Rajku Grliću, odabran je novi film Pedra Almodovara “Bol i slava” sa Antoniom Banderasom u glavnoj ulozi.

Osim Almodovarovog filma, u Glavnom programu 26. FEF Palić, čiji je selektor Nenad Dukić, van konkurencije za nagrade su i “Žao nam je što smo vas propustili” Kena Louča i “Mladi Ahmed” braće Darden. Novi film Louča (83), dobitnika nagrade “Aleksandar Lifka” i gosta Palićkog festivala, Dukić je istakao kao “jedan od najboljih, ako ne i najbolji film ove godine”, a bavi se radničkom klasom u raljama liberalnog kapitalizma.

Žao nam je što smo vas propustili

Od mlađih autora u Glavnom programu, koji ukupno broji devet naslova, Dukić je izdvojio i Lađa Lija, dobitnika nagrade žirija u Kanu za “Jadnike” - snažan film o sukobima među mladima i etničkim grupama u predgrađu Pariza. Istakao je i litvanskog reditelja Jurisa Kursietisa, takođe učesnika festivala u Kanu, čiji film “Oleg” govori o mladiću koji, boreći se da preživi, odlazi na ilegalan rad u Brisel.

Za razliku od prošle godine, u konkurenciji je i jedan srpski film – “Ajvar” Ana-Marie Rosi, koji će imati svetsku premijeru. Glumački tandem Sergej Trifunović i Nataša Ninković donosi priču o bračnom paru iz Srbije sa uspešnim karijerama u Skandinaviji, ali bez dece, koji dolazi u Srbiju na odmor i suočava se sa novim izazovima.

Ajvar

Iz regiona učestvuju i slovenački film “Neću da budem luzerka” Urše Menart koji je Dukich opisao kao “vrlo dobar debitantski i angažovani film o devojci koja pokušava da nađe posao, ne uspeva i želi da ode iz zemlje”, kao i makedonski film “Bog postoji, ime mu je Petrunija” rediteljke Teone Strugar Mitevske, čija je premijera bila u Berlinu, a ovih dana ima priliku da ga vidi i publika 70. Pulskog filmskog festivala.

U trci za nagrade su i francuski “Šta verujete” (Safy Nebbou), prikazan u programu Panorama ovogodišnjeg Berlinala, sa Žilijet Binoš u glavnoj ulozi 50-godišnje razvedene učiteljice Klare. Izraelsko-nemački film “Okovan” u režiji Jarona Šanija, takođe prikazan na Berlinalu, a govori o nadmenom policajcu, koji posesivnost izjednačava sa ljubavlju, i kome se ruši moćan, ali često neugodan svet mačoizma. Mađarski “Trezor” (Peter Bergendy) dobio je osam nacionalnih nagrada, a govori o kraju mađarske revolucije 1956, kada policija unajmljuje osuđenog pljačkaša da obije trezor Ministarstva unutrašnjih poslova. Nemački film “Delo bez autora” (Florian Henckel von Donnersmarck) inspirisan je stvarnim događajima i govori o mladom studentu slikarstva koji se zaljubljuje u koleginicu čiji se otac, poznati doktor i profesor, protivi njenom izboru i čini sve da uništi ćerkinu vezu.

Filmove u konkurenciji za Zlatni toranj za najbolji film, Palićki toranj za najbolju režiju i Specijalnu nagradu žirija, koji će biti prikazani na Letnjoj pozornici na Paliću, ocenjivaće petočlani međunarodni žiri koji čine reditelji Tom Burke (Belgija) i Silas Cumerkas (Grčka), producent Aleš Pavlin (Slovenija), montažer Lorens Toli (SAD/Nemačka) i glumica Marta Bereš (Srbija).

Takmičarski program Paralele i sudari, posvećen dugometražnim igranim i dokumentarnim filmovima iz istočnoevropskih zemalja, odabrao je britanski filmski kritičar Nil Jang, inače dugogodišnji selektor palićkog programa Mladi duh Evrope.

Program Paralele i sudari otvoriće mađarski film “Ruben Brant kolekcionar” Milorada Krstića, dugometražni animirani film koji je oduševio publiku Festa, a govori o psihoterapeutu koji sanja umetnička dela i angažuje svoje pacijente da ih ukradu iz svetskih muzeja, u nadi da će noćne more prestati kada ih on bude posedovao.

Među filmovima u programu Paralele i sudari je i “Neka bude svetla” slovačkog reditelja Marka Škopa koji je pobedio na proteklom festivalu u Karlovim Varima, a prati porodičnu priču oca troje dece, koji kao građevinac radi u Nemačkoj da bi obezbedio svoju porodicu u Slovačkoj. Tu su i poljski film “Sveštenstvo” nagrađivanog reditelja Vojteka Smarzovskog, koji pruža unutrašnji pogled na Katoličku crkvu kroz ispreplitane priče trojice sveštenika. Bugarski film “Irina” (Nadejda Koseva) priča je o ženi koja, u želji da prehrani svoju porodicu zarobljenu u siromaštvu, postaje surogat majka. Film “Brushalter” (Veit Helmer) donosi priču o vozaču vozova Nurlana, koga igra Predrag Miki Manojlović, a koji poslednji put pre penzionisanja putuje za Baku kako bi svoj usamljenički život obojio avanturističkim putovanjem. Litvanski film “Preživeli leto” (Marija Kavtaradzė) govori o mladoj ambicioznoj psihološkinji koja preuzima odgovornost transporta dvoje pacijenata do psihijatrijske ustanove na moru, a albanski “Zaboravljena planina“ (Ardit Sadiku) govori o čoveku koji se, nakon što ga sin isteruje iz kuće, oslanja na ljubaznost svoje ćerke Eme i njenog muža Lorenca koji mu nude kuću za stanovanje na “Prokletoj planini”.

Film “Skandinavska tišina” (Martti Helde) je psihološka drama sa elementima trilera o ponovnom susretu dvoje ljudi koji ih primorava da otkriju pozadinu nasilnog čina koji se dogodio pre mnogo godina. Gruzijska “Žetva” (Misho Antadze) prikazuje odnos prirode i tehnologije u u eri kripto-rudarstva, a drama “Oštrim nožem” (Teodor Kuhn) priča je o čoveku koju je izgubio sina u neonacističkom napadu.

Selekcija Paralele i sudari obuhvata i tri kratkometražna filma: “Zajednička bašta” (Vytautas Katkus) o hladnom odnosu oca i sina koji se, usled ravnodušnosti, potpuno raspada; “Rana” (Arthur Sukiasyan), dokumentarac o drugom najvećem gradu Jermenije koji se još uvek oporavlja od katastrofalnog zemljotresa iz 1988. i “Razdvojeni” (Diana Cam Van Nguyen) koji govori o životu nakon gubitka voljene osobe.

Žiri za program Paralele i sudari čine filmski kritičari Nik Pinkerton, Kieron Korles i Vesna Perić, a filmovi iz te selekcije biće prikazivani u obnovljenom bioskopu Abazija na Paliću.

Selekcija Novi evropski dokumentarni film obuhvata pet filmskih ostvarenja iz svih delova Evrope u izboru Igora Toholja, a biće prikazana u Art bioskopu “Aleksandar Lifka” u Subotici, počev od autobiografskog filma “Varda od Anjes” (Agnès Varda, Didier Rouget) o profesionalnom životu nedavno preminule nagrađivane francuske rediteljke Anjes Varde.

Biće prikazani i belgijsko-francuski dokumentarac “Bez udarca” (Alexe Poukine) o 19-godišnjoj Adi koja prihvata poziv za večeru od momka koga ne poznaje, zatim film “Gde si Žoao Žilberto?” (Georges Gachot), te “Wongar” srpske rediteljke Andrijane Stojković i francuski dokumentarac “Proslava” (Olivier Meyrou) o poslednjoj reviji legendarnog modnog kreatora Iv Sena Lorana.

Selekcija ekoloških dokumentaraca Eco Dox, pokrenuta 2008. godine, predstavlja šest ostvarenja takođe u izboru Toholja. Filmovi će biti prikazivani od 21. do 26. jula u Filmskom klubu (II ulaz, prizemlje) Otvorenog univerziteta Subotica, počev od austrijskog “Zelena laž” (Werner Boote). Program Eco Dox obuhvata i nemački dokumentarac “Nebo, zemlja i čovek” (Caroline Reucker), italijanski “Sojalizam” (Stefano Liberti i Enrico Parenti), holandski “Heroj ovaca” (Ton van Zantvoort), te “Speleonaut – Pod kamenim nebom” srpske rediteljke Sonje Đekić. Selekciju će zatvoriti film “Dobrodošli u Sodomu” (Florian Weigensamer, Christian Krönes).

Selekcija Velikani evropske kinematografije, koja je od ove godine sastavni deo programa FEF Palić, obuhvata ostvarenja autora koji su dali izuzetan doprinos evropskoj kinematografiji, a uz Almodovarov film “Slava i bol” i Loučev “Žao nam je što smo vas propustili”, obuhvata u bioskopu Eurocinema i filmove “Juče” Denija Bojla, “Po Božjoj volji” Fransoa Ozona i  “Pepe, jedan uzvišeni život” Emira Kusturice.

Program Mladi duh Evrope, tradicionalno jedna od najuzbudljivijih selekcija FEF Palić, donosi i ove godine niz zanimljivih naslova u selekciji Nila Janga, a biće prikazani od 21. do 26. jula na Letnjoj pozornici bioskopa Abazija na Paliću, počev od kratkometražnih eksperimentalnih filmova “Hipnagogija” (Pierre-Luc Vaillancourt) crnogorsko-američko-kanadske koprodukcije koja, prema rečima autora, “pojačava geofizičke sile i pokreće zemaljske moći”.

Prema rečima Janga, naglasak je na kratkim i eksperimentalnim filmovima kako bi se publika upoznala sa hrabrim i mladalačkim duhom evropskih autora, nastalim tokom poslednjih godinu i po dana.

Publika će videti, između ostalog, portugalski video-esej “The Best Films of 2018” Luísa Azeveda, britanski film “Mladi očevi: Sveti duh” (Oscar Hudson), “Horizont” (Sid Iandovka, Anya Tsyrlina), istraživanje kolektivnih fantazija o Sibiru i komunizmu iz zabranjenih državnih arhiva bivšeg Sovjetskog Saveza, te eksperimentalni film “Transpozicija” Igora Toholja, nemački “Ružan” Nikite Diakura, mađarski “Fuga ishrane” (Peter Lichter), napravljen od 35mm celuloidnog sirovog materijala - filmskih traka koje su zakopavane u zemlju i ostavljene da trunu sa hranom, te eksperimentalni “Dogs, moon river and Baudelaire” srpske rediteljke Marije Kovačine, francuski “Slavni govor Nikole Šovena” (Benjamin Crotty) o Nikoli Šovenu, veteranu Revolucionarne vojske i Napoleonovih ratova.

Mladi duh Evrope predstavljaju i austrijski film "Kavalkada" (Johann Lurf), portugalski kontroverzni film “Park Chan – Wook, Amplified” reditelja Luiza Azeveda, apstraktno delo belgijsko-japanske koprodukcije “Noćni konj” (Jeroen Van der Stock), te filmovi srpskog reditelja Miloša Peškira “About Eye Around” i “Resonant Rust”, hrvatski “Planine” Hrvoslava Brkušića, kao i jedan od od ovogodišnjih najmisterioznijih filmova - austrijski “Nuit” (Alexander Bayer i Grzegorz Kielawski) koji govori o Katedrali svetog Stefana u Beču na dosada neviđen način.

Za 23. jul najavljen je program S8 Night, u saradnji sa festivalom eksperimentalnog filma (S8) iz Španije koji okuplja najuzbudljivije avangardne filmove, a stavlja naglasak na proširenu kinematografiju u svim njegovim oblicima, dok naredna dva dana na programu biti, između ostalog, ruski film“Himne velike Moskovske kneževine” (Dmitri Venkov), portugalski video esej “Alfonso Cuarón u boji” meksičkog reditelja Luísa Azeveda, španski kritički film “Merlin Monro želi da razgovara sa Vorholom” (Christian Flores), austrijski “Dekodiranje iPhone Xs-a: Tehno – magični portal” rediteljke Karin Ferrari, britanski film “Govor” (Steve Hawley) o načinu na koji političari govore, francuski film “Tropi” (Mathilde Lavenne), austrijski film “Voda i čišćenje” (Siegfried A. Fruhauf), nemački “Sec Rouge” (Kate Tessa Lee, Tom Schön) o lovu na hobotnice…

Inače, dobitnik nagrade "Underground Spirit", koja se dodeljuje za izuzetan rad na polju nezavisnog filma, kao i za jedinstven pristup filmskom jeziku i autentičnu autorsku poetiku stvaranu izvan dominantnih tokova filmske industrije, ove godine je francuski scenarista i reditelj Žan Šarl I (Jean-Charles Hue).

Selekcija kratkih filmova nominovanih za nagradu Evropske filmske akademije 2018. godine Short Matters biće prikazana u bioskopu Abazija od 24. do 26. jula, a obuhvata portugalski film “Akvapark” (Ana Moreira), britansko-nemačko-švajcarsku koprodukciju “Potpisao sam peticiju” (Mahdi Fleifel), francuski film “Beg” (Laëtitia Martinoni), nemački “Kontejner” (Sebastian Lang), švajcarsko-španski “Oni koji žele” (Elena López Riera), bugarski “Stid” (Petar Krumov), britanski “Kolika je šteta” (Heather Phillipson), francusko-belgijski “Oslobodite pse” (Manue Fleytoux), italijansko-francuski “Godine” (Sara Fgaier) i gruzijsko-letonski  “Zarobljenik društva” (Rati Tsiteladze). Selekciju Short Matters će zaokružiti ukrajinski film “Matura ’97” (Pavlo Ostrikov), belgijski “Gnu Wildebeest” (Nicolas Keppens, Matthias Phlips), nemački “Burkina Brandenburg Kompleks” (Ulu Braun), te francusko-belgijski “Kapitalizam” (Pablo Muñoz Gomez) i holandski “Meryem” (Reber Dosky).

Selekciju mađarskog filma otvoriće “Loše pesme” (Reisz Gábor), a bićer prikazani i “Trupa”, “Nakon svega, mrtvi opet pevaju”, “Glas gospodara”, “Bartók”, “Do sada”, “Šibice” i “Nas dvoje”, te brojni filmovi u okviru promocije Međunarodnog festivala “Žigmond Vilmoš”.

U okviru selekcije Kinematografija u fokusu, 26. FEF Palić skrenuće pažnju na šest novih ostvarenja grčke kinematografije, koja će biti prikazana u Art bioskopu “Lifka” – “Mirna reka” (Angelos Frantzis), “Čovek delfin” (Lefteris Charitos), “Porodični posao” (Angeliki Aristomenopoulou), “Ruzmarin” (Adonis Floridis), “Zaposlena” (Nikos Labôt) i “Vitez” (Athina Rachel Tsangari).

Deo programa 26. Palićkog festivala, koji organizuje Otvoreni univerzitet Subotica, biće tradicionalno prikazan i u bioskopu Fontana na Novom Beogradu.

Budžet 26. Palića, kako su ranije naveli organizatori, iznosi oko 25,5 miliona dinara - približno kao i 2018. godine, kada je prvi put nešto povećan nakon nekoliko izuzetno skromnih godina i apela za podršku toj jedinstvenoj manifestaciji na ovim prostorima koja afirmiše kinematografije zemalja Evrope.

Prošle godine, jubilarni, 25. Festival evropskog filma Palić završen je pobedničkim filmom Berlinala “Ne dodiruj me” rumunske autorke Adine Pintilije, nakon svečanog uručenja nagrada i još jednog apela za podršku toj manifestaciji koja afirmiše kinematografije zemalja Evrope. Jubilarni Palić zvanično je zatvorila proslavljena glumica i dotadašnja predsednica festivalskog Saveta Mira Banjac, koja je na otvaranju predala dužnost Dušanu Kovačeviću.

Zlatni toranj 25. Palića dodeljen je belgijsko-holandskom filmu “Devojka” Lukasa Donta, koji je proglasila najboljim i publika. Za najbolju režiju nagrađen je Rasmus Kloster Bro za danski film “Krtica”, a specijalno priznanje dobio je španski film “Karmen i Lola” rediteljke Aranče Ečevarije.

Festivalski sajt je palicfilmfestival.com, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org

(SEEcult.org)