48. FEST - Skupljači emocija
Beogradski međunarodni filmski festival Fest predstavlja od 28. februara do 8. marta gotovo sto filmova u takmičarskim i drugim programima, uključujući dobitnike i nominovane za Oskara, festivalske pobednike, bioskopske hitove i autorska ostvarenja, a uz nekoliko programskih novina i goste poput Koste Gavrasa, Atoma Egojana, Kristija Pujua i Džona Malkoviča, odaje posebnu počast jednom od najvećih glumaca jugoslovenske kinematografije Bekimu Fehmiuu (1936-2010), povodom decenije od njegove smrti.
Pod sloganom "Skupljači emocija", inspirisanim filmom "Skupljači perja" Aleksandra Saše Petrovića i nezaboravnom Fehmuovom ulogom Belog Bore u tom kultnom ostvarenju, 48. Fest počinje u Sava centru rasprodatom domaćom premijerom filma "Otac" Srdana Golubovića, neposredno nakon njegovog učešća na 70. Berlinalu tom potresnom dramom sa snažnom temom o socijalnoj nejednakosti i borbi čoveka kome su zbog siromaštva oduzeli decu. Otvaranje 48. Festa biće i u znaku legendarne Mire Banjac, dobitnice nagrade Beogradski pobednik za izuzetan doprinos filmskoj umetnosti. Nagradu će joj uručiti Uliks Fehmiu, poznati glumac i sin legendarnog Bekima Fehmiua, kome je priređena retrospektiva u delu programa Fest klasik.
Nagrade Beogradski pobednik, kako je najavljeno, dobiće i reditelj Kosta Gavras, kao i američki glumac Džon Malkovič, koji će biti počasni gost na zatvaranju, a predstaviće muzički performans "Muzički kritičar" Alekseja Igudesmana, poznatog po neobičnim obradama i izvođenjima velikih kompozitora poput Mocarta, Betovena, Šopena...
Program 48. Festa obuhvata ukupno 96 filmova, koji će biti prikazani od 28. februara do 8. marta na više od 300 projekcija, a za sada najveće interesovanje vlada za filmove "Greh" Andreja Končalovskog, "Divan dan u komšiluku" Marijel Heler i "Istina" Hirokazu Koreede, uz film "Otac", čija je projekcija na otvaranju 48. Festa odavno rasprodata.
Publici na svečanom otvaranju pokloniće se ekipa filma "Otac", kojim je Srdan Golubović, kako je rekao novinarima uoči premijere, želeo da napravi univerzalnu priču o životnom bezizlazu, ali sa tračkom nade. “Ipak, hteli smo da na kraju odškrinemo vrata nekoj nadi, da postoji neko svetlo, da čovek ima pravo i snagu i razlog da se bori”, izjavio je Golubović, čiji je novi film priča o odbačenom i poniženom čoveku koji postaje heroj hodajući od svog sela na jugu Srbije do prestonice Beograda, iz protesta, dostojanstva i želje da dokaže i sebi i drugima da ima pravo na svoju decu.
Golubovićev “Otac”, u kojem je ulogu karijere ostvario hrvatski glumac Goran Bogdan, deo je Glavnog takmičarskog programa, koji ima novu koncepciju, pa obuhvata i domaća i strana ostvarenja.
U Glavnom takmičarskom programu 48. Festa, osim Golubovićevog oca, našao se i dugoočekivani drugi film Mladena Đorđevića “Sumrak u bečkom haustoru”, a od regionalnih naslova, publiku očekuju dobro poznata imena kao što su Milčo Mančevski i njegov novi film “Vrba”, nagrađivani slovenački reditelj Damjan Kozole sa dramom “Polusestra”, kritika katoličke crkve u filmu “Glas” Ognjena Sviličića i debitantska psihološka drama “Mater” Jure Pavlovića.
Glavni takmičarski program nudi 20 autorskih ostvarenja čiji su junaci ljudi najčešće čudnih i u manjoj meri čudesnih sudbina, a njihova budućnost tek donekle zavisi od njih samih. “Ono što zasigurno ne dominira u tim izuzetno jakim autorskim filmovima jeste optimizam, no i ukoliko ga je moguće osetiti, proizvod je neosnovanih nadanja i vere u to da na kraju uvek sve bude dobro...”, izjavio je umetnički direktor 48. Festa Jugoslav Pantelić, najavljujući filmove iz Srbije, Francuske, SAD, Irana, Italije, Grčke, Slovenije, Australije, Bugarske, Brazila, Češke, Severne Makedonije, Sudana, Saudijske Arabije, Hrvatske, Danske i Kolumbije.
Prema rečima Pantelića, junaci filmova u Glavnom takmičarskom programu, naviknuti na ograničenja koja im nameću najrazličitije društvene i porodične, tj. tradicionalne stege, dominantno su okrenuti uvođenju evolutivnih životnih promena radi ostvarenja krajnjeg cilja, koji najčešće ne biva dostignut. Jedan od takvih filmova je iranski “Samo 6,5” reditelja Saida Rustajia, koji prati Samada, pripadnika specijalnih policijskih snaga za borbu protiv narkotika, u gradu prepunom zavisnika od droge. Nasuprot tom ostvarenju je australijski film “Mlečni zubi” rediteljke Šenon Marfi, koji se takođe, između ostalog, bavi i pitanjem droge, ali na dosta pitkiji način, budući da je u pitanju komedija.
Prošlogodišnji festival u Lokarnu otvorio je debitantski film italijanske rediteljke Đinevre Elkan “Kamo sreće”, koji kritičari zovu pravim crowd-pleaser filmom. Neočekivano zabavna, lagana i sentimentalna priča o razvodu ispričana je kroz perspektivu šestogodišnje devojčice.Među filmovima koji ulaze u strukturu porodice je i “Dama herc”, erotska drama rediteljke Mej el-Tuki. Film “Dama herc” osvojio je nagradu publike za najbolju internacionalnu dramu na Sandensu, a glavnu ulogu tumači čuvena danska glumica Trine Dirholm. Rušenje postojećeg i formiranje novog sveta tema je koja je obrađena i u komediji “Otpisan” grčkog reditelja Zahariasa Mavroeidisa, u kojem Aris, neuspešni biznismen u tridesetim godinama, nalazi sklonište u domu svog dede, odavno preminulog veterana iz Drugog svetskog rata. O specifičnoj porodici u širom kontekstu govori i “Monos” najuspešniji kolumbijski film iz 2019. godine, u režiji Alehandra Landesa i Aleksisa Dos Santosa.
Članovi žirija su slovenački glumac Sebastijan Kavaca (dobitnik nagrade za najboljeg glumca na Festu 2018. za ulogu u filmu Ederlezi rajzing), srpska glumica Nataša Ninković, hrvatska rediteljka Dana Budisavljević, nemački glumac Klemens Šik i srpski reditelj Nikola Ljuca (nagrađen za najbolju režiju na Festu 2016. godine za film Vlažnost).
Van konkurencije u Glavnom programu su filmovi velikih reditelja Gorana Paskaljevića “Uprkos magli”, braće Darden “Mladi Ahmed”, An Fontejn “Bela kao sneg”, te “Malmkrog” Kristija Pujua, koji ima premijeru na 70. Berlinalu, a predstavlja svojevrsnu ekranizaciju tri razgovora ruskog filozofa Vladimira Solovjeva.
Programska novina Festa je i takmičarski program Fest fokus koji je, prema navodima organizatora, nastao iz potrebe za dodatnim skretanjem pažnje na autorska ostvarenja koja hrabrim izrazom i izborom teme to zaslužuju. O najboljem filmu tog programa odlučivaće reditelji Momir Milošević i Dušan Zorić, čije je filmove publika i otkrila na Festu, te pisac i publicista Damir Šehanović.
U okviru te programske celine, čije će premijerne projekcije biti u Dvorani Kulturnog centra Beograda, publika će imati priliku da pogleda 19 ostvarenja. Među njima je i poljski film “Telo Hristovo” (Corpus Christi) reditelja Jana Komase, koji je bio nominovan za Oskara za najbolji internacionalni film, a do sada je osvojio više od 30 nagrada na međunarodnim festivalima, nakon što ga je samo u Poljskoj pogledalo oko 1,4 miliona gledalaca.
Francuski film “Jelenska koža” reditelja Kentena Dipjea govori o čoveku koji je opsednut jaknom od jelenske kože iz svojih snova. Hrvatski film “Dopunska nastava”, čiju režiju potpisuje Ivan-Goran Vitez, prati čoveka besnog zbog toga što ne može sa svojom ćerkom da proslavi njen deveti rođendan. Reditelj Ivan-Goran Vitez, kao i glumci filma “Dopunska nastava” Đorđe Kukuljica i Janko Popović-Volarić biće gosti na 48. Festu, na kojem je najavljen i autorski i glumački tim filma “Easy Land” – rediteljka i scenaristkinja Sanja Živković, kao i glumice Nina Kiri i Mirjana Joković. “Easy Land” govori o Jasni, talentovanoj i ambicioznoj arhitekti iz Srbije, koja živi u Torontu, gde želi da stvori bolju budućnost za svoju kćerku, tinejdžerku Ninu. Međutim, mentalna bolest od koje pati je veliki problem u njihovim odnosima.
Publika 48. Festa imaće priliku da u programu Gala by Knjaz Miloš pogleda filmove poznatih reditelja i najbolja ostvarenja holivudske produkcije iz prethodne godine, a među 25 naslova su i dela autora kao što su Džim Džarmuš i Terens Malik.
Džarmuš napravio je neobičan žanrovski iskorak u zombi filmu “Mrtvi ne umiru”, u kojem igra i Igi Pop, a Malik svoja kosmička preispitivanja smešta u još jedan epski poduhvat od tri sata, nazvan “Ukradeni život”, a među kompozitorima muzike u tom ostvarenju ponovo je nagrađivani beogradski autor Arsenije Arsa Jovanović, koji sa Malikom sarađuje već decenijama.
Osim Bekimu Fehmiuu, 48. Fest odaće počast i nedavno preminuloj glumici Nedi Arnerić - u njenu čast prikazaće devet filmova u kojima je igrala ta proslavljena srpska glumica.
Među odabranim naslovima je jedan od prvih filmova Nede Arnerić – “Podne” reditelja Puriše Đorđevića, u kojem je igrala kao 15-godišnjakinja. Partneri u tom filmu bili su joj Faruk Begoli i Ljubiša Samardžić, sa kojim je kasnije igrala i u ostvarenju Gorana Paskaljevića “Anđeo čuvar”. Taj film prati novinara koji kreće tragom jednog dečaka; trag ga vodi u Italiju gde se nalaze glavni organizatori trgovine decom. U pitanju je istinita priča u kojoj ulogu tumači i legenda romske muzike Šaban Bajramović.
Fest organizuje Cebef, a osnivač tog festivala - Grad Beograd, izdvojio je ove godine 35 miliona dinara, dok je na konkursu Ministarstva kulture i informisanja Srbije aplicirano za devet miliona, koliko je dobijeno i 2019. godine.
Festivalski program, koji obuhvata više od 300 projekcija, održava se u Sava centru, Kombank dvorani, Dvorani Kulturnog centra Beograda, Domu omladine, Jugoslovenskoj kinoteci i Muzeju Kinoteke, te u bioskopima “Fontana” i “Sinepleks” na Ušću.
Fest je 2019. godine prikazao premijerno 125 naslova, od kojih je 14 bilo u Glavnom takmičarskom programu, a 13 u nacionalnoj konkurenciji Srpski film (Srbija i prijatelji), kojem su prvi put dodate i manjinske koprodukcije. Organizatori su izrazili zadovoljstvo 47. Festom i ponovili ambiciju da to ponovo postane najznačajnija filmska manifestacija u regionu, ali je za to, kako je naglasio bio umetnički direktor Jugoslav Pantelić, potreban i veći budžet.
Najboljim filmom u domaćem takmičarskom programu proglašen je dokumentarac “Slučaj Makavejev ili proces u bioskopskoj Sali” Gorana Radovanovića o slavnom reditelju Dušanu Makavejevu, kome je 47. Fest bio i posvećen.
Festivalski sajt je fest.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org, odnosno u prilogu (pdf).
(SEEcult.org)
