49. Fest vraća u budućnost
Međunarodni filmski festival Fest u Beogradu nudi od 7. do 16. maja oko 70 premijernih naslova dugometražnih filmova, a zbog epidemiološke situacije biće održan u manjem broju dvorana za smanjen kapacitet publike, kao svojevrsna najava “povratku u budućnost” ne samo festivalskog, već i bioskopskog života. S obzirom na epidemiološku situaciju, organizatori smatraju da je 49. Fest i presedan i podvig, apelujući ujedno na sve ljubitelje filma da se vakcinišu i time i sami doprinesu povratku u normalan život.
Za otvaranje 49. Festa, čiji je program raspoređen u sedam celina (Glavni takmičarski, Gala, FEST-ovih 50, FEST fokus, FEST 49, Glavni program van konkurencije i Intro FEST), odabran je film “Veliko iskopavanje” australijaskog reditelja Sajmona Stouna, sa Keri Maligan i Rajfom Fajnsom, čestim gostom Festa poslednjih godina. U tom ostvarenju, čija se radnja događa uoči Drugog svetskog rata, a deo je programa Gala, britanska udovica angažuje samoukog arheologa na iskopavanju misteriozne formacije na njenom posedu, što će dovesti do zapanjujućeg otkrića...
Dobitnici počasne nagrade “Beogradski pobednik” za izuzetan doprinos filmskoj umetnosti su legendarni reditelj Puriša Đorđević i glumac Rade Šerbedzija, kojima će to priznanje biti uručeno na otvaranju 49. Festa, kao i scenograf Miljen Kljaković Kreka, koji će priznanje dobiti na zatvaranju 16. maja, kada će biti prikazan i dokumentarni film o njemu “Kreka – Lovac na snove” Slobodana Ivetića.
Kreka - lovac na snove
Glavni takmičarski program obuhvata 18 filmova iz 12 zemalja, među kojima su i tri domaća ostvarenja - „Oaza“ reditelja i scenariste Ivana Ikića, „Živ čovek“ reditelja Olega Novkovića, za koji je scenario napisala Milena Marković, tei „Lihvar“ Nemanje Ćeranića, prema scenariju Strahinje Madžarevića.
Ikićev film „Oaza“ premijerno je prikazan 2020. godine na Venecijanskom filmskom festivalu, gde je osvojio nagradu za najbolji evropski film u sekciji Dani autora, koju dodeljuje mreža Europa Cinemas, a njegova radnja prati tri osobe u instituciji za mlade sa posebnim potrebama. Novkovićev „Živ čovek“ prati nekadašnjeg člana kultnog benda Sinovi Igora Đelića Đelu, u interpretaciji Nikole Đurička, koji shvata da želi da promeni život i pokuša da ispravi neke greške iz prošlosti. Ćeranićev „Lihvar“ bavi se jednim danom u životu zelenaša u malom gradu u Srbiji. Uz ta ostvarenja, u Glavnom takmičarskom programu naći će se i dve srpske manjinske koprodukcije: film „Zastoj“ reditelja Vinka Möderndorfera (Slovenija, Srbija, Severna Makedonija), koji će imati svetsku premijeru na 49. Festu, a prati dva bračna para iz različitih društvenih slojeva koji na prvi pogled nemaju ništa zajedničko, te „Potencijalni kandidat“ Ercana Kesala (Turska, Srbija) Kemal, koji priprema svečanu večeru nadajući se da će ga na njoj predsednik partije proglasiti kandidatom za gradonačelnika.
Oaza, Ivan Ikić
Na 49. Festu će se predstaviti i brojni autori koje publika pamti sa ranijih izdanja, a među njima su i hrvatski reditelj Dalibor Matanić, koji učestvuje filmom “Zora”, zatim grčki reditelj Argiris Papadimitropulos koji je pre tri godine nagrađen za najbolji scenario, a sada se vraća filmom “Ponedeljak”, te gošća od pre par godina Suzana Nikjareli, koja učestvuje sada filmom “Miss Marx” o zanimljivom delu života ćerke Karla Marksa, Eleonor Marks.
Prema rečima umetničkog direktora Jugoslava Pantelića, veliki je broj filmova koji se dotiču ili karijere ili dela života slavnih ličnosti, pa su, pored Eleonore Marks, tu i Petar Hektorović, koga brilijantno tumači Rade Šerbedžija, te Rajner Verner Fasbinder u nemačkom filmu “Enfant Terrible” Oskara Rolera, Džerom Dejvid Selindžer u filmu “Moja godina sa Selindžerom” Filipa Falarda…
U konkurenciji je i jedan od kandidata za Oskara za najbolji strani film – tuniski „Čovek koji je prodao svoju kožu“, koji za glavnog junaka ima Sama Alija, mladog, osećajnog i impulsivnog Sirijca, koji je napustio zemlju i prebegao u Liban da bi izbegao rat. U tom filmu rediteljke Kaouther Ben Hania, jednu od glavnih uloga tumači i čuvena Monika Beluči, gošća otvaranja Festa 2017.
Mađarska rediteljka Lili Horvát je 2016. gostovala filmom „Dete srede”, a na 49. Festu biće prikazano njeno najnovije ostvarenje „Pripreme za zajednički život na neodređeno vreme” o neurohirurgu Marti koja se zaljubljuje, ostavlja blistavu karijeru u Americi i vraća se u Budimpeštu da bi započela novi život sa izabranikom. Danilo Šerbedžija je na Festu 2017. predstavio film „Oslobođenje Skoplja” sa ocem Radetom u glavnoj ulozi, a sada stiže njegov nagrađivani film „Tereza37”, u kome 37-godišnja splićanka Tereza preispituje svoj rutinski brak i menja život, u duhu novostečene slobode.
Na 49. Festu će biti prikazan i film „Deca sunca” slavnog reditelja Madžida Madžidija, jednog od najznačajnijih imena iranske i svetske kinematografije, u kojem 12-godišnji Ali i njegova tri drugara rade male poslove i sitne zločine da bi preživeli i podržali svoje porodice. Publika će moći da pogleda i flmove „Noć kraljeva” francuskog reditelja Filipa Lakotea o mladiću poslatom u zatvor usred Obale Slonovače, argentinski film „Lovac” reditelja Marka Bergera o problemu seksualne manipulacije i eksploatacije među tinejdžerima, američku komediju „Palm Springs” o odnosu bezbrižnog Najlsa i nevoljne deveruša Sare, italijansko ostvarenje „Tamna bajka” (Damiano i Fabio D’Innocenzo) o atmosferi otuđenosti u malom porodičnom predgrađu na periferiji Rima, i ostvarenje „Za decu” nemačke rediteljke Barbare Ot o stalnoj borbi junaka za troje dece i ženu koju još uvek voli.
U Glavnom programu van konkurencije, osim filma o Kreki, najavljena je i specijalna projekcija australijskog filma „Jazavac pred sudom”, režiranog prema priči Petra Kočića.
Takmičarski program FEST fokus, čijih 14 filmova odlikuje hrabar filmski izraz i izbor teme, obuhvata 14 naslova iz Irana, SAD, Crne Gore, Rumunije, Srbije, Hrvatske i Slovenije. Domaći filmovi koji će premijerno biti prikazani su „Prolećna pesma” Natalije Avramović i dokumentarno-animirani film „Prizori iz života džukca” Tanje Brzaković.
Iz zemalja bivše Jugoslavije dolaze tri ostvarenja - film „Ribanje i ribarsko prigovaranje” hrvatskog reditelja MiIana Trenca smešten je u 16. vek i govori o pesniku i plemiću Petru Hektoroviću i njegovim danima na moru u društvu dvojice ribara, sanjarenju i prisećanju na tragične mladalačke ljubavi. Glumačku ekipu predvode Rade Šerbedžija i Leon Lučev, koji će biti gosti 49. Festa.
Drama „Dohvati nebo” crnogorskog reditelja Milutina Darića prati sredovečnog Milutina čija se životna harmonija ruši kada njegova supruga Magdalena doživi saobraćajnu nesreću i ostane nepokretna. Slovenački film „Sanremo” reditelja Miroslava Mandića tematizuje ljubav dvoje ljudi u staračkom domu, koji obole od demencije i svaki susret doživljaju kao da se vide prvi put.
U selekciji FEST Fokus je i šest filmova iz SAD - reditelj Džulijen Templ, koji je 2001. godine bio gost Festa - kada je predstavljao film „Prljavština i bes” o pionirima panka Sex Pistolsima, ovom prilikom učestvuje dokumentarcem „Crock of gold: A few rounds with Shane MacGowan” o pevaču i frontmenu irskog sastava The Pogues Šejnu Mekgovanu. Horor ostvarenje „Moje srce kuca kad mu ti kažeš” Džonatana Kuartasa, nagrađeno specijalnim priznanjem žirija za fotografiju na festivalu Trajbeka 2020, prati Dvajta i njegovu sestru Džesi koji se suočavaju sa misterioznom bolešću njihovog brata Tomasa.
Drama „Surogat” Džeremija Herša govori o izazovima i moralnim dilemama koje surogat-roditeljstvo donosi za troje prijatelja, dok se komedija „Večera u Americi” Adama Rehmajera bavi odnosom pank rokera Sajmona i ekscentrične Pati u sumornom predgrađu američkog srednjeg zapada. „Vodim te sa sobom” je američko-meksički film rediteljke Hajdi Iving o kuvaru Ivanu koji donosi tešku odluku da pređe preko granice, obećavajući sinu i novootkrivenoj ljubavi da će se vratiti u Meksiko. Dokumentarni film „Iznad vrha”, koji se planinarenjem bavi kroz prizmu spiritualnosti, režirao je Aleksandar Jović.
Iranska kinematografija je u FEST fokusu zastupljena sa dva ostvarenja: film „Bez izbora” reditelja Reze Dormišijana tematizuje surogat-roditeljstvo kroz slučaj beskućnice u procesu protiv lekara, a drama „Tiket” Morteze Faršbafa prati pasioniranog kockara fokusiranog na sportsko klađenje, koji svu zaradu troši u onlajn kladionicama, i nada se da će mu utakmica Srbija-Kostarika na Svetskom prvenstvu promeniti život. Rumunski film „Polje maka” oslikava borbu mladog rumunskog policajca Kristija, koji pokušava da nađe ravnotežu između identiteta čoveka koji radi u mačo hijerarhijskom okruženju i identiteta homoseksualne osobe koja privatno pokušava da zadrži samo za sebe.
Filmove u Glavnom takmičarskom programu ocenjivaće žiri koji čine glumac Igor Đorđević (predsednik), reditelj Dane Komljen, grčki reditelj i scenarista Zacharias Mavroeidis, glumica Dubravka Kovjanić i rediteljka Ines Tanović iz Bosne i Hercegovine. Žiri pratećeg takmičarskog programa Fest fokus čine reditelj Darko Nikolić, glumica Isidora Simijonović i rediteljka Katarina Koljević (predsednica), dok će u žiriju za nagradu “Nebojša Đukelić” biti kritičar, publicista i urednik izdavaštva u Filmskom centru Srbije Miroljub Stojanović, hrvatski filmolog Daniel Rafaelić i reditelj, teoretičar i estetičar filma Vlastimir Sudar (predsednik).
Program Gala, koji tradicionalno privlači najviše posetilaca obuhvata niz dobitnika ili nominovanih filmova za Oskara, a publika će videti na velikom platnu zvezde kao što su Džoni Dep, Riza Ahmet, Entoni Hopkins, Olivija Kolman, Kolin Firt, Rejf Fajns, Havijer Bardem, Branka Katić, Sigurni Viver, Selma Hajek, Kejt Vinslet, Helen Miren, Mira Furlan, Žilijet Binoš, Tilda Svinton…
Žilijet Binoš u filmu Kako biti dobra supruga
Nekoliko istaknutih umetnika pojavljuje se u više filmova, poput Keri Maligen, koja igra u “Velikom iskopavanju” i “Ženi koja obećava”, te Borisa Isakovića, Leona Lučeva, te mlade nemačke i evropske zvezde Janisa Nivenerea.
Među 19 filmova iz osam zemalja u Gala programu, od kojih je najviše iz Velike Britanije, SAD i Kanade, nalazi se i pet odnedavnih dobitnika Oskara - „Zemlja nomada” rediteljke Kloi Žao, koji je nagrađen Oskarom za najbolji film, režiju i glavnu glumicu (Frensis Mekdormand), „Otac” Florijana Zelera, za koji je ser Entoni Hopkins dobio Oskara za glavnu mušku ulogu, a nagrađen je i za najbolji adaptirani scenario (Zeler i Kristofer Hampton), te „Žena koja obećava” rediteljke i scenaristkinje Emerald Fenel, dobitnice Oskara za najbolji originalni scenario, „Zvuk metala” sa nagradama za najbolju montažu i zvuk, kao i film „Minari“ Lija Ajzaka Čunga, koji je dobio Oskara za najbolju glumicu u sporednoj ulozi (Youn Yuh-Jung).
Film „Minamata” Endrjua Levitasa privukao je pažnju domaće publike još pre dve godine za vreme snimanja u Beogradu, kada je ponovo na ovim prostorima boravio Džoni Dep, koji je Fest posetio i davne 1992. godine, za vreme međunarodnih sankcija. Dep u tom glumi ratnog fotografa Vilijama Judžina Smita, koji 1971. putuje u Japan da istraži trovanje stanovnika ribarskog mesta poznatog kao Minamata.
U filmu „Putevi kojima nisam pošao” rediteljke Sali Poter, rame uz rame sa glumačkim zvezdama Havijerom Bardemom, Elom Fening, Lorom Lini i Selmom Hajek, našla se i srpska glumica Branka Katić, a radnja prati glavnog junaka Lea koji u mislima proživljava alternativne verzije svog života, dok njegova ćerka Moli očajnički pokušava da ga vrati u stvarni svet. Kejt Vinslet i Serše Ronan glavne su zvezde filma „Amonit” reditelja Fransisa Lija o priznatoj i samoukoj paleontološkinji Meri Aning koja 1840. godine radi na obali južne Engleske. „Supernova” reditelja Harija Mekvina, sa oskarovcem Kolinom Firtom i Stenlijem Tučijem u glavnim ulogama, govori o Semu i Taskeru koji su zajedno dvadeset godina i u svom starom kamperu putuju duž Engleske kako bi posetili porodicu, stare prijatelje i omiljena mesta iz svoje prošlosti, nakon dijagnoze koja menja život.
Publika Festa moći će da pogleda i „Rifkinov festival”, aktuelno ostvarenje Vudija Alena snimljeno u Španiji, u kojem američki bračni par odlazi u San Sebastijan na filmski festival i biva uvučen u čaroliju događaja, lepotu i šarm grada i fantaziju filmova.
U Gala programu je i rediteljski debi slavnog holivudskog glumca Viga Mortensena „Posrtanje”, za koje je taj svestrani autor napisao scenario i tumači glavnu ulogu, u filmu koji tematizuje odnos glavnog junaka i njegove porodice sa svojeglavim ocem. U filmu „Moja godina sa Selindžerom” Filipa Falardoa, glavna junakinja odgovora na pitanja obožavalaca u ime kultnog autora Džeroma Dejvida Selindžera.
U programu Gala je i „Konačni izveštaj” mađarskog reditelja Ištvana Saboa, koji je pre tri godine otvorio 46. Fest, a njegov novi film je drama o kardiologu koji odlazi u penziju i vraća se u rodno selo da radi kao lekar opšte prakse. Francuska komedija „Kako biti dobra supruga” Martena Provosta o bračnom paru koji vodi školu za domaćinstvo u vreme transformacije društva i protesta širom Francuske, maja 1968. godine. Film „Sneg u Benidormu” španske rediteljke Izabel Košet govori o junaku Piteru koji nakon odlaska u prevremenu penziju odlučuje da poseti svog brata u Benidormu, gde otkrije da je on nestao. Francuska rediteljka Nikol Garsija autorka je filma „Ljubavnici” o strastvenom paru koji se silom prilika razdvaja, da bi im se putevi ukrstili tri godine kasnije na ostrvu u Indijskom okeanu. Film „Nada” norveške rediteljke Marie Sodal govori o odnosu dvoje umetnika i emotivnih partnera, Tomasa i Anje, koji zapada u krizu nakon što Anji dijagnostikuju opaku bolest. Japanski film „Supruga špijuna” Kirošija Kurosave tematizuje dešavanja u pred izbijanje Drugog svetskog rata i sudbinu lokalnog trgovca Jusakua.
U selekciji FEST-ovih 50 biće prikazano deset kultnih ostvarenja svetske kinematografije, dok FEST 49 i Intro FEST nude izbor pet kratkometražnih filmova.
Uz klasike koji su obeležili istoriju Festa, 49. Fest predstaviće i pet kratkih filmova kroz sve programske celine.
Zbog epidemiološke situacije, program 49. Festa biće održan u samo četiri dvorane – Sava centru, Kombank dvorani, Domu omladine Beograda i bioskopu Sinepleks u tržnom centru Galerija u okviru “Beograda na vodi”. Te dvorane odabrane su da bi mogle komotno da se podmire mere zaštite od korona virusa, a da se istovremeno omogući da solidan broj ljudi može da gleda filmove.
Prodaja karata za 49. Fest je počela 26. aprila na blagajnama festivalskih dvorana. Za projekcije u Sava centru, Kombank dvorani i DOB-u moguće je nabaviti ulaznice i onlajn - preko sajta tickets.rs, kao i na svim Ticket Vision prodajnim mestima.
Festivalski sajt je fest.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org, odnosno u prilogu (pdf).
(SEEcult.org)
