50 godina Derviša i smrti u Puli
Projekcijom digitalno restaurisanog filma “Derviš i smrt” reditelja Zdravka Velimirovića, za koji je scenario napisao Borislav Mihajlović Mihiz na osnovu istoimenog romana Meše Selimovića, 18. jula na Pulskom filmskom festivalu obeleženo je 50 godina od snimanja tog ostvarenja u produkciji Centra filma, kao i premijere upravo u Puli.
“Derviš i smrt” je na Pulskom filmskom festivalu 1974. godine nagrađen Velikom srebrnom arenom i nagradom Zlatna arena za režiju, kameru, scenografiju i sporednu mušku ulogu (Abdurahman Šalja), kao i nagradom C.I.D.A.L.C.
“Veoma mi je drago što zahvaljujući digitalnoj restauraciji, koja je urađena u Odeljenju za digitalizaciju i digitalnu restauraciju Arhiva Jugoslovenske kinoteke u okviru projekta A1 Kinoteka, ovaj film nastavlja svoj život baš na mestu gde je nagrađen mnogobrojnim priznanjima pre tačno 50 godina”, izjavio je direktor Jugoslovenske kinoteke Jugoslav Pantelić.
Zadatak Jugoslovenske kinoteke, kako je dodao, jeste da brine o nacionalnom filmskom blagu koje predstavlja kulturno nasleđe, kao i da ga učini dostupnim publici.
“Na tom putu očuvanja filmske i kulturne baštine veoma je važan proces digitalizacije, ali i restauracije kroz koji čuvamo kultne naslove i obezbeđujemo njihovo ponovno prikazivanje kako u zemlji tako i inostranstvu”, istakao je Pantelić.
Generalna direktorka A1 Srbija Judit Albers konstatovala je da je uticaj digitalnih tehnologija na svakodnevni život i društvo dubok, kao i doprinos koji pružaju očuvanju klasika domaće kinematografije.
“Značaj filma za kulturu i kolektivni identitet je izuzetan, i zato je važno da se nacionalno filmsko stvaralaštvo sačuva od zaborava i približi savremenoj publici. Posebno mi je drago što ovaj stari film, jedan od 33 digitalno restaurisanih u okviru A1 Kinoteke, obeležava svoj zlatni jubilej na Pulskom filmskom festivalu u novom sjaju”, izjavila je Judit Albers.
Glavne uloge u filmu “Derviš i smrt” ostvarila su mnogobrojna poznata imena jugoslovenskog filma - Voja Mirić, Bata Živojinović, Boris Dvornik, Branko Pleša, Pavle Vuisić i Olivera Katarina, Faruk Begoli, Aleksandar Berček, Veljko Mandić, Dragomir Felba i drugi.
Centralna tema filma, kao i čuvenog romana, je suočavanje pojedinca sa surovim svetom koji ga okružuje i menja iz korena, kao i unutrašnja borba i preispitivanje.
Starešina islamskog reda, derviš, suočava se sa hapšenjem i pogubljenjem nevinog brata. Derviš uspeva da promeni vladajuće ljude, ali ne i duh vladavine, čime doživljava lični poraz. Uz psihološku problematiku film otvara mnoga pitanja koja se odnose na politiku, društvo, ali i ljudski život uopšte.
Film je prikazan na 71. Pulskom filmskom festivalu u okiru programa Vremeplov, koji obuhvata i filmove “Kud puklo da puklo” (1974) Rajka Grlića, “Kaja ubit ću te” Vatroslava Mimice (1967), “Slike iz života udarnika” (1972) Bahrudina Bate Čengića, “Kuća na Kraljevcu” (2023) Pere Kvesića i “Šuma, šuma” (2024) Renate Poljak.
*Foto: Centar film
(SEEcult.org)
