68. trka za Zlatnu palmu
Kanski filmski festival počeo je 13. maja dramom “La Tete Haute” (Standing Tall) Emanuel Berko (Emmanuelle Bercot) o mladom delikventu, koji je prikazan van konkurencije za Zlatnu palmu za koju se takmiče ostvarenja autora kao sto su Žak Odijar (Jacques Audiard), Mateo Garone (Matteo Garrone), Tod Hejns (Todd Haynes), Nani Moreti (Nanni Moretti), Paolo Sorentino (Sorrentino), Gas van Sant (Gus), Žang-ke Đia (Jia Zhang-Ke), Hou Hsiao-hsien...
Svečana ceremonija otvaranja 68. Kana u teatru “Limijer” održana je uz jake mere obezbeđenja koje se preduzimaju na velikim događajima u Francuskoj nakon terorističkog napada na “Šarli ebdo”, ali je protekla ipak u znaku glamura. Festival je zvanično proglasila otvorenim Džulijan Mur (Julianne Moore), a publici su se predstavili i članovi glavnog žirija – Rosi de Palma (Rossy de Palma), Sofi Marso (Sophie Marceau), Siena Miler (Sienna Miller), Rokia Traore, Giljermo del Toro (Guillermo), Gzavije Dolan (Xavier), Džejk Gilenhal (Jake Gyllenhaal) i predsednici – američki reditelji braća Koen (Joel, Ethan Coen).
Zvezde na crvenom tepihu bili su članovi ekipe filma “La Tete Haute” (Standing Tall), među kojima je i francuska filmska diva Katrin Denev (Catherine Deneuve), koja igra sporednu ulogu u drami Emanuel Berko o odrastanju mladog delikventa od njegove šeste do 18 godine. Rediteljka Emanuel Berko je, inače, tek druga žena u istoriji čijim filmom počinje Kanski festival, osnovan 1946. godine.
Emanuel Berko izjavila je posle novinarske projekcije svog filma da ne zna zašto nije uvršćen u konkurenciju. Dodala je da bi odgovor na to pitanje trebalo postaviti organizatorima, jer ona ne zna razlog.
Među 19 filmova u trci za Zlatnu palmu su nova ostvarenja Odijara (Temporary Title), Garonea (The Tale of Tales), Hejnsa (Carol), Moretija (Mia madre), Sorentina (Youth), Van Santa (The Sea of Trees), kineskog reditelja Đija (Mountains May Depart) i tajvanskog Hsiao Hsiena (The Assassin).
Glavnu nagradu 68. Kana mogli bi da dobiju i filmovi “A Simple Man” (Stephan Brize), “Marguerite and Julien” (Valerie Donzelli), “Our Little Sister” (Kore-eda Hirokazu), “Macbeth” (Justin Kurzel), “The Lobster” (Yorgos Lanthimos, “Mon Roi” (Maiwenn), debitantski “Son of Saul” (Laszlo Nemes), “Louder than Bombs” (Joachim Trier), “Sicario” (Denis Villeneuve), “Chrinic” (Michel Franco) i “Valley of love” (Guillaume Nicloux).
Od ukupno 19 filmova u trci za Zlatnu palmu, 11 je evropskih, a od toga čak pet francuskih.
Primetno je i da u nekoliko evropskih filmova igraju holivudske zvezde ili su snimljeni na engleskom, iako su van engleskog govornog područja. Među njima je i “Youth” (Mladost) italijanskog reditelja Sorentina, u kojem Majkl Kejn (Michael Caine) i Harvi Kajtel (Harvey Keitel) igraju stare prijatelje na odmoru na Alpima. Film “The Lobster” (Jastog) grčkog reditelja Jorgosa Lantimosa snimljen je u Dablinu, a glumačku ekipu predvodi Kolin Farel (Colin Farrell).
Uz kritike zbog “anglosaksonskog virusa”, kako su pojedini kritičari nazvali dominaciju filmova na engleskom jeziku, organizatori 68. Kana dobili su i pohvale posle dugogodišnjih optužbi za seksizam – ove godine snažnije je prisustvo ženskog filmskog stvaralaštva, počev od filma odabranog za otvaranje.
Istorijski momenat je i to što je rediteljka Anjes Varda (Agnes), koja se proslavila za vreme francuskog novog talasa 60-ih, postala prva žena kojoj je dodeljena počasna Zlatna palma. Nagrada će 87-godišnjoj Anjes Vardi biti uručena 24. maja na zatvaranju 68. Kana.
Iako su u konkurenciji za Zlatnu palmu i ove godine ipak samo dva filma koje potpisuju rediteljke, direktor Tjeri Fermo (Thierry Frémaux), koji je na čelu Kanskog festivala od 2001. godine, odbacuje kao neosnovane kritike o zapostavljanju ženskog filmskog stvaralaštva.
Prema njegovim rečima, selekcija se odnosi na filmove, a ne na muškarce, žene, stare ili mlade. “Ne kažem da to nije problem, jeste. Potrebno nam je više žena, više rediteljki u svetskom filmu”, rekao je Tremo, ali je naglasio i da o tome treba govoriti tokom cele godine, a ne samo u vreme Kanskog filmskog festivala.
U čast ženskog stvaralaštva, 68. Kanski festival uveo je i novi program posvećen ženama na filmu, u okviru kojeg će biti dodeljene i dve nove nagrade.
A Tale of Love and Darkness
Osim filma odabranog za otvaranje, van konkurencije biće prikazani i “Inside Out” Pita Doktera (Pete Docter), “Irrational Man” Vudija Alena (Woody Allen), “Ice and the Sky” Lika Žakea (Luc Jacquet), “Mad Max: Fury Road” Džordža Milera (George Miller) i “The Little Prince” Marka Ozborna (Osborne), kao i dokumentarac “Ejmi” (Amy) o pokojnoj britanskoj pevačici Ejmi Vajnhaus (Asif Kapaida), koji je njen otac već osudio kao neautentičan, te seksualno eksplicitan film “Love” (Gaspara Noe) i “Office” (Hong Won-Chan).
Među zvezdama na crvenom tepihu očekuju se i Majkl Fasbender (Michael Fassbender), koji igra u novoj verziji Šekspirovog “Makbeta”, te Natali Portman (Natalie), koja će prisustvovati specijalnoj projekciji svog rediteljskog debija – filma “A Tale of Love and Darkness” o ranim godinama Izraela. Očekuje se i Kejt Blanšet (Cate Blanchett), jedna od zvezda vernisaža 56. Bijenala u Veneciji, koja je privukla posebnu pažnju medija i na otvaranju australijskog paviljona. Povodom uloge u lezbijskoj ljubavnoj drami “Carol”, čija se radnja događa 50-ih u Njujorku, otkrila je da je imala “mnogo puta” veze sa ženama.
Veliko interesovanje medija prvog dana 68. Kanskog festivala izazvao je i žiri, koji i sam ulazi u istoriju time što mu prvi put ima dva predsednika – Džoela i Itana Koena.
Braća Koen su ponovila da su srećna zbog nove uloge u Kanu, jer sada, kako su rekli u šali, konačno imaju vremena i da gledaju filmove.
Dobitnici Zlatne palme za “Barton Fink” 1991. godine, Koenovi su najavili da će se “truditi da gledaju filmove kao bilo ko u publici, kao neko ko nije deo takmičenja”.
Džoel Koen je dodao da ipak nije moguće ostati potpuno neutralan, kao bilo ko u publici. “Kada od vas traže da nešto gledate kao član žirija, to može da utiče na način na koji ćete to odgledati. To se nekako podrazumeva, jer ste pozvani da date sud o tome ili da to analizirate, te morate da pred grupom ljudi odbranite svoj stav”, dodao je Džoel Koen.
Francuska glumica Sofi Marso rekla je da joj učešće u žiriju sa “tako talentovanim ljudima” daje “mnogo energije”, dok je Del Toro poručio da je učešće na Kanskom festivalu velika šansa u karijeri svakog reditelja, i da to zna iz sopstvenog iskustva, jer mu je Kan “promenio život”. Američki glumac Džejk Gilenhal rekao je da mu je izuzetna čast što je član žirija i “okružen brilijantnim ljudima koje mnogo ceni”. Dodao je u šali i da je žiri već podeljen na dva tabora – jedan uz Džoela, a drugi uz Itana Koena. Siena Miler rekla je da nikada nije bila u Kanu i da je uzbuđena što učestvuje. “Sviđa mi se činjenica da svi dolazimo sa različitih horizonata”, dodala je Milerova.
U zvaničnoj selekciji 68. Kanskog festivala su i dva filma iz Srbije i Hrvatske – “Zvizdan” hrvatskog reditelja Dalibora Matanića biće prikazan u programu “Izvestan pogled”, a debitantski film “Panama” mladog srpskog reditelja Pavla Vučkovića imaće specijalnu projekciju u okviru zvaničnog programa.
“Panama” Pavla Vučkovića prvi je dugometražni igrani film tog mladog beogradskog reditelja koji je dva puta nagrađen u selekciji “Sinefondasion” u Kanu (2003. i 2007), a ovoga puta ima čast da je uvršten u program specijalnih projekcija zvanične selekcije.
Vučkovićev film, u produkciji kuće Collapse Films, triler je o mladiću koji se, između ostalih devojaka, viđa i sa Majom, a njeno misteriozno i ambivalentno ponašanje počinje vremenom da ga intrigira. Prateći video snimke i tragove sa interneta, otkriva njen paralelni život i upliće se u sopstvenu igru laži i ljubomore.
U filmu igraju Slaven Došlo, Miloš Pjevač, Tamara Dragićević, Jelisaveta Orašanin i Nebojša Milovanović, a Vučković potpisuje i scenario sa Jelenom Vuksanović.
“Zvizdan” je hrvatsko-slovenačko-srpska koprodukcija (Kinorama, Gustav film i SEE Film pro) koja govori o zabranjenoj ljubavi, njenoj fragilnosti, ali i snazi, a obuhvata vremenski period od tri decenije i događa se u dva susedna sela čija je prošlost opterećena sukobima, netrpeljivošću i netolerancijom. U filmu igraju Tihana Lazović, Goran Marković, Nives Ivanković, Dado Ćosić, Stipe Radoja, Trpimir Jurkić, Mira Banjac... Muziku su komponovala braća Alen i Nenad Sinkauz, direktor fotografije je Marko Brdar, a montažer Tomislav Pavlic.
Žirijem programa “Izvestan pogled”, koji nudi “originalne i drugačije” filmove u cilju otkrivanja novih autora, predsedava slavna glumica Izabela Roselini, ćerka italijanskog reditelja Roberta Roselinija i švedske glumice Ingrid Bergman.
Ingrid Bergman je i na posteru 68. Kana, na kojem je 1973. godine predsedavala žirijem.
Roselinijeva će prisustvovati i premijeri dokumentarnog filma “Ingrid Bergman, in Her Own Words” (Stig Björkman), koji je deo programa “Kanski klasici” i omaža posvećenog njenog majci, povodom stogodišnjice rođenja.
Kanski festival se tradicionalno pretvara i u najveću svetsku tržnicu filma, sa više od 12.000 učesnika, producenata, reditelja i distributera. Posebna počast ove godine je ukazana Kini i tehničkim inovacijama.
Zemlje iz regiona bivše Jugoslavije i ove godine predstavljaju se zajedno na marketu u Kanu.
Zlatnu palmu u Kanu 2014. osvojio je turski reditelj Nuri Bilge Džejlan (Ceylan) porodičnom sagom “Zimski san”, dok je Gran pri dobila italijanska rediteljka Alis Rorvaher (Alice Rohrwacher) za “Čudo”, a nagradu za režiju Benet Miler (Bennett Miller) iz SAD za sportsko-krimi priču “Lovac na lisice”.
U programu “Izvestan pogled” 67. Kana najboljim je proglasen mađarski film “Beli Bog” Kornela Mundruca (Mundruczo), nagrada žirija dodeljena je švedskom filmu “Turist” Rubena Ostlunda, a specijalno priznanje dobio je dokumentarac “So zemlje” Vima Vendersa (Wim Wenders) i Ribeira Salgada, sina fotografa Sebastiaoa Salgada, kome je i posvećen.
(SEEcult.org)
