Aktuelizovanje Krleže u regiji

Obeležavanje 30 godina od smrti Miroslava Krleže počinje 7. jula u Zagrebu programom “Čovek posle svoje smrti hoda gradom”, u kojem će, osim lokalne scene, učestvovati i intelektualci i umetnici različitih generacija iz Beograda i Prištine.

Obeležavanje 30 godina od smrti Miroslava Krleže počinje 7. jula u Zagrebu programom “Čovek posle svoje smrti hoda gradom”, u kojem će, osim lokalne scene, učestvovati i intelektualci i umetnici različitih generacija iz Beograda i Prištine.

Program je deo međunarodnog projekta “Kontejneri slobode”, a organizuju ga Bacači sjenki, Hrvatsko društvo pisaca i Hrvatski filmski savez iz Zagreba, Centar za kulturnu dekontaminaciju iz Beograda i Qendra Multimedia iz Prištine, povodom 118. rođendana Krleže, kao početak obeležavanja 30 godina od njegove smrti koja se navršava 29. decembra.

Program je usredsređen, s jedne strane, na Krležin zagrebački život i vezu sa tim gradom u kojem se rodio, umro i proveo veći deo života, a sa druge strane, na aktuelizaciju Krleže u širem kontekstu regije i Evrope.

Celodnevni program, u okviru kojeg će biti reči i o Krležinom doprinosu radu na odrednicama Kosovo i albansko-jugoslovenski odnosi u “Enciklopediji Jugoslavije”, počinje u Hrvatskom društvu pisaca razgovorom o aktuelnosti njegovog dramskog dela, uz osvrt na recentna pozorišna ostvarenja.

Među učesnicima su Velimir Visković (moderator), Boris Bakal, Snježana Banović, Branko Brezovec, Tomislav Brlek, Dubravka Crnojević-Carić, Nadežda Čačinović, Stanko Juzbašić, Bruno Kragić, Igor Mandić, Predrag Matvejević, Zef Mirdita, Krešimir Nemec, Boris Senker, Gordana Vnuk i Vjeran Zuppa iz Hrvatske, zatim Jovan Ćirilov, Zoran Janjić, Borka Pavićević i Branimir Stojanović iz Beograda, te Qerim Ondozi i Shkëlzen Maliqi iz Prištine.

Tom prilikom biće prikazan i snimak razgovora-performansa "Izlet/Rubu/Agram/U/Pameti/Na" između Ćirilova, Janjića, Ondozija, Borke Pavićević i Stojanovića, koji se odigrao u vozu Beograd-Zagreb, prema konceptu/scenariju Bacača sjenki.

Filmski program u bioskopu Tuškanac obuhvata dve celine posvećene Krleži na filmu i realizovane u saradnji sa HFS-om, Radio-televizijom Srbije i Hrvatskom kinotekom.

Biće prikazana dva programa koje će predstaviti Bruno Kragić i Tomislav Šakić - “Put u raj" (1970), igrani film Marija Fanellija kao jedini filmski rad za koji je Krleža napisao originalni scenario, u produkciji Jadran filma (uloge: Antun Nalis, Boris Buzančić, Branka Strmac, Ljuba Tadić, Relja Bašić, Jovan Ličina, Josip Marotti...), te "Na rubu pameti" (1981), TV adaptacija Krležinog romana u režiji Slavoljuba Stefanovića-Ravasija, u produkciji TV Beograd (uloge: Ljuba Tadić, Olga Spridonović, Nikola Simić, Stole Aranđelović, Miša Janketić, Branka Petrić, Miloš Žutić...)

Istovremeno, u Krležinoj rezidenciji/muzeju biće predstavljen projekat i izložba Bacača sjenki “Krleža - parafernalije!” - paralelne hronologije Krležine zagrebačke svakodnevice - od života do smrti, njegovog opusa i svetske istorije u tom razdoblju.

Najavljen je i razgovor na temu "Kosovo i albansko - jugoslovenski odnosi" (odrednice iz građe za "Krležinu" Enciklopediju Jugoslavije) sa Zefom Mirditom, članom kosovske redakcije “Enciklopedije”, koji će voditi Branimir Stojanović.

Biće predstavljena i međunarodna koprodukcija "Izlet u Rusiju", na osnovu teksta Krleže i prema konceptu Ćirilova, u produkciji CZKD-a.

Ove godine, 29. decembra, navršava se 30 godina od smrti Krleže, koga autori projekta navode kao verovatno najvećeg hrvatskog književnika i mislioca 20. veka.

Odrednicu “verovatno” koriste zato što govore iz pozicije trenutka u kojem su vrednosni sistemi u velikoj meri destabilizovani, a Krleža je sam po sebi predstavljao sistem vrednosti kojim je, kroz književno i intelektualno delovanje, obeležio ceo protekli vek na ovim prostorima.

“Krležina je intelektualna i umetnička pozicija pozicija jeretika - onog koji se protivi svakoj ortodoksiji i konsezusu moći nad istinom: bilo da je reč o nasilju Kraljevine Jugoslavije i njenom slepilu za male narode koji nestaju u njenoj utrobi, ili o dominatnom većinskom nacionalizmu svog ili ma kog drugog naroda, bilo da se suprostavlja zvaničnoj marksističkoj ortodoksiji i njenim agentima u politici i umetnosti. Danas je pozicija intelektualca-jeretika u našem ‘liberalnom’ društvu retka i gotovo nezamisliva”, naveli su organizatori, ističći da je ova godina, stoga, prilika za novi osvrt na Krležino delo, između ostalog i kao zahtev da se ta uloga nanovo definiše i postavi u aktuelni kontekst.

Vratiti se Krlež, prema navodima auroa projekta,i nije samo pitanje povratka jednom od najvećih intelektualaca 20. veka, nego je i pitanje vraćanja 20. veku i njegovim velikim temama koje danas izgledaju preozbiljne, preglomazne i neprimerene nepodnošljivoj lakoći postojanja.

Drugim rečima, baviti se Krležom znači “ne samo tragati za razumevanjem 20. veka iz perspektive naše istorije, već u tom fundusu (ili ropotarnici, kako bi rekao Krleža) znanja i invencije iznaći inspiraciju i funkcionalno oruđe za intelektualni rad u 21. veku u našim prilikama. Rečju, naše razumevanje sebe samih nije moguće bez Krleže”.

Baviti se danas Krležom znači i iznova definisati kulturne i intelektualne veze unutar regije, budući da je Krleža, kako je istaknuto, obeležio generacije intelektualaca i umetnika širom bivše Jugoslavije, ali su, nestankom te države i snažnim zamahom novije istorije, njegovo delo i misao marginalizovani. Utoliko, Krležu možemo "čitati" kao argument za ponovnu potragu za smislom "zajedničkog" - u ovom slučaju postavljenog na koordinatama Zagreb-Priština-Beograd, baš onako kako Krleža tokom cikličnih i istorijskih najezda nacionalizama nalazi izlaz u idealima kritičke levice, sa svom kompleksnošću i smislom za njen utopijski karakter.

U poslednje vreme se iz raznih kutaka regije sve češće javljaju znaci potrebe za ponovnom aktuelizacijom Krležinog dela, a ovaj program odgovora i na te zahteve, poručili su organizatori.

Projekat “Čovjek poslije svoje smrti hoda gradom” organizovan je uz pokroviteljstvo i podršku Gradskog ureda za obrazovanje, kulturu i sport i Muzeja grada Zagreba.

Deo programa ostvaruje se u okviru međunarodnog programa "Kontejneri slobode" (Freedom Containers) uz podršku Evropske kulturne fondacije (ECF) i u partnerstvu CZKD-a, Centra za mirovne studije (Zagreb) i Qendra Multimedia.

Programe Bacača sjenki sufinansiraju Nacionalna zaklada za razvoj civilnog društva, Gradski ured za obrazovanje, kulturu i sport i Ministarstvo kulture Hrvatske.

(SEEcult.org)