Arhiviranje nezavisne kulture
Pravni okvir i standardi za digitalizaciju i arhiviranje kulture, iskustva i problemi u dosadašnjim poduhvatima u tom polju, potreba očuvanja savremene kulture i umetnosti kao "žive" baštine, te posebno pozicija nezavisne kulturne scene u odnosu na javni sektor i mogućnosti stvaranja participativnih arhiva zajednice kao alternative institucionalnim arhivima, bile su teme tribine održane 22. juna u Magacinu u Kraljevića Marka u Beogradu, u organizaciji portala SEEcult.org, u okviru projekta "Abeceda nezavisne kulture".
Tribina o arhiviranju i digitalizaciji produkcije u oblasti kulture, sa posebnim osvrtom na poziciju nezavisne scene, organizovana je u okviru regionalnog projekta "Abeceda nezavisne kulture", kao doprinos jačanju svesti o potrebi beleženja, očuvanja i prezentovanja savremene kulture i umetnosti koja velikim delom nastaje van institucija, ali ostaje i van zvaničnih arhiva i sistema zaštite.
Iskustvo u digitalizaciji i sredjivanju arhiva institucija kulture predstavio je Igor Knežević iz firme Digital Archiving Solutions (DASS) koja je radila, između ostalog, i na digitalizaciji zaostavštine Nikole Tesle. Prema njegovim rečima, važan problem tog procesa za sada je nedostupnost digitalizovanih arhiva široj javnosti. Bibliotekarka Ljubinka Gavran iz Studentskog kulturnog centra u Beogradu govorila je o sredjivanju obimne arhivske gradje o programima tog centra od početka 70-ih godina 20. veka, koja izaziva stalno interesovanje doktoranata, istraživača, studenata i umetnika. Jedan od problema sa kojima se suočava je nedostatak ljudskih kapaciteta za istraživački rad na dragocenom sadrzaju koji svedoči o dinamičnoj umetničkoj sceni na ovim prostorima. Nela Antonović, osnivačica i rediteljka Teatra Mimart, govorila je o samoarhiviranju 30-godišnje istorije tog alternativnog pozorišta - jednog od najstarijih na prostoru bivše Jugoslavije, a povodom hronicnog nedostatka ljudskih kapaciteta, pomenula je mogućnost angažovanja studenata umetničkih akademija koji bi diplomske i magistarske radove posvetili digitalizaciji arhiva. Teoretičar umetnosti Stevan Vuković predstavio je projekat koji realizuje sa umetnikom Zoranom Todorovićem, a posvećen je protagonistima umetničkih avangardi prve polovine 20. veka i podrazumeva obradu obimne arhivske građe niza institucija kulture.
U razgovoru koji je moderirala Vesna Milosavljević (SEEcult.org), predstavljen je i rad Centra za dokumentovanje nezavisne kulture iz Zagreba, koji se u fizičkom obliku nalazi u književnom klubu Booksa. O situaciji u Hrvatskoj govorile su Miljenka Buljević (Kulturtreger) i Janja Sesar (Kurziv), koje su se se osvrnule i na institucionalni okvir finansiranja digitalizacije nezavisnih arhiva i potrebu povećanja vidljivost potrebe samoarhiviranja aktera nezavisne scene.
Slična tematika je i u fokusu tribine "Nezavisni prostori bilježenja: dokumentiranje nezavisne kulturne scene i civilnog društva" koju Kulturtreger i Kurziv organizuju 30. juna u Galeriji Nova u Zagrebu.
Obe tribine deo su regionalnog projekta "Abeceda nezavisne kulture" SEEcult.org, Kurziv i Kulturtreger realizuju od početka 2014. godine, a pokazao je da organizacije sa nezavisne kulturne scene uglavnom nemaju sistemski postavljene i funkcionalne arhive, pre svega zbog ograničenih ljudskih i finansijskih kapaciteta, i prekarnih uslova rada, dodatno zaoštrenih ekonomskom krizom. Njihov rad nije prikupljen i sačuvan ni u zvaničnim arhivima ili muzejima, pa bi značajan deo njihovog umetničkog i intelektualnog stvaralaštva mogao da bude zaboravljen i nedostupan publici i široj javnosti. Jubileji koje slave organizacije nezavisne kulture, a pojedine su stare već više od 30 godina, najčešće su povod za sređivanje materijala (fotografija, tekstova, video snimaka, štampane produkcije...), koji je često sačuvan na tehnološki prevaziđenim formatima i teško proverljiv, a dragocen je i kao izvor za buduća istraživanja kulturne politike i burne istorije na ovim prostorima.
Cilj projekta “Abeceda” upravo je očuvanje i promovisanje rada organizacija u nezavisnom kulturnom sektoru u regionu kroz istraživanja, prikupljanje i prezentaciju sećanja aktera nezavisne kulture u obliku usmene istorije (video intervjui) i materijala proizvedenih njihovih radom. Projekat nastoji i da unapredi svest o potrebi očuvanja istorije organizacija na nezavisnoj kulturnoj sceni, zbog čega je serijom edukativnih radionica u Srbiji i Hrvatskoj, u kojima je učestvovalo više od 30 organizacija, uticao na jačanje njihovog kapaciteta za samodokumentovanje i samoarhiviranje produkcije.
Video intervjue realizovane u okviru “Abecede” moguće je pogledati na Vimeo kanalu Kulturpunkta i YouTube kanalu portala SEEcult.org
SEEcult.org, Kulturtreger (booksa.hr) i Kurziv (kulturpunkt.hr) realizuju projekat “Abeceda nezavisne kulture” uz podršku Balkanskog fonda za umetnost i kulturu (BAC). Projekat su podržala i ministarstva kulture Srbije i Hrvatske, Ured za kulturu Zagreba i Zaklada Kultura nova.
(SEEcult.org)
