BITEF na filmu, u Kinoteci

Ovogodišnji “BITEF-a na filmu”, prateći program Beogradskog internacionalnog teatarskog festivala, počinje 20. septembra u Muzeju Jugoslovenske kinoteke filmom “Meri Šeli: Frankenštajn” britanskog pozorišnog i filmskog radnika Keneta Brane (Kenneth Branagh), a obuhvata naredna dva dana i film “Teorema” Pjera Paola Pazolinija (Pier Pasolini), zasnovan na njegovom istoimenom romanu, te sovjetski “Ujka Vanja” Andreja Končalovskog (Andrey Konchalovskiy), jednu od verzija čuvene drame Antona Pavloviča Čehova.

Ovogodišnji “BITEF-a na filmu”, prateći program Beogradskog internacionalnog teatarskog festivala, počinje 20. septembra u Muzeju Jugoslovenske kinoteke filmom “Meri Šeli: Frankenštajn” britanskog pozorišnog i filmskog radnika Keneta Brane (Kenneth Branagh), a obuhvata naredna dva dana i film “Teorema” Pjera Paola Pazolinija (Pier Pasolini), zasnovan na njegovom istoimenom romanu, te sovjetski “Ujka Vanja” Andreja Končalovskog (Andrey Konchalovskiy), jednu od verzija čuvene drame Antona Pavloviča Čehova.

Brana se, kao što govori i naslov, vratio originalnom delu spisateljice Meri Šeli, a njegov film prati novu, pozorišnu verziju tog romana, u režiji Konrada Mundruca (Frankenštajn-projekt), koja je izvedena na 44. BITEF-u u prostoru nekadašnjeg restorana “Grčka kraljica” u Knez Mihailovoj.

U Braninom filmu iz 1994. godine igraju, osim njega, i Robert De Niro (Robert De Niro), Tom Halsi (Tom Hulce) i Helen Bonem Karter (Helen Bonham Carter).

Idealista Viktor Frankenštajn, sin poznatog lekara, koji je s mlađim bratom posmatrao majku kako umire, odlučuje da studira medicinu. Na fakultet odnosi i knjige okultnog učenja. U laboratoriji vrši opite i električnom strujom i od delova tela stvara novog čoveka. Kad shvati da je stvorio monstruma, ostavlja ga da bi umro, ali čudovište brzo uči i sveti se stvoritelju.

Meri Šeli (1797-1851) bila je ćerka britanskog filozofa Vilijema Godvina (William Godwin) i autorke i feministkinje Volstounkreft Goldvin (Wollstonecraft), a s jednim od najvećih pesnika Persi Biši Šelijem (Percy Bysshe) napustila je Englesku. Udala se za njega 1818. godine, kada je napisala i svoj najvažniji i najpoznatiji roman “Frankenštajn”, koji je imao veliki uspeh i kod publike i kod kritike i mnogo puta je dramatizovan za pozorište i pretakan u film.

Meri Šeli je napisala još četiri romana, putopise, priče, pesme i autobiografiju Lodore, ali nijedno od tih dela nije postiglo uspeh prvenca “Frankenštajna”.

“BITEF na filmu” predstavlja 21. septembra Pazolinijevu “Teoremu” (1968), sa Silvanom Mangano i Terensom Stempom (Terence Stamp) u glavnim ulogama.

Reč je o ekranizaciji istoimenog Pazolinijevog kontroverznog romana (Garzanti, Milano, 1968), snimljenoj bez pisanog scenarija, kao fimski esej i analiza raspadanja buržoaske porodice posle neočekivane posete savremenog Spasitelja, Hrista i Marksa, sjedinjenih u enigmatičnom liku koji je odigrao engleski glumac Stemp. Vizuelno briljantan i šokantan u tretmanu teme, film je klinički hladnokrvna vivisekcija simbola samouništenja, začinjen erotikom i dekadencijom visokog emotivnog naboja.

Prema navodima kritičara Slobodana Aranđelovića, u “Teoremi” je ostvarena najsavršenija i najfunkcionalnija fuzima marksizma i religije - to je istovremeno politička alegorija i savremena mistična bajka.

Svestrani Pazolini (1922-1975), filmski režiser, pesnik, pisac romana, priča i eseja, poznat je po kontroverznim filmskim portretima individualaca u konfliktu s društvom.

Film “Teorema” prati u glavnom programu 44. BITEF-a poljsku predstavu “T.E.O.R.E.M.A.” u produkciji TR Varšava i režiji Gžegoža Jažine (Grzegorz Jarzyna), koja će biti igrana 21. i 22. septembra u Narodnom pozorištu.

Za završnicu “BITEF-a na filmu”, 22. septembar, odabran je sovjetski film “Ujka Vanja” (1970) Andreja Končalovskog, zasnovan na drami A.P. Čehova, sa Inokentijem Smoktunovskim, Sergejem Bondarčukom, Irinom Kupčenko, Nikitom Mihalkovim... u glavnim ulogama.

Pisac, reditelj, producent, glumac i kompozitor Andrej Končalovski (1937) potiče iz poznate umetničke porodice Mihalkov-Končalovski. Njegov pradeda Vasilij Surnikov i deda Pjotr Končalovski bili su poznati slikari, otac Sergej Mihalkov je pisac (napisao je reči za sovjetsku himnu), majka pesnik, a mlađi brat Nikita Mihalkov slavni filmski reditelj i glumac. A. Končalovski se na Moskovskom konzervatoriju spremao za koncertnog pijanistu. Zatim je pohađao Državnu filmsku školu. Studirao je kod Mihaila roma (učitelja Andreja Tarkovskog).

Končalovski je pisao je scenarija za filmove “Ivanovo detinjstvo”, “Andrej Rubljov”, “Robinja ljubavi”.., a režirao je i pisao scenarije za “Prvi učitelj”, “Plemićko gnezdo”, “Ujka Vanja”, “Romansa o zaljubljenima”, “Sibirijada”, “Unutrašnji krug o Staljinovom kinooperateru”... Njegov drugi film “Asjina sreća” (1967) ostao je u bunkeru do 1988.

Končalovski je 1980. prešao u SAD, a između ostalih, tamo je snimio i “Pomahnitali voz” prema scenariju Akira Kurosave.

Njegov “Ujka Vanja” prati u glavnom programu 44. BITEF-a istoimenu predstavu berlinskog Dojčes teatra, u režiji slavnog Jirgena Goša (Jürgen Gosch), koja je izvedena tokom vikenda.

“BITEF na filmu” pokrenut je kao prateći festivalski program koji gledaoce, putem filmovanih predstava i filmova, dodatno upoznaje s pozorištima, autorima, glumcima koji su gostovali na BITEF-u. Za program su birani i komadi koji su smatrani važnim za razvoj stilova i tendencija koje je BITEF negovao.

Obično bi tema BITEF-a određivala i izbor priloga “BITEF-a na filmu”, a pošto ove godine nema slogana, izabrane predstave usmerile program prema filmovima koji su snimljeni na osnovu istog dela.

Urednica programa “BITEF-a na filmu” i ove godine je Vera Konjović.

Sajt Jugoslovenske kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a BITEF-a www.bitef.rs. Program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)