Cinema Komunisto u bioskopima
Dokumentarni film “Cinema Komunisto” Mile Turajlić, posvećen uzbudljivoj istoriji jugoslovenske kinematografije, ulozi Josipa Broza Tita u njenom usponu i tragičnoj sudbini nekada najvećeg filmskog studija na Balkanu, biće od 10. februara u bioskopima u Beogradu i Novom Sadu.
Dokumentarni film “Cinema Komunisto” Mile Turajlić, posvećen uzbudljivoj istoriji jugoslovenske kinematografije, ulozi Josipa Broza Tita u njenom usponu i tragičnoj sudbini nekada najvećeg filmskog studija na Balkanu, biće od 10. februara u bioskopima u Beogradu i Novom Sadu. Domaća premijera stominutnog dokumentarca “Cinema Komunisto” bila je na nedavnom Festivalu evropskog dokumentarnog filma “Sedam veličanstvenih” u prepunom Sava centru, a od 10. februara biće na redovnom repertoaru bioskopa Ster Cinemas, Tuckwood i Roda Cineplex u Beogradu, kao i u novosadskoj Areni Cineplex. Dokumentarac o zlatnom dobu i propasti “Avala filma” - stožera kinematografije zemlje koja još samo i postoji u filmu, prvi je srpski film prikazan na “Sedam veličanstvenih” u proteklih sedam godina, a svetsku premijeru imao je na prestižnom IDFA u Amsterdamu i nedavno je proglašen najboljim u dokumentarnoj kategoriji Filmskog festivala u Trstu. “Cinema Komunisto” je u novije vreme i prvi domaći dokumentarni film koji doživljava bioskopsku distribuciju u Srbiji. Vođena mišlju francuskog filozofa Žaka Ransiera (Jacques Rancière) da je “istorija filma - istorija moći stvaranja istorije”, scenaristkinja i rediteljka Mila Turajlić prikazala je način na koji je Titova ljubav prema filmu i njegovo direktno učešće u produkciji stvaralo priču o Jugoslaviji na filmskom platnu. A sve je počelo izgradnjom “Avala filma” u Beogradu, domaćina holivudskih zvezda i mega produkcija iz 60-ih, koji je i danas u vlasništvu države koja već godinama neuspelo pokušava da ga proda. “Cinema Komunisto” pruža i sliku o istoriji bivše Jugoslavije kroz majstorski izmontirane (Aleksandra Milovanović) intervjue s glavnim akterima, scene odabrane iz niza domaćih filmova i do sada neviđeni arhivski materijal sa snimanja filmova, Titovih kućnih projekcija, prijema na Brionima za vreme nekadašnjeg Jugoslovenskog filmskog festivala u Puli... “Cinema Komunisto” se ne osvrće na pitanje zabrane filmova i crni talas, ali prikazom stvaranja “jugoslovenske filmske idile”, uspona Filmskog grada u Košutnjaku kao centralnog državnog filmskog studija, te njegove propasti posle Titove smrti i raspada Jugoslavije, daje opštu sliku komunističke vlasti koja je filmom želela da promoviše zemlju “bez problema” i u inostranstvu, stvarajući pritom i značajne prihode. Titova kinematografija nije pružala samo idiličnu sliku zemlje, već se trudila da pridobije strane partnere i bukvalnim izlaženjem u susret njihovim zahtevima, pa su strani protagonisti filma “Cinema Komunisto” i zapamtili kao najčešću uzrečicu ovdašnjih partnera: “Nema problema”. Tito je, pored toga što je prvi gledao gotovo svaki film koji se proizvodio, povremeno i čitao scenarija i komentarisao ih, a kao veliki filmofilm, gledao je i najmanje po jedan film gotovo svakoga dana. Prema podacima ličnog Titovog kinooperatera Aleksandra Leke Konstantinovića, koji je službovao 32 godine, Tito je za to vreme odgledao 8.801 film. Poslednji je, zbog bola u nozi, prekinuo uoči odlaska u Ljubljanu i operacije, nakon koje je umro. Maniri i način života omogućili su Titu da na svom privatnom ostrvu, safari parku, jahti, bioskopu na otvorenom... ugošćava zvezde sa holivudske A liste - Ričard Barton je igrao Tita, Orson Vels četničkog vođu, Jul Briner partizanskog diverzanta... Beograd su posetili i Alfred Hičkok, Sofija Loren i Karlo Ponti, a Tito je ćaskao i sa Kirkom Daglasom, jednim od omiljenih glumaca. Jedan od glavnih aktera filma “Cinema Komunisto” je i reditelj Veljko Bulajić, čiji su filmovi reprezent autentičnog partizanskog žanra i doprinos kreiranju narativa za stvaranje mita o Jugoslaviji. Za “Bitku na Neretvi”, koja je 1969. ušla u najuži izbor za Oskara za strani film, dobio je na raspolaganje vojne jedinice pod punom opremom, meštane i sve drugo što je bilo potrebno... Za potrebe snimanja čak je srušen pravi most preko Neretve, a u reku je bačeno 20 topova, 16 tenkova i kamiona i oko pet tona ostalog naoružanja, što je, prema rečima Živojinovića, bilo nezamislivo i u SAD. Oko 6.000 vojnika JNA provelo je dobar deo vojnog staža statirajući u grandioznim masovnim scenama “Bitke na Neretvi”. Poster za “Bitku na Neretvi”, inače, naslikao je Pablo Pikaso, i to je bio drugi filmski plakat koji je slavni slikar uradio u karijeri, nakon postera za Bunjuela. Film “Cinema Comunisto” nastajao je četiri godine, u produkciji Dribbling Pictures iz Beograda, u saradnji sa Intermedia Network, a razvijan je na prestižnim evropskim programima za podršku dokumentarnim filmovima - Discovery Campus Masterschool (Nemačka), ARCHIDOC (Francuska), IDFAcademy (Holandija). Kvalitet filma prepoznali su i filmski fondovi, poput Filmskog centra Srbije, Grada Beograda, Jan Vrijman Fonda, kao i evropske televizije koje su ga već otkupile za emitovanje (Slovenija, Grčka, Austrija, Finska). Prema rečima rediteljke Mile Turajlić, šetajući kao studentkinja po zaboravljenom Filmskom gradu u Košutnjaku, shvatila je da se tu dešavalo nešto veliko i značajno. “Učinilo mi se kao da sam zakasnila na neki sjajni provod, baš kao što je čitava moja generacija zakasnila na život u Jugoslaviji. Trudili smo se da ponudimo novi način sagledavanja tog proteklog vremena koje je bilo i smešno i ozbiljno, i poletno i ograničavajuće, i koje je zapravo nestalo sa odlaskom glavnog režisera”, navela je rediteljka filma “Cinema Komunisto”. Producent je Dragan Pešikan, montažerka Aleksandra Milovanović, a direktor fotografije Goran Kovačević. Sajt filma "Cinema Komunisto" je www.cinemakomunisto.com *Foto: Elizabet Tejlor i Tito (SEEcult.org)
