Devla Devla

Izložba Vanje Ignjac “Devla Devla”, koja na nov način promišlja i interpretira romsku kulturu i život kako bi ih približila najširoj publici, biće otvorena 5. februara u Galeriji SULUV u Novom Sadu, a čini je serija od 12 grafika koja se nastavlja na prethodni ciklus “Čovek i umetnost (danas)”.

Grafikama iz serije “Devla Devla” (Bože, Bože), Vanja Injac uspostavlja slojevit dijalog svoje umetnosti s jedne strane i romske kulture, muzike i plesa s druge. U njihovom preplitanju nastaje autorkin složeni univerzum kojim skreće pažnju na svoje etničke korene i nasušnu romsku potrebu da se očuva veza sa prvobitnom porodičnom zajednicom u kojoj i sama nalazi sigurnost i najvažniji izvor nadahnuća, navela je istoričarka umetnosti prof. dr Dijana Metlić povodom izložbe.

I sam izbor naziva grafičkog ciklusa “Devla, Devla”, kako je dodala, neposredno opisuje umetničinu okrenutost ka religiji i važnost koju vera ima u njenom svakodnevnom životu.

Iako neretko pogrešno shvaćena i prevođena kao “Đavo”, zbog bliskosti sa reči devil, ta imenica utemeljena je u sanskritskoj reči “deva”, i u vezi je s latinskim pojmom “deus” ili “divinus”, što znači Bog ili božanskog porekla. Upravo hrišćanska ikonografija čini narativnu okosnicu čitavog ciklusa i upućuje na niz događaja iz Bogorodičinog i Hristovog života – od Blagovesti i Rođenja preko Tajne večere i Raspeća do Piete. Uz te prepoznatljive hrišćanske scene, na koje autorka referira u imenima grafičkih listova, čitava serija dopunjena je radovima Igra, Kolo sreće, Nada, Propovedanje, koje iznad svega, kako je navedeno, razotkrivaju osobeni romski pogled na život kao neizbežnu mešavinu radosti i tuge, rađanja i smrti – na život kao jedinstveno kolo sreće koje se konstantno okreće i koje na čudesan način određuje sudbinu čovečanstva.

“U tom životu ispunjenom strašću, vatrenom energijom i razbuktalom umetničkom maštom, Ignjaceva nas ponovo suočava sa ličnim crno-belim svetom u kome se magično preklapaju elementi stroge geometrijske, pročišćene optičke apstrakcije (kvadrati koji hipnotički pulsiraju pred našim očima i stvaraju utisak zatalasanog prostora) i bogate floralne ornamentike karakteristične za romsku kulturu”, navela je Dijana Metlić, ukazujući da, osim dekonstruisanja osnovnih postavki hrišćanske ikonografije, Vanja Ignjac diskretno progovora i o socijalnom statusu Roma vekovima osuđenih na “traganje za svojim mestom pod suncem” (u sceni Rođenje deteta).

“Iako je, s vremenom, nomadski život postao dominantni vid romske egzistencije, umetnica okuplja različita pokoljenja jedne romske familije na prostranom platou, ispred dve impozantne ornamentalne tkanine. Nizom detalja, bez lamenta, bez kritike upućene bilo kome, Ignjaceva skreće pažnju na lutanje kao sudbinu, na putovanje i geografsko izmeštanje kao obavezni deo životnog toka bar jedne romske generacije unutar iste porodice. Čovek s koferom, majka sa četvoro dece, Romkinje u raskošno dekorisanim, prelepim dugim suknjama sa maramama na glavi – svi oni nepomično stoje i gledaju u neidentifikovanog posmatrača, čekaju svoj trenutak, iščekuju znak, prizivaju Božju zaštitu, nemo pate ili se tiho raduju, nadajući se da će se u nekom trenutku lutanje prekinuti, ili bar privremeno zaustaviti, dok se točak života iznova ne pokrene”, navela je Dijana Metlić, napominjući da, uprkos svemu, nema patosa na grafikama Vanje Ignjac.

U moćnim stvaralačkim preplitanjima stvarnosti i imaginacije, kako je dodala, Vanja Ignjac propoveda svoju priču, pruža sopstveno viđenje života i smrti, vere i sujeverja, strepnji i nadanja. “Jedno je sigurno: ova dela se ne mogu razumeti bez zvuka violine i plesa sastavljenog od temperamentnih udara potpetica o tlo. Ujedinjeni, muzika i ples, uz grafike Vanje Ignjac, postaju njena metafora romske strasti za životom i patnje zbog konstantnih migracija. Jer, točak sudbine se ne može zaustaviti, a život se mora živeti. Uz radost i tugu podjednako”, dodala je Dijana Metlić.

Rođena 1982. godine u Novom Sadu, Vanja Ignjac diplomirala je 2017. godine na novosadskoj Akademiji umetnosti, na katedri za grafiku u klasi profesora Radovana Jandrića. Nagrađena je za najuspešnijeg studenta na katedri grafike u generaciji 2013-2017. Trenutno pohađa master studije na Akademiji umetnosti u Novom Sadu.

Priredila je nekoliko samostalnih i učestvovala na više kolektivnih izložbi.

Izložba u Galeriji SULUV biće otvorena do 16. februara.

*Tajna večera, 100x70 cm, linorez, 2016.

(SEEcult.org)