Dobitnici T-HT@MSU nagrade
Zvučna instalacija i performans Damira Bartola Indoša “O postajanju Čovjeka šahtofona”, video rad “Režiranje glumaca / režiranje uverenja” Renate Poljak i prostorna instalacija Luize Margan “Izvan uloge”, proglašeni su najboljim radovima na petom konkursu za prestižnu otkupnu nagradu T-HT@MSU.
Nagrade su dodeljene 23. marta na prigodnoj svečanosti u zagrebačkom Muzeju savremene umetnosti, u okviru izložbe na kojoj je prikazano 40 radova od 249 ukupno pristiglih na konkurs.
Prva nagrada, u iznosu od 75.000 kuna, dodeljena je Indošu za "muzički stroj" ili "kolektivni asamblaž" - kako sam autor naziva recentni šahtofon, a koji je moguće dovesti u vezu s tradicijom Fluxusa i neoavangarde, Prepariranim klavirom Johna Cagea ili performansima Georga Brechta.
Instalacija sastavljena od opruga, poklopaca za šahtove, automobilskih farova, mikrofona i nadzornih kamera, kako je istaknuto u obrazloženju, jednako dobro funkcioniše i danas, otvarajući mogućnost interpretacije na temelju suprostavljenih pojmova unutra/van; kriptičnog, zatvorenog, anarhičnog sveta unutra i njegovog odvajanja i emitovanja u spoljni, javni prostor.
Indošev “Šahtofon” u zbirci MSU, kako je istaknuto, donosi jednu čitavu priču, ne samo o njegovom konceptu postajanja čoveka-šahtofona i razvijanja ideje šizofonije odvajanjem zvuka i slike od izvora, kao još jedno autorovo traganje za autentičnim oblicima pobune protiv globalnih stereotipa društva, nego će, posredno, obogatiti MSU i pričom o samom umetniku.
Specifični instrumenti već godinama se pojavljuju u predstavama i performansima Indoša, a nastaju od različitog reciklažnog materijala, civilizacijskog otpada i funkcionišu kao zvučne instalacije.
Od kraja 70-ih godina 20. veka Indoš učestvuje u stvaranju antipozorišta poznatog kao Kugla glumište, ali i posle, kada deluje samostalno, nastavlja misiju pomicanja granica između različitih umetničkih disciplina, kršenja tradicionalnih kanona, te suverenog stvaranja platforme za otvaranje prostora slobode novim mogućnostima umetničkog izraza.
Drugu nagradu, u iznosu od 70.000 kuna, dobila je Renata Poljak za video rad “Režiranje glumaca / režiranje uverenja”. U prvom delu filma umetnica sugestivnim fragmentima evocira glavni lik iz popularne TV serije koju pamti iz detinjstva, dok je drugi deo strukturisan kao dokumentarni intervju sa osobom koja je taj lik 1979. godine otelotvorila. Reč je o sada 48-godišnjem radijskom spikeru Ivanu Kulundžiću koji je nešto više od jedne decenije, nakon što je kao dečak odglumio Boška Buhu, i sam postao borac u Domovinskom ratu. No, fiktivni lik ponovno neće postati stvaran, budući da je ceo intervju unapred sastavljen i izrežiran.
U tom jednostavno i precizno strukturisanom video radu, kako je istaknuto, Renata Poljak suprotstavljanjem dva kontradiktorna ideološka diskursa, svesno provocira gledaoca, otvarajući univerzalno pitanje konstruisanja identiteta, kolektivne i lične memorije u turbulentnom razdoblju radikalnih političkih promena.
Treća nagrada, u iznosu od 65.000 kuna, dodeljena je za prostornu instalaciju Luize Margan “Izvan uloge” za koju joj je poslužila kao podloga
dokumentarna fotografija umetničke akcije zagrebačke grupe TOK iz 70-ih godina koja se, kao javni protest zbog komercijalizacije umetničkog rada, dogodila u okviru urbane manifestacije KunstMarkt u Gracu. Intervencijom u pronađenu fotografiju iz dokumentacije Galerije Studenstkog centra u kojoj tada izlaže, Luiza Margan odvojiće umetnost od stvarnosti: umetnike s transparentima i grupu radnika okruženu saobraćajnim znakovima koji su se slučajno zatekli na ulici za vreme performansa, te postaviti pitanje: "Ko radi i ko gleda, ko i šta se izvodi? "
Slično prisvajanje dogodiće se u drugom delu rada pod nazivom "Proba (Akcija!)" u obrnutom postupku, budući da će stvarna situacija skidanja dasaka s pozornice poslužiti kao materijal za stvaranje novog rada u formi kratkog audio igrokaza - fingiranog autoritativnog dijaloga umetnice s radnicima na sceni.
Nagrada za višedelnu prostornu instalaciju jedne od najmlađih učesnica ovogodišnjeg konkursa T-HT@MSU dodeljena je zbog sadržaja i načina na koji je impostiran, a u kojemu umetnica na diskretan i subverzivan način uvodi etičko pitanje korištenja stvarnosti u umjetničke svrhe, osvrće se na sistem komercijalizacije umetnosti i instrumentalizaciju rada u duhovnom kontekstu umetničkog stvaralaštva.
Zbog medijske raznolikosti pristiglih radova, čiji su autori umetnici svih naraštaja, žiriju je kao kriterijum za odabir na prvom mestu bila izvrsnost, a time su se, kakao je istakao MSU Zagreb, rukovodili i pri izboru nagrađenih. Tako je trećenagrađeno delo - provokativna prostorna instalacija mlade umetnice, drugonagrađeni je video rad već afirmisane umetnice, dok je prvu nagradu dobio umetnik koji dugogodišnjim delovanjem pomiče granice subverzivnih umetničkih načina izražavanja.
Međunarodni stručni žiri odlučio je i da pohvali tri rada koja nisu mogla biti nagrađena, ali zaslužuju da budu istaknuta: “Roşu kao krv” Silvija Vujičića, “Body Scan” Sandra Đukića, te “Rad spašava” Marka Markovića.
Stručni žiri čine: upravnica MSU-a Snježana Pintarić, kustoskinja MSU-a Radmila Iva Janković, direktorka Centra za savremenu umetnost Sarajevo Dunja Blažević, istoričarka umetnosti, kritičarka i urednica na Hrvatskom radiju Evelina Turković, teoretičar, kustos i umetnik Darko Fritz, medijski umetnik Zlatko Kopljar i upravnik Muzeja savremene umetnosti u Antverpenu Bart de Baere.
(SEEcult.org)
