Dobra voda
Multidisciplinarni umetnici Manja Ristić i Aleksandar Lazar, dobitnici Zlatne nagrade za proširene medije Udruženja likovnih umetnika Srbije (ULUS), predstavljaju se u Galeriji ULUS izložbom “Dobra voda” kojom sagledavaju sinergiju prirode i savremene civilizacije na primeru Jadrana, a sastoji se od nekoliko audio-vizuelnih instalacija.
Duboko uronjeni u morfologiju Jadranskog bioma, Manja Ristić i Aleksandar Lazar istražuju sinestetičke refleksije antropocena. Taktilnost zvuka i njegove formativne – energetske odlike kao i kimatička – oblikovna priroda, početno su stanovište sagledavanja sinergije prirode i savremene civilizacije. Sistematizovana umetnička praksa potkrepljena promišljanjem politike zvučnog pejzaža objektivizuje se u mediju audio-vizuelne instalacije – uz pomoć videa, grafičke partiture, tonoskopa, fotografije, zvučnog rada i teksta. Mnemotopija, mnemopoetika i mnemosoničnost prostora prikazuju se kroz četiri celine čiji narativi ukazuju na obim i posledice devastacije podmorja, ali i otvaraju novo polje projektovanja budućnosti ukorenjeno u interdisciplinarnoj sintezi koja zadire u kulturu sečanja, geoantropologiju pejzaža, sistemsku ekologiju, fiziku i politiku vibracije, artivizam i fenomenološke studije, navedeno je u najavi izložbe čiju okosnicu čini rad “Memorija vode” – mnemosonične topografije Jadrana.
Zvučnu instalaciju prati umetničko istraživanje zasnovano na suptilnim relacijama zvučnog pejzaža i morskih staništa na ostrvu Korčula i arhipelagu koji ga okružuje. Iz srca drevnog grada do najudaljenije divljine ostrva, “Memorija vode” sadrži širok raspon morskih i podmorskih otisaka uhvaćenih proširenim tehnikama terenskog snimanja, i potom pažljivo postavljenih u emocijama nabijenu 50-minutnu ambijentalnu kompoziciju.
“Memorija vode” proizilazi iz proširenih tehnika slušanja koje pripadaju fenomenološkim istraživanjima i uključuju primenu produžene pažnje kao i pobuđivanje stanja kontrolisanog senzornog zasićenja, tokom kojeg se odvija suptilna energetska razmena slušaoca i mesta. Rad se naslanja na prethodna istraživanja Trećeg pejzaža, koncepta koji preispituje povratak pejzaža prirodi nakon eksplicitne ljudske eksploatacije. Zvučni rad, kao i predstavljanje istraživanja u vidu kataloga, zaokruženo je auralnom fotografijom i poetskim minijaturama na dalmatinskom dijalektu.
Manja Ristić & Aleksandar Lazar, foto: Damira Kalajzić
Centralno mesto zauzima audio-vizuelna kompozicija “Dobra voda” nastala od 16 hidrofonskih snimaka podmorja magične uvale na ostrvu Silba, poznate po umetničkoj komuni koja je krajem 70-ih i početkom 80-ih okupljala vinovnike alternativne kulture bivše Jugoslavije. U ambijentu skrivenog rajskog ostrva stvarali su se temelji nove avangarde i novog talasa, a 40 i više godina kasnije Manja Ristić “osluškuje prošlost” ovog pejzaža kroz aleatoričke zvučne i site-specific intervencije. Mikro-pokret bioma, salinitet i geomorfoliški zapisi u zvučnom radu “Dobra voda” postaju potpuni tek u procesu konceptualne sinesteticke anatomizacije, oblikovane kroz video, primenjenu instalaciju i grafičku partituru Aleksandra Lazara.
Hidrofonski i terenski snimci izvedeni su proširenim tehnikama terenskog snimanja – zakopavanjem snimača zvuka u suve naslage morske trave Posidonia oceanica, koja je važan proizvođač kiseonika, a čija učinkovitost prerade ugljen-dioksida po metru kvadratnom prevazilazi učinkovitost Amazonskih šuma. Sinergijom dva umetnička senzibiliteta, audio-vizuelna kompozicija “Dobra voda” zadire duboko u mnemosonični simulakrum endemskog biodiverziteta ostrva Silba.
Druga prostorna instalacija podrazumeva tretiranje tonoskopa zvučnim talasima koji formiraju višedimenzionalne vizualne paterne, u radu “More tuge”, koji se bavi problemima zvučnog zagađenja južnog Jadrana, a u kojem hidrofonski snimci luke Gruž u Dubrovniku verno oslikavaju turobnu realnost podmorja. Materija koju Aleksandar Lazar koristi u tretiranju tonoskopa su kristali soli. Kompoziciji pristupa tehnikom senzitizacije zvuka vizuelnim elementima, i uvodi nas u postepenu objektivizaciju sinestezije, prikazujući kimatičku moć zvučnog zapisa kroz interaktivni video.
Palimpsesti svedene kimatike otvaraju novo psiho-senzorno polje i obelodanjuju intrinzičnu prirodu zvuka. Ta brižljivo tretirana matrica novonastalog imaginarijuma razotkriva se upravo u neočekivanim pokretima nesmirene soli. More tuge je nastavak rada “Kuda plovi ovaj brod?”, koji se detaljno bavi zvučnim zagađenjem kao “tihim ubicom” priobalnog pojasa. Zvučni rad u trajanju od 40 minuta postavljen je kao instalacija i prati ga opsežan tekst o uticaju zvučnog zagađenja na živi svet, ali i o sveobuhvatnoj ekološkoj i kulturološkoj devastaciji Jadrana.
Manja Ristić i Aleksandar Lazar aktivno sarađuju od 2019. godine, a neki od njihovih značajnijih radova su koncertni performansi Anatomija haosa (2019), Flamingo Falling (2020), Shells left behind (2020), zatim izložba Naćulji oči, protrljaj uši (2020), audio-vizuelne instalacije Patient Love (2021) i Dobra voda (2022).
Za rad “Patient Love” dobili su Zlatnu nagradu za proširene medije ULUS-a.
Manja Ristić diplomirala je na Fakultetu muzičkih umetnosti u Beogradu (2001) i magistrirala na Kraljevskom koledžu za muziku u Londonu (2004). Nastupala je širom Evrope kao izvođač klasične i primenjene muzike, i kao i improvizator. Sarađivala je sa brojnim izvođačima, dirigentima, multimedijalnim umetnicima, kustosima, pesnicima, pozorišnim i filmskim režiserima. Njen zvuk istražuje prostor izvan savremene muzike. Posvećena je interdisciplinarnom pristupu umetnosti zvuka, field recordingu, instrumentalnoj elektroakustici i eksperimentalnim radijskim formama.
Aleksandar Lazar je multidisciplinarni umetnik koji se bavi umetničkom grafikom, muzikom, videom i audio-vizuelnim performansom (live-cinema). Osnovne i master studije završio je na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, gde trenutno završava doktorat na temu "Naćulji oči, protrljaj uši – Vizuelna muzika". Njegov rad istražuje strukturalne paralele zvučnih umetnosti i vizuelnih medija, insistirajući na sinestezijskim procesima i psiho-senzornom izražaju.
Izložba će biti otvorena u Galeriji ULUS od 26. jula do 6. avgusta.
*Naslona foto: Damira Kalajzić
(SEEcult.org)
