Fenomen srpskog filmskog hita

Knjiga “50 godina filmskog hita u srpskoj kinematografiji 1969-2019” autorke Marine Fafulić Milosavljević, objavljena u izdanju Filmskog centra Srbije, analizira fenomen domaćeg filmskog hita sa teorijskog aspekta – kroz definiciju i nastanak, te kroz istorijski razvoj produkcije hitova i odlike savremene produkcije, a potom i kroz konkretne primere.

U toj knjizi, koja je predstavljena 9. novembra u Jugoslovenskoj kinoteci u okviru pratećeg programa 16. Slobodne zone, mogu da se pronađu proverene informacije o omiljenim domaćim filmovima mnogih – od osnovnih informacija, preko nagrada do kratke analize. Hronološki pregled produkcije najvećih domaćih hitova nudi i obilje informacija koje su relevantne za razvoj domaće proizvodnje igranih filmova.

Urednik izdavačke delatnosti FCS-a Miroljub Stojanović istakao je da to značajna i retka knjiga u domaćem izdavaštvu, budući da se “uvek nekako ograđujemo od nečega što je legitimni deo naše kinematografije, i to njen značajan segment”.

Kritikujući današnju oštru podelu na umetnički i komercijalni film, Stojanović je rekao da iz te knjige vidi da nekada takvog antagonizma nije bilo. “Tabele i statistički podaci u knjizi pokazuju da smo imali vrhunska dela, koja bismo danas zvali art haus filmovi, a koja su bila jako gledana”, konstatovao je Stojanović.

Docent na Fakultetu savremenih umetnosti dr Maja Vukadinović ocenila je da je knjiga sveobuhvatna, detaljna i da nije namenjena samo onima koji se teorijski bave istorijom filma, već će biti zanimljiva svim filmofilima.

Autorka se bavila značajem spektakla i filmskim hitom kao oblašću koja nije dovoljno istražena, u jednom od poglavlja poredi američku produkciju i pristup filmskoj industriji, ali najvrednija u knjizi je, prema mišljenju Maje Vukadinović, detaljna analiza filmskog hita u srpskoj kinematografiji u proteklih 50 godina.

“Posebno su mi zanimljiva bila poređenja koja se odnose na autore, na filmske teme, na muziku u hitovima, na ekranizacije. Recimo ‘Zona Zamfirova’ je jedna od najuspešnijih ekranizacija i ujedno film koji je najviše zaradio na blagajnama”, rekla je Maja Vukadinović.

Čitaoci te studije, kako je dodala, steći će široku sliku i o filmskim žanrovima koji su kod bili popularni, kao i o filmskim serijalima - od “Ludih godina”, “Tesne kože”, filmova sa Lepom Brenom “Hajde da se volimo”, a takođe i o žanrovskoj raznolikosti hitova u savremenom periodu, u kojem se ističu tinejdžerska komedija “Munje”, društveno-angažovana drama “Klopka”, urbani vestern “Jedan na jedan”, dokumentarno-igrani film “Beogradski fantom”, postmoderna bajka “Čarlston za Ognjenku”, sportski film “Montevideo, bog te video”…

“Autorka sistematizuje bogat istorijski i savremeni odnos prema filmskom hitu kao delu produkcije koji donosi najviše novca, smešta ga u kontekst našeg društva i naših ekonomskih uslova i time pruža širu sliku ne samo o filmu kao delatnosti već i o našoj kulturi u ovom periodu”, zaključila je Maja Vukadinović.

Reditelj i scenarista Saša Radojević primetio je da knjiga pokazuje brze promene u srpskoj kinematogafiji tokom samo 50 godina - od dominacije takozvanog partizanskog filma, preko afirmacije školovanih reditelja (na FAMU u Pragu i Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu) čiji su filmovi bili i gledani i cenjeni, zatim novokomponovane srpske filmske komedije, pa ponovo do perioda u kojem su filmovi istovremeno imali komercijalni uspeh i bili artistički intrigantni, kao što su filmovi Emira Kusturice i Srđana Dragojevića.

Autorka studije Marina Fafulić Milosavljević izjavila je da ju je uvek fascinirao fenomen filmskog hita i da je toj temi bio posvećen i njen magistarski rad, ali samo u savremenom periodu - od 1992. godine.

“Želela sam da to proširim. Knjiga obuhvata period od 1969. godine zato što tek od tada postoje zvanični i precizni podaci u ‘Glasnicima’ koje je objavljivao nekadašnji Institut za film (danas FCS), inače bih vrlo rado obuhvatila i ‘Marš na Drinu’, ‘Ljubav i modu’ i druge hitove iz ranijeg perioda”, rekla je ona.

U prvom delu knjige nastojala je da pojasni fenomen filmskog hita u domaćim i u svetskim uslovima, kako se hit manifestuje i da li postoji neka čarobna formula za njegovo stvaranje. U drugom delu prelazi na konkretne primere u srpskoj kinematografiji.

“Knjiga nije koncipirana na prvom najgledanijem filmu, što je praksa u Americi. Kod nas, zahvaljujući evropskom pogledu, često su veoma gledani i filmovi sa jakim umetničkim kvalitetima. Naravno, bilo je oscilacija, pa su tako osamdesetih godina preovlađivali čisto komercijalni hitovi”, rekla je autorka.  

Prema njenim rečima, pokušala je da naglasi da je domaća produkcija uvek bila plod određenog konteksta i da to važi za svaki žanr, pa čak i za komercijalni film.

“Razni faktori su uticali šta će prolaziti kod publike, a tu je i pitanje filmske kulture. Karakteristika uspeha domaće produkcije, što je retko u svetu, jeste da je srpski film kod nas i dalje popularan. Mogu da prođu uspešno kod publike i filmovi koji imaju artističke vrednosti, što nije slučaj u Holivudu sa njihovim blokbasterima”, istakla je Marina Fafulić Milosavljević, koja je diplomirala 2002. na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, na Katedri za FTV produkciju. Bila je student generacije Univerziteta umetnosti u Beogradu. Magistarsku tezu “Filmski hit kao produkciona i estetska kategorija u savremenoj srpskoj kinematografiji” odbranila je 2010.

Zaposlena je kao viši umetnički saradnik na FDU, gde radi na doktorskoj tezi “Promene i protivrečnosti produkcije istorijskog filma u srpskoj kinematografiji 1911-2012”.

(SEEcult.org)