Gastarbajterske priče

Izložba “Jugo, moja Jugo – gastarbajterske priče” o jugoslovenskim radnicima na privremenom radu u Austriji i Nemačkoj otvorena je 15. decembra u Muzeju istorije Jugoslavije u Beogradu kao deo šireg istraživačkog projekta koji je povezan sa 50-godišnjicom potpisivanja Sporazuma o angažovanju radne snage sa Austrijom 1966. i sa Nemačkom 1968. godine.

“Muzej je prepoznao muzeološki i interpretativni potencijal teme jugoslovenskih radnika na privremenom radu u inostranstvu kao strateški značajne za transformaciju pristupa jugoslovenskom nasleđu. Ta transformacija tematski se ogleda u pomeranju fokusa na svakodnevne mikroistorijske procese, lјude i njihova često protivrečna iskustva živlјenja u Jugoslaviji”, izjavila je direktorka MIJ Neda Knežević na otvaranju izložbe.

Prvi put u domaćoj muzejskoj praksi, izložba "Jugo, moja Jugo – gastarbajterske priče" obrađuje ovu temu u želјi da osvetli segment manje-više negirane istorije lјudi, koji su sterotipizirani i kojima je osporavana uloga u kulturnom i privrednom razvoju Jugoslavije. Muzejskoj interpretaciji prethodila su terenska i arhivska istraživanja, a razumevanju kompleksnosti fenomena pomogli su brojni radnici na privremenom radu u Austriji i Nemačkoj deleći svoja sećanja i njima značajne predmete.

Izložba se sastoji od tri glavne celine: Tragovi, Ljudi i Samoistorizacija.

U celini Tragovi grupisani su istorijski tragovi – dokumenti i predmeti koji su bili zaboravlјeni, zanemareni, procenjeni kao nevažni, a koji su pronađeni u istorijskim i medijskim arhivima, ali i na buvlјim pijacama.

Gastarbajterske priče u segmentu Ljudi imaju obrise moderne (anti)bajke u kojoj se mnogima pružila prilika za srećnim krajem, ali ne bez žrtve i trajnih ožilјaka. Kroz lične predmete i sećanja prikazan je gastabajterski život razapet između dubokih krajnosti, tuge i blagostanja, velike uskraćenosti naspram uspeha, naglašavajući kontekst u kojem je, kao nikada ranije u istoriji, jedan radnik mogao sebi da priušti život u sopstvenom dvorcu.

Celinu Samoistorizacija čine fragmenti gotovih izložbi nekada organizovanih od strane entuzijasta koji su pažlјivo prikuplјali i izlagali dokumentaciju o organizaciji društvenog života i jugoslovenskim klubovima radnika van zemlјe, čime su sačuvali svoja iskustva i postavili temelјe moderne muzejske interpretacije.

Na čelu stručnog tima izložbe “Jugo, moja Jugo” su: kustosi, etnolozi-antropolozi Aleksandra Momčilović Jovanović i Tatomir Toroman iz MIJ i politički filozof i aktivista Ljubomir Bratić iz Beča, a saradnici na projektu su istoričar Vladimir Ivanović (Berlin), sociolog i novinar Rudiger Rosig (Berlin), istoričarka Vesna Đokić (Arhiv Jugoslavije), umetnik i fotograf Boris Kralј (Berlin) i etnološkinja Marija Dragišić (Republički zavod za zaštitu spomenika kulture).

Izložba će biti otvorena do kraja maja 2017. godine, a u okviru pratećeg programa biće organizovana stručna vođenja kroz izložbu, radionice za decu, projekcije filmova i debate.

Projekat se realizuje uz podršku Ministarstva kulture i informisanja, Austrijskog kulturnog foruma i Gete instituta.

(SEEcult.org)