Janša oslobođen optužbi
Krivična prijava protiv slovenačkog umetnika Janeza Janše, podneta prošle godine povodom performansa “Život (u nastajanju)”, koji je sadržao i čin rezanja hrvatske zastave, odbačena je kao neosnovana odlukom Županijskog državnog tužilaštva u Rijeci, uz obrazloženje da je reč o umetničkom delu.
Krivična prijava protiv slovenačkog umetnika Janeza Janše, podneta prošle godine povodom performansa “Život (u nastajanju)”, koji je sadržao i čin rezanja hrvatske zastave, odbačena je kao neosnovana odlukom Županijskog državnog tužilaštva u Rijeci, uz obrazloženje da je reč o umetničkom delu.
Janša nije postupio sa namerom javnog vređanja, izvrgavanja ruglu i grubog omalovažavanja državnih simbola Hrvatske, već je to bio umetnički čin, navelo je u obrazloženju Tužilaštvo, odbacujući krivičnu prijavu koju je protovi Janše podneo riječki perfomer i branitelj Krešo Mustać, preneo je “Novi list”.
Reč je o performansu koji je Janša izveo u Muzeju moderne i savremene umetnosti (MMSU) u okviru festivala “Zoom” u Rijeci, nakon kojeg je Mustać prijavio Janšu i organizatore iz Drugog mora, kao i MMSU. Pojedine braniteljske organizacije tražile su i smenu upravnika MMSU, pa i riječkog gradonačelnika Vojka Obrsnela.
Slučaj je došao i do državnog vrha, pa je hrvatska premijerka Jadranka Kosor poručila da umetnost nije podsticanje i negovanje kulture razaranja, te da bi zastava, grb i himna trebalo da budu svetinje za sve građane Hrvatske i da veruje da tako razmišljaju i svi drugi predsednici vlada na svetu.
Grupa zagrebačkih nevladinih organizacija pozvala je potom hrvatsku vladu da ustanovi svojevrsnu komisiju za nadzor i procenu umetničkih projekata, jer ne bi želeli, kao organizatori raznih međunarodnih festivala, da budu pogrešno uvereni u umetničke vrednosti svojih projekata.
Godinu kasnije Državno tužilaštvo je odbacilo krivičnu prijavu kao neosnovanu, i to nakon opširnog istraživanja slučaja i saslušavanja svedoka, tokom kojeg je utvrđeno da je reč o umetničkom izrazu. Zastava se u tom slučaju može smatrati scenskom rekvizitu.
Iako je Tužilaštvo odbacilo krivičnu prijavu protiv Janše, Mustać je najavio da će podneti novu, odosno privatnu tužbu.
Janša je performansom “Život (u nastajanju)”, u produkciji Maske, pozvao posetioce da uzmu makaze i razrežu zastavu, a komade ostave na podu. Hrvatska zastava je tako stradala, a potom su njeni delovi stigli i do policije - kao dokazni materijal za podizanje krivične prijave.
Rad “Život (u nastajanju)” izvođen je prethodno u raznim zemljama, a prema navodima Janše, samo je na izložbi u Brazilu stajao citat iz brazilskog zakona koji se odnosi na državne simbole, na osnovu bojazni organizatora da bi moglo doći do nekih reakcija. Posetioci su se, uprkos tome, odnosili prema brazilskoj zastavi na isti način kao i u drugim državama u kojima je rad izvođen.
Podršku Janši, koji je zbog tog performansa i privođen u policiju, pružili su bili i predstavnici najveće svetske mreže teatrologa i pozorišnih teoretičara Performance Studies international, koji su boravili u Rijeci povodom nastavka konferencije PSi#15 održane u junu 2009. u Zagrebu.
Janšin rad “Život (u nastajanju)”, koji je po formi između performansa i izložbe, izveden je u Rijeci kao deo programa posvećen tom umetniku, koji je obuhvatao i predstave “Pupilija, papa Pupilo, pa Pupilčki” i “Slovensko narodno gledališče”.
Za predstavu “Pupilija papa pupilo na Pupilcki”, stvaralačku rekonstrukciju predstave ljubljanske “klasične avangarde” iz 1969. godine, Janša je dobio specijalnu nagradu 41. BITEF-a, koju je podelio sa zagrebačkim Bacačima sjenki, nagrađenim za “Ex-Poziciju”.
Janša je učestvovao na BITEF-u i pošle godine - predstavom “Spomenik G2”, kojom se ponovo prihvatio rekonstrukcije jedne predstave starijeg kolege Dušana Jovanovića.
Janša je jedan od trojice umetnika istog imena i prezimena, a zapravo je poreklom iz Hrvatske. Sa još dvojicom slovenačkih umetnika promenio je pravo ime Emil Hrvatin u ime bivšeg slovenačkog konzervativnog i ekonomski liberalno orijentisanog premijera Janeza Janše.
(SEEcult.org)
