Jevrejski bračni ugovor
Narodni muzej u Zrenjaninu predstavlja 30. januara izložbu Jevrejske opštine Pančevo “Ketuba - Jevrejski bračni ugovor” koja obuhvata više od 20 panoa na kojima je oko 90 fotografija ketuba iz raznih jevrejskih zajednica Evrope, Azije, Afrike i Amerike, koje odražavaju istoriju, tradiciju i običaje Jevreja u različitim vremenskim periodima i okruženju.
Narodni muzej u Zrenjaninu predstavlja 30. januara izložbu Jevrejske opštine Pančevo “Ketuba - Jevrejski bračni ugovor” koja obuhvata više od 20 panoa na kojima je oko 90 fotografija ketuba iz raznih jevrejskih zajednica Evrope, Azije, Afrike i Amerike, koje odražavaju istoriju, tradiciju i običaje Jevreja u različitim vremenskim periodima i okruženju.
Autori izložbe su Miroslava Kon-Panić i Dragan Singer, a na otvaranju će rabin Srbije Isak Asijel održati predavanje “Ti si mi posvećena ovim prstenom” koje se odnosi na običaje sklapanja i razvoda braka kod Jevreja i savremenu temu nasilja u porodici, uz objašnjenja odgovarajućih navoda iz Tanaha i Talmuda.
Na izložbi je u tekstualnom delu na panoima prikazan razvoj ketube od prvih jednostavno pisanih izjava u rabinskom periodu, preko njenog institucionalizovanja kao pravnog dokumenta u talmudskom periodu, do uglavnom prihvaćene jednoobrazne forme nastale u srednjem veku.
U katalogu izložbe navedeno je da se u jevrejskoj kulturi i nasleđu tradicija venčanja i određenih obrednih radnji i običaja održala hiljadama godina.
Poseban značaj ima ketuba, bračni ugovor, koji je kod Jevreja neodvojivi deo ceremonije stupanja u brak. Ketuba doslovno znači: ono što je napisano. Vreme nastanka bračnog ugovora u pisanoj formi nije tačno utvrđeno. Prve pisane izjave bile su sročene jednostavno, a postajale bi punovažne činom njihovog uručivanja nevesti, u prisustvu dva svedoka. Iz apokrifnih biblijskih spisa zna se da je u IV ili III veku p.n.e. pisanje ketuba bilo opšte prihvaćeno.
Još pre nego što je tekst ugovora jasno formulisan u periodu nastanka Talmuda, rabini su ovom dokumentu pridavali izuzetan značaj, bez kojeg brak nije smatran legalnim. U talmudskim vremenima obred venčanja sastojao se iz dva odvojena dela. Prvo bi se obavljao čin veridbe (hebr. erusin ili kidušin) i uručivanje ketube mladoj. Tim činom se nevesta posvećuje budućem mužu, a tek nakon obavljanja samog čina venčanja (hebr. nisuin) ona odlazi u kuću mladoženje i otpočinje njihov bračni život.
Iz praktičnih razloga, ova dva obreda su tokom srednjeg veka spojena u jedan, a čitanje i uručivanje ketube razdvaja čin veridbe od čina venčanja.
Prema Talmudu, glavna svrha institucionalizovanja ketube, kao pravnog dokumenta, bila je zaštita udate žene u slučaju razvoda ili smrti muža.
Pošto biblijski zakoni dozvoljavaju mužu da se po svojoj volji razvede od žene, rabini su ustanovili postupak po kojem se pre venčanja, u pisanoj formi, pred svedocima, muž obavezuje da u slučaju razvoda ženi plati određenu minimalnu sumu novca. Od kraja II veka, pored novčanih obaveza, ugovor sadrži spisak predmeta i njihovu vrednost koje mlada dobija u miraz od svojih roditelja. Deo miraza bila je privatna svojina žene, a muž je morao da vrati deo kojim je on raspolagao. Kasnije u bračni ugovor počinju da se unose odredbe koje se odnose na obezbeđivanje žene u pogledu ishrane, odevanja, stanovanja, troškova njenog lečenja ili sahrane, pa čak i klauzula o njenoj zaštiti i otkupnoj ceni u slučaju otmice.
Jezik kojim se ispisuje ketuba je aramejski još od talmudskog perioda, mada je Talmud dozvoljavao pisanje i na drugim jezicima, pod uslovom da se originalni termini ne menjaju ili falsifikuju. Za ispravnost teksta i njegovu razumljivost čak i neobrazovanim ljudima, bio je nadležan rabin. Iako se u Talmudu opširno raspravlja o ketubi, razrađena i prihvaćena obavezna forma bračnog ugovora nastaje tek kasnije.
(SEEcult.org)
