Jovanovićevo delo u novom Malikovom filmu
Delovi kompozicije “Sogno di un automobile” (San jednog automobila) kompozitora Arsenija Jovanovića iz Srbije pojaviće se u novom filmu američkog reditelja Terensa Malika (Terence Malick), čime se nastavlja saradnja ta dva autora započeta filmovima “Tanka crvena linija”, “Drvo života” i “Ka čudu”.
Kompozicija “Sogno di un automobile”, nagrađena 2013. na Njujorškom međunarodnom festivalu radio programa, nastala je na osnovu snimaka iz tunela Dubovica na Hvaru i obližnjem selu, koje je Jovanović pretvorio u muzičku strukturu. Premijerno je emitovana nedavno na Švedskom nacionalnom radiju i na Radio Beogradu, a njeni delovi iskorišćeni su u novom Malikovom filmu “Knight of Cups” koji će se pojaviti u bioskopima 2014. godine, preneo je nujorški muzički portal New Music World. Deo kompozicije “Sogno di un automobile” može se čuti na portalu NMW, koji je nedavno pokrenuo Joel Chadabe, kompozitor i osnivač i Fondacije za elektronsku muziku (EMF).
Jovanovićeva kompozicija “Kremansko proročanstvo” zastupljena je u čuvenom Malikovom filmu “Tanka crvena linija” iz 1998, kao i u filmu “Ka čudu”, koji je premijerno prikazan 2012. na Filmskom festivalu u Veneciji. Jovanovićeve četiri kompozicije našle su se i u Malikovom filmu “Drvo života” za koji je 2011. godine dobio Zlatnu palmu u Kanu.
Novi Malikov film “Knight of Cups” nalazi se u fazi postprodukcije, a glavne uloge igraju Kristijan Bejl (Christian Bale), Kejt Blančet (Cate Blanchett) i Natali Portman (Natalie Portman).
Jovanović je za kompoziciju “Sogno di un automobile” dobio Bronzani trofej na Njujorškom festivalu radio programa 2013. godine, a zasnovana je na snimcima koje je napravio u tunelu Dubovica na hrvatskom ostrvu Hvar.
Jovanović već decenijama istražuje različite pećine, a u početku ga je, kako je naveo za NMW, fascinirala tišina tih prostora koji su ponekad i stotinama metara u dubini zemlje. Ta tišina, kako je dodao, ne može se uporediti sa bilo kojom drugom.
“Zvuci pećina i tunela su kao duhovi zatvoreni u boci, prolaze brzo okolo, sudaraju se jedan sa drugim, permanentno nestaju i pojavljuju se u različitim formama…”, naveo je Jovanović o svojoj inspiraciji. Slušajući zvuk svog automobila, koji urliče kao čudovište, Jovanović je, kako je naveo, počeo da doživljava kao disanje različitih stvorenja u podzemnom svetu.
Tako je priča o kompoziciji “San jednog automobila” i počela.
“Misteriozni tuneli ili ‘tajni prolazi’ zajednički su elementi lokalne folklorne tradicije širom sveta još od antičkog vremena, a legende o pećinama i skrovitim podzemnim pasažima i dalje su žive i u pisanim, i u usmenim oblicima. Ima i niz sličnih legendi o tunelima u vezi sa ezoteričnijim pojmovima o kanalima ili putevima Zemljine energije”, naveo je Jovanović, pominjući kao jedan od mističnih prostora za mnoge ljude, pa i za njega, i Veliki hadronski sudarač (LHC), najveći akcelerator čestica na svetu, koji se nalazi u 175 metara dubokom tunelu u blizini Ženeve.
“Nisam našao bilo kakvu Zemljinu energiju u Dubovica tunelu. Nisam sreo prognanog Kanibala iz ‘Bure’, ili Eneja ili Sibilu kako izgovara zastrašujuće enigme. Ono što sam našao bila je psihodelična akustično-prostorna arhitektura, pećinska tišina koja se povremeno smenjuje sa zvucima motornih čudovišta iz različitih pravaca”, naveo je Jovanović, koji je i Resavskoj pećini u istočnoj Srbiji posvetio jednu kompoziciju, a za to delo dobio je svojevremeno prestižnu nagradu “Prix Italia” u Veneciji.
Kompozicija “Resavska pećina” inspirisana je zvucima snimljenim na oko 700 metara ispod zemlje, koji potiču od zapanjujućih stalaktita, a jedna od njenih varijacija uvršćena je krajem 2012. u program proslave stogodišnjice rođenja avangardnog američkog kompozitora Džona Kejdža (John Cage) u Njujorku.
Jovanović je, inače, snimao svojevremeno i samog Kejdža u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu, a kasnije su se sreli i u Njujorku. Emisija s Kejdžovim improvizacijama emitovana je na RTS-u, ali je, prema rečima Jovanovića, taj materijal ubrzo potom, na žalost, izbrisan.
Svestrani Jovanović, koji je i pozorišni, radio i TV reditelj, fotograf i pisac, dobio je za radiofonski opus, osim Prix Italia (1971, 1977), i Premio Ondas (1978), Gran pri Radio Fransa (1997), kao i niz nagrada u bivšoj Jugoslaviji.
Jovanović je, između ostalog, bio 2012. godine u finalu 12. Međunarodnog radio festivala u Iranu - najvećeg te vrste na Bliskom Istoku i u Severnoj Africi, na kojem je osvojio drugu nagradu za kompoziciju “Razgovori istočnih i zapadnih vetrova” (East-West Winds Dialogues).
Rođen 1932. u Beogradu, Jovanović je radio kao pozorišni, radio i televizijski reditelj i do odlaska u penziju kao profesor na Fakultetu dramskih umetnosti. Režirao je drame u Engleskoj, Bugarskoj, Srbiji, Hrvatskoj, SAD... Jedan je od inicijatora radionica zvuka na Kunstradiju (ORF) u Beču, Centru medijske umetnosti Univerziteta u Sidneju, kao i u Finskoj i Danskoj. Poslednjih godina živi i radi na relaciji Beograd-Rovinj.
(SEEcult.org)
