Jubilarni Manaki

Međunarodni festival filmske kamere “Braća Manaki” u Bitolju, jedan od retkih i u svetu koji su posvećeni filmskim snimateljima, predstavlja od 26. septembra do 3. oktobra oko 80 filmova iz celog sveta, od kojih 12 u konkurenciji za nagrade. Među gostima jubilarnog, 30. festivala "Manaki" je i španska glumice Viktorija Abril, dobitnica specijalne Zlatne kamere za poseban doprinos svetskoj filmskoj umetnosti.

Međunarodni festival filmske kamere “Braća Manaki” u Bitolju, jedan od retkih i u svetu koji su posvećeni filmskim snimateljima, predstavlja od 26. septembra do 3. oktobra oko 80 filmova iz celog sveta, od kojih 12 u konkurenciji za nagrade. Među gostima jubilarnog, 30. festivala "Manaki" je i španska glumice Viktorija Abril, dobitnica specijalne Zlatne kamere za poseban doprinos svetskoj filmskoj umetnosti.

Bitoljski festival obeležava i godišnjice smrti svojih osnivača - 55 godina od smrti Janakija i 45 godina od smrti Miltona Manakija, a povodom festivalskog jubileja, dodeljene su i dve nagrade Zlatna kamera 300 za životno delo - oskarovcu Biliju Vilijamsu (Billy Williams) i njegovom mlađem kolegi Piteru Sušickom (Peter Suschitzky), bliskom saradniku Dejvida Kronenberga (David Cronenberg).

Viktorija Abril, koja ima stotinak filmskih uloga i 40 nagrada iza sebe, a poznata je i kao jedna od muza Pedra Lamodovara, razgovaraće 29. septembra sa publikom i medijima u bitoljskom Kulturnom centru, a moderator razgovora biće novinar “Skrin internešnela” Martin Bleni (Blaney).

Osim Viktorije Abril, specijalnu Zlatnu kameru 300 za poseban doprinos svetskom filmu dobio je britansko-danski oskarovac Entoni Dod Mentl (Anthony Dod Mantle), čiji je film “Slumdog Millionaire” i otvorio 30. festival “Braća Manaki”.

Prema navodima selektora Blagoja Kunovskog-Dore, koji je već 15 godina na toj poziciji, filmovi u konkurenciji različitih su stilova i kinematografskih izraza, a predstavljaju kreativan doprinos vizuelnoj strukturi filmova, u skladu sa idejama reditelja. To bratstvo direktora fotografije i reditelja, kako je istakao Kunovski-Dore, ne odnosi se samo na autore iste nacionalnosti, već sve više postaje internacionalno.

Kao prvi takav primer naveo je film “Car”, rimejk Ejzenštajnovog klasika “Ivan Grozni”, čiji je reditelj Pavel Lugin, a snimatelj Amerikanac Tom Stern, poznat po saradnji sa Klintom Istvudom (Clint Eastwood). Takođe, Lukas Modison (Moodyšon) je za film “Mamut”, umesto dosadašnjeg saradnika Ulfa Brantasa, angažovao Marsela Ziskinda (Zyskind), pozajmivši ga od Majkla Vinterbotoma (Mićael Winterbottom).

I film “Katalin Varga” britanskog reditelja Pitera Striklenda (Peter Strickland) primer je multinacionalne saradnje, s obzirom da ga je vizuelno oubličio mađarski snimatelj Mark Gjori (Gyori).

U konkurenciji su i dva latinoamerička filma, koji svedoče o vitalnosti filmske umetnosti u tom delu sveta - “Gigant” debitanta Andriana Binieza i iskusnog snimatelja Arauko Hernandez-Holca (Arauco Hernandez-Holz), koji unosi kameru kao dramskog protagonistu voajerskog-intimističkog sveta lavnog junaka, te “Mleko tuge” peruanske rediteljke Klaudije Ljose (Llosa), dobitnice Zlatnog medveda ove godine na Berlinalu, koja je za priču o patnji žena za vreme dvodecenijskog gerilskog sukoba u Peruu, angažovala iskusnu snimateljku Natašu Brajer (Natasha Braier).

Sa prostora bivše Jugoslavije u konkurenciji su “Metastaze” Branka Šmita (Schmidt) i direktora fotografije Dragana Ruljančiča, te “Slovenka” Damjana Kozolea i snimatelja Aleša Belaka.

Glavni program obuhvata i poljski film “Mala Moskva” reditelja Jeržija Vojcika (Jerzy Wojcik) i snimatelja Tomaša Dobrovolskog (Tomasz Dobrowolski), zatim francuski gangstersko-zatvorski film “Prorok” Žaka Odiara (Jacques Audaird) i snimatelja Stefana Fontena (Stephane Fontaine), dobitnika Zlatne kamere 300 na 25. festivalu “Braća Manaki”.

Britansku kinematografiju predstavlja “Akvarijum” Andree Arnold i snimatelja Robija Rajana (Robbie Ryan), a nemačku psiho-drama “Svi drugi” Maren Ade i njenog generacijskog partnera, snimatelja Bernarda Kelera (Bernhard Keller).

Azijski predstavnik je Filipinac Brilijante Mendoza (Brillante) i njegov film “Iskasapljena”, koji je snimao Odisej Flores (Odyssey).

U novoustanovljenom programu “Nove vizije”, čija je selektorka Sunčica Unevska, biće prikazano pet filmova - ruski film “Kislorod” reditelja Ivana Viripaeva i snimatelja Andreja Najdenova, britanski “Drogirani” Karolin Paterson i Stjuarta Dejvidsa (snimatelj Lol Crawley), te iranski “Za Eli” Asgara Farhadija (Hossein Jafarian), islandski “Vencanje u beloj noći” Baltasara Kormakura (Bergsteinn Bjorgulfsson) i srpski “Ordinary People” (Obični ljudi) Vladimira Perišića (Simon Beaufils).

U saradnji sa Evropskom filmskom akademijiom, organizatori su najavili za 27. septembar okrugli sto na temu “Da li je budućnost filma digitalna?”, a među učesnicima će biti i Dod Mentl, dobitnik nagrade EFA za “Dogvil” i Oskara ove godine za “Milionera”.

Osim većine snimatelja filmova u takmičarskom programu, najavljen je, izmedju ostalih, i Juri Klimenko, dvostruki je dobitnik nagrada “Braće Manaki”, koji je radio sa Kirom Muratovom i Sergejem Paradžanovim.

Direktorka festivala “Braća Manaki” Labina Mitevska, poznata makedonska glumica, a festivalski spot režirala je njena sestra Teona Mitevska sa Blagojem Nedeljkovskim.

Prošle godine Zlatna kamera 300 dodeljena je snimatelju Rodrigu Prietu za film “Žudnja, oprez” Anga Lija, dok je Srebrna zlatna kamera dodeljena Jolanti Dilevskoj, za kazahstanski film “Tulpan” Sergeja Dvorcevoja. Bronzana kamera 300 pripala je Juriju Klimenku za ruski film “Zarobljenik” Alekseja Učitelja, a specijalna nagrada Mosfilma dodeljena je Gokanu Tirjakiju za turski film “Tri majmuna”, u režiji Nurija Bilge Cejlana.

U takmičarskom programu prikazani su, između ostalog, i “Četvrti čovek” Dejana Zečevića iz Srbije, “Nisam tu” Toda Hejnesa, “Lorina tišina” braće Darden, “Julija” Erika Zonke, “Šta niko ne zna” Sorena Krag Jakobsena, “Elitna jedinica” Hozea Padilje i “Gomora” Matea Garonea.

Specijalna nagrada “Zlatna kamera 300” uručena je velikanu ruske kinematografije Karenu Sahnazarovu, koji je rekao da mu je to posebna čast.

Sajt festivala “Braća Manaki” je www.manaki.com.mk

(SEEcult.org)