Jugo, moja Jugo…

Izložba “Jugo, moja Jugo – gastarbajterske priče” o jugoslovenskim radnicima na privremenom radu u Austriji i Nemačkoj biće otvorena 15. decembra u Muzeju istorije Jugoslavije (MIJ) kao deo šireg istraživačkog projekta koji je povezan sa dva značajna datuma: 50-godišnjicom potpisivanja Sporazuma o angažovanju radne snage sa Austrijom 1966. i dve godine kasnije sa Nemačkom.

Izložba “Jugo, moja Jugo – gastarbajterske priče” prvi put u domaćoj muzejskoj praksi obrađuje tu temu u želјi da osvetli segment manje-više negirane istorije lјudi, koji su sterotipizirani i kojima je osporavana uloga u kulturnom i privrednom razvoju Jugoslavije.

Muzejskoj interpretaciji teme o gastarbajterima prethodila su terenska i arhivska istraživanja, a razumevanju kompleksnosti fenomena pomogli su brojni radnici na privremenom radu u Austriji i Nemačkoj deleći svoja sećanja i njima značajne predmete, saopštio je MIJ. 

Gastarbajteri su, kako je navedeno, imali višestruk uticaj na jugoslovensko društvo i kulturu, posebno na svakodnevni život stanovništva i često su u lokalnim zajednicama bili glavni inicijatori i akteri raznih promena. Odlazili su uglavnom iz malih, najčešće seoskih, sredina u industrijske centre Zapadne Evrope. Menjali su dotadašnje i sticali nove navike i običaje postajući značajni socio-kulturalni medijatori u komunikaciji i razmeni između socijalizma i kapitalizma, Istoka i Zapada, sela i grada, Balkana i Evrope. Gastarbajteri su uticali i na svakodnevni život u Nemačkoj i Austriji postajući, umesto gostiju, kolege i komšije, prijatelјi i prihvaćeni članovi zajednice.

Izložba se sastoji od tri glavne celine: Tragovi, Ljudi i Samoistorizacija.

U celini Tragovi grupisani su istorijski tragovi – dokumenti i predmeti koji su bili zaboravlјeni, zanemareni, procenjeni kao nevažni, a koji su pronađeni u istorijskim i medijskim arhivima, ali i na buvlјim pijacama.

Gastarbajterske priče u segmentu Ljudi imaju obrise moderne (anti)bajke u kojoj se mnogima pružila prilika za srećnim krajem, ali ne bez žrtve i trajnih ožilјaka. Kroz lične predmete i sećanja prikazan je gastabajterski život razapet između dubokih krajnosti, tuge i blagostanja, velike uskraćenosti naspram uspeha, naglašavajući kontekst u kojem je, kao nikada ranije u istoriji, jedan radnik mogao sebi da priušti život u sopstvenom dvorcu.

Celinu Samoistorizacija čine fragmenti gotovih izložbi nekada organizovanih od strane entuzijasta koji su pažlјivo prikuplјali i izlagali dokumentaciju o organizaciji društvenog života i jugoslovenskim klubovima radnika van zemlјe, čime su sačuvali svoja iskustva i postavili temelјe moderne muzejske interpretacije.

Na čelu stručnog tima izložbe “Jugo, moja Jugo” su: kustosi, etnolozi-antropolozi Aleksandra Momčilović Jovanović i Tatomir Toroman iz MIJ i politički filozof i aktivista Ljubomir Bratić iz Beča, a saradnici na projektu su istoričar Vladimir Ivanović (Berlin), sociolog i novinar Rudiger Rosig (Berlin), istoričarka Vesna Đokić (Arhiv Jugoslavije), umetnik i fotograf Boris Kralј (Berlin) i etnološkinja Marija Dragišić (Republički zavod za zaštitu spomenika kulture).

Izložba će biti otvorena do kraja maja 2017. godine, a u okviru pratećeg programa biće organizovana stručna vođenja kroz izložbu, radionice za decu, projekcije filmova i debate.

Projekat se realizuje uz podršku Ministarstva kulture i informisanja, Austrijskog kulturnog foruma i Gete instituta.

*Fotografije iz foto-albuma jugoslovenskog kluba "Jedinstvo" iz Beča, snimljene 1972. godine.

(SEEcult.org)