KND: Mića Stajčić - 3/3

Milorad Mića Stajčić - “Snovi zaleđenog čoveka 2”, Gradska galerija Požega, 10-28. novembar 2016.

3/3 - Kritičar na delu: Velimir Popović, slikar i teoretičar

U trećoj epizodi serijala Kritika na delu o izložbi Milorada Miće Stajčića “Snovi zaleđenog čoveka 2” u Gradskoj galeriji Požega, slikar i teoretičar Velimir Popović ukazuje na humor kojim odiše postavka sa prepoznatljivim Diznijevim junacima, noseći sa sobom kritiku različitih fenomena sa kojima se suočava čovek u današnjem globalizovanom društvu.

Razmišljajući o konceptualnom okviru izložbe, Popović je pošao od rada “More equal than others” – serije sa tri figure Mikija Mausa koja tematizuje jednakost u društvu. To je društvo koje propoveda jednakost, a ona se zapravo shvata i realizuje kao iluzija, naveo je Popović, koga je tom radu sa tri u osnovi iste figure privuklo ono što ih razlikuje, a to je boja.

“Ono što me je asociralo je rad Mire Brtke iz 2001. godine koji na sličan način tematizuje boju, ali boju koja se pojavljuje u kontekstu zastava i grbova. I ove boje Mikija - žuta i crvena, bela i žuta sasvim sigurno mogu biti pročitane kao boje sa izvesnih zastava, a možda je suvišno pominjati kojih”, naveo je Popović.

Skulpturalna instalacija Placebo asocirala ga je, pak, na rad Džefa Kunsa “Bear and Policeman” iz 1988. godine koji prikazuje policajca sa medvedom koji drži pištaljku i kreće da je iskoristi. “Samim tim to predstavlja neku vrstu čina buđenja, a u isto vreme, kako sam autor kaže, seksualnog poniženja koje dolazi u stvari od te dominantne zoomorfne sile”. Stajčićev rad, kako je dodao, predstavlja vrstu varijacije na tu temu.

“Čin pričešća korumpiranog policajca je u stvari određena vrsta ikonografske sume rada samog umetnika i njegovih istraživanja koja idu od Antivirus Box iz 2008. godine – skulpture instalacije koja referiše na Dejmijana Hersta i njegov rad “Medicine Cabinets” sa kraja 80-ih.

Prema rečima Popovića, ono što se pokazuje kao prekretnica je način na koji celu tu ikonografsku sumu Stajčić prikazuje kao vrstu humoristične cene koja, u stvari, pod dejstvom tog humora, postaje ceremonijalna.

“Imate dva lika iz crtanog filma koji su rekontekstualizovani, dovedeni u situaciju samog pričešća, gde se eksplicitno prikazuje njihov pogled kroz jednu žestoko jaku dijagonalu, gde imate jednokraki krst i vrstu analize samog tog jednokrakog krsta na leđima, gde se insistira na centru jednog simbola, i naravno taj natpis ‘policija’ koji je tu veoma bitan predstavlja određenu vrstu uniformisanosti, koja opet predstavlja možda kolektivnu memoriju”, naveo je Popović, dodajući da je zapravo reč o situaciji koja svoj humor crpi iz ceremonijalnosti same scene nastale rekontekstualizacijom, odnosno dovođenjem likova iz crtanog filma u jedan drugi kontekst.

Osim što referiše na određenu vrstu kulturne memorije - memorije iz pop kulture, Stajčićev rad referiše i na određene vrste ideoloških aparata. Takođe, problematizuje i odnos drzave i crkve sa jedne strane, a sa druge  poziciju čoveka u današnjem globalnom društvu koju određuje zapravo prilagođavanje na kolaps.

Ako se humor posmatra kao određena vrsta tržišnog fenomena, Popović ukazuje na ulogu advertajzinga u rezonovanju autora izložbe, koji je stvorio svojevrsnu atmosferu bolnice, hospitalizacije savremenog čoveka u sistemu serviranih kolapsa da bi se izazvala određena vrsta progresa, ubrzanja i da bi se ta bolnica, u stvari, transformisala u određenu vrstu zabavnog parka.

“Ti likovi iz snova zaleđenog čoveka, koji se pojavljuju, u stvari su likovi iz sveta zabave. Tako da je humor tu glavni mehanizam koji to čini mogućim. Samim tim humor nosi sa sobom i kritiku određenih društvenih fenomena”, naveo je Popović.

Ukazujući na reference na Hersta i u vezi sa radom Secirani Pluton ispunjen M&M bombonicama, Popović navodi da je pola Plutona zapravo u akvarijumu, a druga polovina je na neki način zalepljena za stakleni zid, “providnu granicu”.

“Pola Plutona ne postoji. To je, u stvari, odnos između unutrašnjeg i spoljašnjeg”, naveo je Popović, ocenjujući da taj Stajčićev rad sadrži vrstu jače gorčine humora nego što bi se možda moglo očekivati.

“Na neki način i mi postajemo roba, što je možda patetična izjava, ali predstavlja mogućnost da se shvati da je roba deo nas i određuje nas isto onoliko koliko i mi iz neke svoje unutrašnjosti pokušavamo da definišemo sebe”, naveo je Popović.

*U prve dve epizode Kritike na delu o izložbi Milorada Miće Stajčića govori istoričarke umetnosti Ksenija Marinković i Marija Radisavčević.

Projekat KRITIKA NA DELU, koji realizuje NFC "Filmart“, u saradnji sa portalom SEEcult.org, podrazumeva produkciju kratkih video emisija na temu odabranih značajnih izložbi koje se u Srbiji realizuju u 2016. godini. Cilj je revitalizovanje likovne kritike u oblasti savremenih vizuelnih umetnosti i ukazivanje na značajnu edukativnu ulogu kritičke reči namenjene široj publici.

Svaku izložbu koja je u fokusu pratiće po tri priloga iz ugla različitih likovnih kritičara/kustosa/istoričara umetnosti, koji će biti emitovani na portalu SEEcult.org i njegovom YouTube kanalu, kao i na Fb strani projekta Kritika na delu

_ _ _

Produkcija: NFC Filmart, Požega, 2016.
Partner: SEEcult.org, Beograd

Urednica: Slađana Petrović Varagić
Reditelj: Dejan Petrović
Snimatelj/montažer: Sreten Vuković
Grafički dizajner: Uroš Pavlović

Podrška: Ministarstvo kulture i informisanja Srbije

(SEEcult.org)