Konferencijski Subversive
Subversive festival u Zagrebu, nakon provokativnog filmskog programa i uzbudljivog koncerta francusko-alžirskog muzičara i aktiviste Rašida Tahe (Rachid Taha), započeo je i drugi deo programa koji obuhvata konferenciju i forum na temu “Moć i sloboda u doba kontrole: mreže – ideologija – alternative”, kojima će nastaviti ispitivanje mogućnosti drugačijeg društvenog uređenja i aktivističkog delovanja, kao i pitanja migracija i slobode kretanja, feminističkog pristupa pravdi, energetici u regionu…
Filmski festivalski segment završen je 12. maja u bioskopu “Europa” dodelom nagrade “Wild Dreamer”, nakon čega je usledio razgovor sa Rašidom Tahom, koji je prethodne večeri nastupio sa osmočlanim bendom u Tvornici kulture.
Prema odluci žirija koji su činili Dalibor Martinis, Tomislav Šakić i Dragan Jurak, najboljim dokumentarnim filmom proglašen je “Dolazimo u miru” austrijsko-francuskog reditelja Huberta Saupera koji, prikazujući podelu Sudana na južni, američki, hriršćanski i navodno demokratski, te na severni, kineski i islamski - a sve zbog zaliha nafte, dokazuje da kolonijalni projekat ne samo da nije mrtav, nego je aktivniji nego ikad.
Najboljim igranim filmom proglašen je “Otmica Michela Houellebecqua” (Guillaume Nicloux) kao izvanredan spoj književnosti i filma koji se događa u zanimljivom međuprostoru autorskog hapeninga i rialiti šou programa, kako je naveo žiri.
Nagradu publike osvojio je dokumentarni film “Krv” Pipa Delbona, jednog od najinovativnijih umetnika na italijanskoj pozorišnoj sceni, koji portretiše razorno emotivni susret glumca i reditelja i bivšeg lidera Crvenih brigada, stavljajući u prvi plan njihovu intimu, dok bivaju suočeni sa gubitkom najbližijih (majke, odnosno žene).
Dobitnica nagrade za životno delo je vijetnamsko-američka autorka, postkolonijalna i feministička teoretičarka Trinh T. Minh-ha, kojoj je priređena retrospektiva (Remontaža, 1983; Goli prostori – življenje je kružno, 1985; Prezime Vijet, ime Nam, 1989; Snimi sadržaj, 1992; Priča o ljubavi, 1995; Četvrta dimenzija, 2001. i Noćni prolaz, 2004).
Trinh T. Minh-ha
Njeni filmovi i predavanja fokusirani su na rodne politike i njihovu povezanost sa kulturnim politikama, postkolonijalizmom, savremenom kritičkom teorijom i umetnošću.
Nagradu joj je uručila ministarka kulture Andrea Zlatar Violić, koja se upoznala i sa harizmatičnim Rašidom Tahom, jednom od zvezda sedmog izdanja Subversive festivala, koji je na svetskoj sceni prepoznatljiv po jedinstvenom spoju pank-rok, elektro i drugih pravaca zapadne muzičke kulture sa alžirskom rai muzikom.
“Kraj rok’n’raija” peva o problemima migranata, slobodi, prolaznosti života, ljubavi, a pažnju je privukao najpre ironičnom obradom poznate francuske rodoljubive pesme “Douce France”, povezujući je sa protestnim antirasističkim maršem pripadnika druge generacije magrebskih emigranata (marche de beurs), u kojem je i sam učestvovao 1980, kada je francuska vlast predložila imigrantima da napuste zemlju uz novčanu nadoknadu. Iako je ta pesma ubrzo bila zabranjena na radiju, svi članovi francuskog parlamenta ipak su dobili po primerak, jer je Taha uspeo da nagovori tadašnjeg ministra kulture da svakom podeli po jednu.
Rachid Taha, Tvornica kulture
Poznat i po energičnim scenskim nastupima u mlađim danima, Taha je posebno ponosan i na to što je Džulijan Templ (Julian Temple) za saundtrek dokumentarnog filma o Džou Strameru (Joe Strummer) iz grupe Kleš (The Clash) “The Future is Unwritten” odabrao njegovu obradu pesme “Rock El Casbah” na arapaskom. Taha je tu pesmu obradio tridesetak godina nakon što je 1981. u Parizu dao članovima Kleša demo-snimak svog pank benda Carte de Séjour (Boravišna dozvola). Iako od njih nije dobio bilo kakav odgovor, kada se 1982. pojavila “Rock the Casbah”, uverio se da su ipak preslušali njegov snimak. Mik Džons (Mick Jones) iz Kleša, inače, čest je gost na koncertima Tahe, a učestvuje i na njegovom poslednjem albumu “Zoom” (2013) u novoj verziji svoje antirasističke himne “Voila, Voila” u kojoj pevaju i Brajan Ino, Agnes B, Erik Kantona, Femi Kuti...
Jedna od najpopularnijih pesama Tahe je “Ya Rayah”, prepevana klasična arapska elegija o migraciji, a veliki hit je i “Barra Barra”, koja je i na saundtreku za film Ridlija Skota (Ridley Scott) “Pad crnog jastreba”. Taha je poznat i po pesmi “Kelma”, koju je Karlos Santana (Carlos) prepevao u “Migra” na svom bestseleru “Supernatural”. Taha je sarađivao i sa mnogim drugim poznatim muzičarima i producentima (Steve Hillage, Brian Eno, Mick Jones, Justin Adams, Cheba Fadela, Jeanne Added...), a bio je i jedan od izabranika Peti Smit (Patty Smith) 2005. godine za program festivala Meltdaun u Londonu, čija je bila umetnička direktorka.
Rachid Taha, Tvornica kulture
U razgovoru na Subversive festivalu Taha se neminovno osvrnuo i na položaj arapske zajednice danas u svetu i u Francuskoj, kao i na posledice Arapskog proleća, koji smatra zanimljivim pokretom, ali misli i da će biti potrebno još dosta vremena da bi se pokazalo da li će posejano seme doneti plodove.
Nakon Tahe, predavanje je održala Ketrin Malabu (Catherine Malabou), čija je teorija presek neuronauke, psihoanalize, političke filozofije i feminizma. Malabuova postavlja pitanje može li se “žensko” shvatiti na ne-esencijalistički način, kao stvaranje mehanizma i nasilja usmerenog protiv žena. Takođe, ispituje tendenciju brisanja kategorija “ženskog” i “muškog” u rodnoj teoriji, istražujući da li je takav gest brisanja deo istog tog nasilja.
Konferencijski deo Subversive Festivala nastavlja se 13. maja raspravama na temu savremenih politika migracija. Izostanak solidarnosti službenih politika EU i Hrvatske prema imigrantima, ograničena prava tražilaca azila kao i porast ksenofobije koju instrumentalizuje evropska radikalna desnica, polazište su niza rasprava u kojima će se pokušati oblikovati novi teorijski i praktični okviri za trajno sužavanje prostora za zabrinjavajuće trendove i mobilizovanje dela javnosti za aktivno i direktno uključenje u promišljanje progresivne migracijske politike.
Göran Therborn
Među više od stotinu predavača konferencijskog dela Subversive festivala najavljeni su i marksista i profesor sociologije na Kembridžu Joran Terborn (Göran Therborn), teoretičar kulture i komunikacija i začetnik projekta Nationwide Dejvid Morli (David Morley), profesor Univerziteta u Londonu i autor knjige “Prekarijat, nova opasna klasa” Gaj Standing (Guy), slovenački sociolog, teoretičar književnosti, prevodilac i politički aktivista Josip Rastko Močnik, koji je sa Slavojem Žižekom i Mladenom Dolarom začetnik psihoanalitičke škole u Ljubljani, te Fransoa Lauarel (François Laruelle), “najvažniji evropski nepoznati filozof današnjice”, Evgenia Čirikova i mnogi drugi.
Drugi deo Suversive festivala traje do 17. maja, a uz konferencijski i forumski deo, obuhvata i Školu savremene humanistike i Sajam angažovane književnosti.
Sedmi Subevrsive festival organizovan je, inače, bez dela dosadašnje osnivačke ekipe iz koje je ostao samo Nikola Devčić, a bili su i Srećko Horvat i Igor Štiks.
Cena ulaznice za predavanja na konferenciji je 30 kuna, dok je ulaz na sve ostale programe besplatan.
Festivalski sajt je www.subversivefestival.com, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org.
*Foto: Subversive festival (na vrhu: Rachid Taha i ministarka kulture Andrea Zlatar Violić)
(SEEcult.org)
