Korto Malteze u Kinoteci

Jugoslovenska kinoteka započinje 2012. godinu ciklusom Korta Maltezea, uz poruku da je, uprkos svemu, moguće uticati na sopstvenu sudbinu, kao što je i taj popularni strip junak činio.

U godini proglašenoj za godinu apokalipse i godini nastavka velike svetske ekonomske krize, kada izgleda kao da nam je sudbina zapečaćena, tuđom voljom određena i da je treba takvu prihvatiti, Kinoteka je odlučila da uradi suprotno i najavi godinu u kojoj je, i pored svega, moguće pronaći izlaz. Taj izlaz Kinoteka nudi posvetom Kortu Maltezeu, junaku koji je, nezadovoljan pročitanom sudbinom na svom dlanu, odlučio da je britvom sam ureže.

Osim filmskog programa, koji počinje 9. januara, a podeljen je po temama i simbolici koja povezuje filmove sa Kortovim avanturama, Kinoteka je za 10. januar najavila tribinu “Tragovi Korta Maltezea u 21. veku”, kao i izložbu “Žene”, koja se sastoji od odabranih reprodukcija akvarela Huga Prata, autora Korta Maltezea. Izložba predstavlja najpoznatije heroine tog stripa.

Na tribini će govoriti Dragoslav Bokan, Zoran Panović, Vladimir Pištalo, Borislav Stanojević i Dinko Tucaković, a razgovor će voditi Dušan Cicvara.

Tribina će, prema najavi Kinoteke, možda biti dobra prilika da se postavi pitanje koliko su ličnosti (makar i izmišljene), poput Korta, potrebne duhu novog vremena. Koliko je njihovo prisustvo bitno u novim medijima, filmovima ili kompjuterskim igrama, kako bi se očuvali u svesti i podsvesti, a da pri tome njihova uloga ne bude podređena vizuelnim spektaklima moderne tehnologije koja treba da bude samo podrška priči, poetici, vizuelnoj estetici, klasičnoj avanturi (poput onih nastalih s kraja 19. i početka 20. veka u književnosti, filmu i stripu) i romantici (pomalo izgubljenoj, koju možemo potražiti i na platnima Pratovih akvarela, koji će biti prezentovani u okviru prateće izložbe) Kortovog sveta.

Filmski program, koji obuhvata i sve animirane filmove nastale prema avanturama Korta Maltezea, počinje 9. januara celinom “Ja sam Pacifik, i ja sam najveći”, odnosno filmovima koji prate Kortovo putovanje svetom od mesta gde ga je započeo - na Južnim morima.

“Tabu-priča s Južnih mora” (1931) Fridriha Vilhelma Murnaua, “Plava laguna” (1980) Rendala Klajsera (Randal Kleiser), “Njegovo veličanstvo O'Kif” (1954) Bajrona Haskina (Byron), sa Bertom Lankasterom (Burt Lancaster), čiji je lik i poslužio za stvaranje Korta Maltezea, te “Povratak u raj” (1953) Marka Robsona, sa Gerijem Kuperom (Gary Cooper), “Osveta Crvene veštice” (1948) Edvarda Ludviga (Edward Ludwig) s Džonom Vejnom (John Wayne), “Pobuna na brodu Baunti” (1935) Frenka Lojda (Frank Lloyd)... samo su neki od filmova koji su imali snažan uticaj na Huga Prata prilikom nastanka stripova o Kortu Maltezeu.

Njegovo veličanstvo O'Kif

Dve programske celine (U zemlji lovaca na ljudske glave i Samba s paljbom) smeštene su na Zelenom kontinentu - u Amazoniji, ništa manje zastrašujućem od beskrajnog plavetnila, zemlji Hivarosa, nepoznatih plemena, smrtonosnih životinja, kangačeirosa i revolucionara, rajskih vrtova i zelenih vrata pakla. Kajahuari Jaku indijanski je naziv za tu zemlju, gde bog nije završio stvaranje. Oni veruju da će tek kad čovek nestane, bog ponovno doći i završiti započeto.

Publika će videti filmove “Među lovcima na ljudske glave” (britanski dokumentarac) iz 1956. godine, “Smaragdna šuma” (1985) Džona Bormana (John Boorman), “Nadnica za strah” (1953) Anri-Žorža Kluzoa (Henri-Georges Clouzot), sa Ivom Montanom (Yves Montand), “Crni bog-beli đavo” (1964) i “Antonio koji donosi smrt” (1969) Glaubera Rohe (Rocha), “Kangačeiro” (1969) Đovanija Faga (Giovanni Fago)...

Posebni ciklusi u okviru januarskog programa Kinoteke posvećeni su ličnostima koje se pojavljuju u pojedinim epizodama u stripovima o Korto Maltezeu (Legenda o Kazanovi, Vinogorja noći i ruže Pikardije - Crveni baron, Posvećeno Lujzi Brukšovic ili Lujzi Bruks, Njegov najbolji (ne)prijatelj).

“Legenda o Kazanovi” biće ispričana 12. januara kroz filmove “Kazanova 70” (1965) Marija Moničelija (Mario Monicelli), s Marčelom Mastrojanijem (Marcello Mastroianni), kao i dva naslova “Kazanova”, nastala u rasponu od 30 godina. Prvi je delo Lasea Halstroma (Lasse Hallström) iz 2005, s Hitom Ledžerom (Heath Ledger), Sienom Miler (Sienna Miller) i Džeremijem Ajronsom (Jeremy Irons), a drugi je ostvarenje Federika Felinija (Federico Fellini) iz 1976, s Donaldom Saterlendom (Sutherland) u naslovnoj ulozi.

Kazanova 70

Celina “Vinogorja noći i ruže Pikardije - Crveni baron”, 16. januara, sadrži filmove “Crveni baron” (1971) Rodžera Kormana (Roger Corman) i “Slomljena krila” (1966) Džona Gilermina (John Guillermin), dve verovatno najbolje ekranizacije života barona Rihthofena, legendarnog letećeg viteza nemačke vazduhoplovne eskadrile za vreme Prvog svetskog rata.

Dan posvećen jednoj od najvećih zvezda nemog filma - Lujzi Bruks (Louise Brooks) najavljen je za 27. januar, a obuhvata filmove “Devojka u svakoj luci” (1928) Hauarda Hoksa (Howard Hawks), “Dnevnik izgubljene” (1929) i “Pandorina kutija” (1929) Georga Vilhelma Pabsta (Georg Wilhelm Pabst).

Filmovi će biti prikazani uz živu muzičku pratnju na klaviru.

Lujza Brukšovic, dvojnica Lujze Bruks iz stripa, devojka je koja je Kortu spasila život.

Posebna celina posvećena je i ludaku, svešteniku, hipnotizeru, propalici, ubici i Kortovom najboljem (ne)prijatelju - Raspućinu, a obuhvata 28. januara filmove “Raspućin - Ludi monah” (1966) Dona Šarpa (Sharp), “Agonija” (1981) Elema Klimova i “Korto Malteze - Blago Samarkanda” (2004), čiji su autori Rišard Danto (Richard) i Lajam Suri (Liam Saury).

Kroz celinu “Koncert u o'molu za harfu i nitroglicerin” publici Kinoteke biće približena borba Maltezea za slabije i ugnjetavane. Revolucija mu je bila u srcu, a tamo gde se odvijala za vreme njegovih avantura, i danas tinja - na primer u Irskoj.

Publika će 18. i 19. januara videti filmove “Rajanova kći” (1970) Dejvida Lina (David Lean), sa Robertom Mičamom (Mitchum), “Prognan na ostrvlja” (1951) i “Begunac” (1947) Kerola Rida (Carol Reed) i “Vetar koji njiše ječam” (2006) Kena Loača (Loach).

Begunac

“San zimskog jutra” naziv je programske celine koja predstavlja avanturu u legendarnoj Keltiji, inspirisanu Šekspirovim “Snom letnje noći”, keltskim i germanskim legendama. U svet bajki i svetih pohoda publiku Kinoteke vratiće 20. januara filmovi “Ekskalibur” (1981) Džona Bormana, “Polednja legija” (2007) Daga Leflera (Doug) sa Kolinom Firtom (Colin Firth) i Benom Kingzlijem (Ben Kingsley) i “Korto Malteze - Kelti” (2003), koji su režirali Rišard Danto i Lajam Suri.

“Crni kontinent” takođe je posebna celina, posvećena Africi, u kojoj je Korto, ruku pod ruku sa Tomasom Edvardom Lorensom, doživeo neke od najvećih avantura, upoznao jednog beduina koji mu je postao prijatelj i prvi put doživeo veliki strah od smrti.

Biće prikazani filmovi “Kartum” (1966) Bazila Dirdena (Basil Dearden) i Eliota Elisofona, s Čarltonom Hestonom (Charlton) i Lorensom Olivijeom (Laurence Olivier), “Lorens od Arabije” sa Piterom O'Tulom (Peter O'Toole), u režiji Dejvida Lina (David Lean), “Zora u zemlji Zulua” (1979) Daglasa Hikoksa (Douglas Hickox) s Bertom Lankasterom, dve verzije filma “Četiri pera” - Šekara Kapura (Shekhar) iz 2002. godine s Hitom Ledžerom (Heath Ledger) i Zoltana Korde iz 1939. godine sa Džonom Klementsom (John Clements) i Ralfom Ričardsonom (Ralph Richardson).

Lorens od Arabije

Poseban ciklus "U potrazi za magičnim vratima Venecije" posvećen je i magičnoj, setnoj, misterioznoj Veneciji, raskršću svetova, nacija i kultura, koja je bila i ostala Kortovo omiljeno, ospokojavajuće, ali po njega i najopasnije mesto. Uljuljkan u taj osećaj, Korto nikada nije smeo dugo da ostane u Veneciji, već je tražio vrata kroz koja će izaći u susret drugim avanturama. U svakom od izabranih filmova moguće je pronaći ta vrata, a reč je o “Krilima golubice” (1997) Jana Softlija (Iain Softley), “Putovanju” (1974) Vitorija de Sike (Vittorio De Sica), “Nosferatu u Veneciji” (1988) Avgusta Kaminita (Augusto Caminito) i Marija Ćana (Mario Caiano), te “Smrti u Veneciji” (1971) Lukina Viskontija (Luchino Visconti).

Smrt u Veneciji

Sudbina je vodila Korta u centar velikih svetskih zbivanja, često i protiv njegove volje - bokserski ustanak, Rusko-japanski rat, previranja na rusko-kinesko-mongolskoj granici u vrtlogu revolucija i kontra-revolucija... Bio je svedok poslednjeg juriša turskog generala Envera Paše...

Stoga je posebna filmska celina posvećena Kortu “u vrtlogu revolucija, ratova i velikih promena”, a obuhvata 25. i 26. januara filmove “Bitka za Port Artur” (1969) Sejdžija Marajame (Seiji Maruyama), “Poslednji kineski car” (1987) Bernarda Bertolučija (Bernardo Bertolucci), “Staze slave” (1957) Stenlija Kjubrika (Stanley Kubrick), “Taras Buljba” (1963) Ferdinanda Baldija i “Korto Malteze u Sibiru” (2002) Paskala Morelija (Pascal Morelli).

Korto Malteze u Sibiru

Za kraj januarskog programa Kinoteke najavljena je celina nazvana “Oni koji sanjaju otvorenih očiju...”, a posvećena je Kortovoj “braći po snovima” - Ernestu Gevara de la Serni (Dnevnik motocikliste) sa snovima da izleči bolesne i donese pravdu, Brajanu Svini Ficdžeraldu - Fickaraldu (Fickaraldo) sa snovima da dovede operu u samo srce džunge, Don Huan de Marku (Don Huan de Marko) u potrazi za ljubavlju, Grku Zorbi (Grk Zorba) u potrazi za Životom i Prijateljima, Marku Polu (Veličanstveni Marko Polo) u otkrivanju puteva koji će spojiti narode, ruskom vojniku Fjodoru Sukovu (Belo sunce pustinjsko) u potrazi za domom...

Završnica programa u čast Korta Maltezea nazvana je “U potrazi za izgubljenom zemljom Mu”, a obuhvata filmove “Rapa Nui” (1994) Kevina Rejnoldsa (Reynolds), “Izgubljeni horizont” (1937) Frenka Kapre (Frank Capra) i “Atlantida” (1930) Georga Vilhelma Pabsta.

Sajt Kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)