Miodrag Vartabedijan Varta i njegovi tradicionalni simboli

Retrospektivna tematska izložba Miodraga Vartabedijana Varte (1933-2009), jednog od pionira grafičkog dizajna u Srbiji, biće otvorena 4. aprila u Etnografskom muzeju u Beogradu, a obuhvata radove koji su inspirisani tradicionalnim simbolima, nastale u periodu od 1964. do 2009. godine.

Miodrag Vartabedijan Varta stvarao je i aktivno učestvovao u umetničkom životu, razvoju i afirmaciji grafičkog dizajna i štampe na prostoru bivše Jugoslavije u kontinuitetu od 50 godina. Postao je prepoznatljiv po opremi knjiga i jedinstvenom likovnom pečatu. Ponosno je isticao svoju individualnost, pravo na lični stav i slobodu umetničkog izražavanja. U svom delu postigao je estetski sklad prema imanentnim likovnim zakonima. Razvio je osobenu tehniku grafike – vartagrafiju – direktno otiskivanje kamenih reljefa na papir ili platno metalik kredama i uljanim pastelima, čime se postiže autentičan otisak fakture, zapisa ili slika sa kamenih spomenika, stvarajući autonomno umetničko delo. Sistemom otiskivanja reljefa (frotaž, vartagrafija), slikanjem i kolažiranjem, transponovao je zapise i slike sa kamenih spomenika od antike do početka 20. veka u savremeno likovno delo ili grafičko rešenje, koje je tako postalo čuvar kulturnog nasleđa.

Izložba autorke Anamarije Vartabedijan podeljena je u nekoliko segmenata koji na auteničan način spajaju tradicionalno i moderno. Posetioci biti u prilici da uoče jedinstvenu simbiozu – grafike i slike, vartagrafije, slike – vartagrafije i linijske pejzaže, kao i originalne ilustracije, ilustrovane knjige, plakati, kaligrafije i znakovi.

Miodrag Vartabedijan Varta, Sevan,  pastel, 2005.

U Vartinom opusu, kako je navela autorka izložbe, otkriva se fuzija uticaja svih kultura koje su ostavile trag na tlu bivše Jugoslavije, kao i utemeljenje u jermenskim korenima i kulturi. Spona koja povezuje u jednu celinu njegova stvaralačka stremljenja u oblasti grafičkog dizajna i umetničkog stvaralaštva jeste bogata kulturna istorija oba naroda kojima je pripadao, kao i ljudska i umetnička potreba da se toj baštini oda počast kroz savremeno stvaralaštvo. Slobodno kretanje i prelaženje iz civilizacije u civilizaciju, spajanje tradicionalnog i modernog, citiranje mitologije, tipična je tendencija krajem XX veka pozicionirana kao umetnost postmodernizma. Kao slikar-grafičar dostigao je vrhunac stvaralačkih mogućnosti u dizajnu knjiga, podjednako kao i u ilustraciji i grafici. Kao umetnički urednik mnogih foto-monografija koje su prezentovale kulturu i baštinu Jugoslavije i sveta, imao je priliku da se bavi umetničkim radom na licu mesta –slikarstvom, grafikom ili knjigom. Knjiga kao lako prenosiv čuvar baštine, znanja i ideja, koji komunicira kroz prostor i vreme, zauzimala je centralno mesto Vartinih stvaralačkih interesovanja.

Miodrag Vartabedijan Varta, Prozor, slika vartagrafija, 1986.

Rođen 23. maja 1933. godine u Mladenovcu, Miodrag Vartabedijan Varta diplomirao je 1958. godine na Akademiji primenjenih umetnosti u Beogradu (grafika), a 1961. godine završio je postdiplomske studije. Od 1958. godine radio je kao likovni urednik u mnogim magazinima i izdavačkim kućama (Jugoslovenska revija, Pregled, Potrošački informator, Građevinarstvo, Žurnal, Zvezdina revija, Nota, JAT-ova revija, katalog Ateksa, bilten SOKOJ-a, i dr). Umetnički urednik časopisa Jugoslovenska revija postao je 1963. godine prešavši iz Potrošačkog informatora (kreirao je časopis, oglase i dizajnirao prve karte-čestitke u Jugoslaviji).

Prešao je u status slobodnog umetnika 1970. godine sve do 1983. godine, kada je postao umetnički direktor Izdavačke radne organizacije Motovun u Istri. Zbog međudržavnih odnosa Hrvatske i Srbije, 15. juna 1992. godine prestao je da mu važi radni odnos u toj firmi.

Ilustrovao je bezmalo 20 knjiga za decu i odrasle. Takođe je dizajnirao više od 60 plakata iz oblasti turizma, medicine i prehrambene industrije, kao i desetine biltena, prospekata, kataloga, povelja, memoranduma, zaštitnih znakova i logotipa. Bio je umetnički urednik i dizajner više od 300 foto-monografija zemalja, gradova i foto-monografija iz oblasti umetnosti i kulturne baštine, štampanih na po pet svetskih jezika. Sarađivao je sa izdavačkim kućama iz 70 zemalja, radio na projektima knjiga u Kini, Engleskoj, Švajcarskoj, Francuskoj, Sloveniji, Hrvatskoj, Bosni, Italiji – gde je vršio i nadzor nad štampanjem knjiga.

Bio je dugogodišnji saradnik-dizajner: IK Eksportpres, IK Svjetlost Sarajevo, Prve književne komune iz Mostara, Zavoda za izdavanje udžbenika Beograd, IK Geokarta, Turističkog saveza Srbije, Srpske akademije nauka i umetnosti, Beogradske filharmonije, Muzeja Staro selo – Sirogojno, Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, IK Vuk Karadžić iz Beograda, IK Partizanska knjiga, Državne založbe Slovenije...

Od 1992. godine bio je umetnički direktor Grafičko-izdavačkog preduzeća Interprint i redovni profesor Više politehničke škole u Beogradu na predmetima grafički dizajn i pismo. Penzionisao se 2000. godine.

Miodrag Vartabedijan Varta, Aleksija, slika vartagrafija, 1991 .

Izlagao je više od 35 puta samostalno u zemlji i inostranstvu, a učestvovao je na više od 250 grupnih izložbi širom biše Jugoslavije, kao i u Londonu, Bejrutu, Parizu, Njujorku, Adelaidi, Melburnu, Sidneju, Frankfurtu... Bio je učesnik mnogih likovnih kolonija u zemlji i inostranstvu.

Dobitnik je 85 nagrada i priznanja u domenu grafičkog dizajna i likovnih umetnosti.

Organizovao je 17 izložbi porodice Vartabedijan od 1994. do 2005. godine u muzejima, galerijama i centrima za kulturu širom Srbije i Crne Gore.

Deset godina je bio predsednik saveta Likovne kolonije Mladenovac. Bio je potpredsednik Srpsko-jermenskog društva i predsednik Jermenske zajednice Srbije.

Jedan je od organizatora i učesnika projekta Kultura ćirilice (izložbe, predavanja i radionice) održanog 14 puta u gradovima Srbije od 2005. do 2009. godine.

Bio je član Udruženja likovnih umetnika primenjenih umetnosti i dizajnera Srbije (ULUPUDS), Udruženja likovnih umetnika Srbije (ULUS) i Saveza novinara Srbije.

Preminuo je 8. septembra 2009. godine u Beogradu, a sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.

Na otvaranju izložbe u Etnografskom muzeju nastupiće braća Teofilovići, a izložbu će otvoriti istoričarka umetnosti prof. dr Dijana Milašinović Marić, predsednica umetničkog saveta ULUPUDS-a.

Izložba "Miodrag Vartabedijan Varta i njegovi tradicionalni simboli" biće otvorena do 30. aprila.

(SEEcult.org)