Na plaži - u Parizu

Hrvatski umetnik Goran Škofić predstavlja se prvi put samostalno u Parizu izložbom u Galeriji Dix9, odnosno eksperimentalnim filmom “Na plaži” u formi video-instalacije, koja uključuje gledaoca u rad i poigrava se percepcijom prostora u koji je smešten.

“Na plaži” je rad neuobičajen za dosadašnju praksu Škofića tokom koje se pojavljivao kao jedini protagonista svojih radova, figura unutar problema i apsurda svakodnevice.

U prividno jedinstvenoj sekvenci kadra, odevene figure pojavljuju se na plaži, ulaze u more i nastavljaju da hodaju sve dublje i dublje, dok potpuno ne nestanu u moru. Vrlo iznenađujuće, u poslednjoj se sceni ponovo pojavljuje prva figura koja tako odbacuje bilo kakvu ideju kolektivnog nestanka. Gledalac se tada suočava sa idejom večnog povratka.

Rad “Na plaži”, za koji je Škofić dobio Gran pri 51. Zagrebačkog salona (2016), bio je već prikazan na niz izložbi i festivala, kao što su Paris Photo 2017, Bogotá Short Film Festival, CODE Copenhagen, Tabor Film Festival, Centar za kulturnu dekontaminaciju u Beogradu...

Prema navodima istoričarke umetnosti i kustoskinje Patricie Počanić, u Škofićevom radu ljudsko telo predstavlja središte istraživanja, a manipulacija telom i medijem, kao i multipliciranje tela, javljaju se kao imanentni deo njegovih fotografija, videa, video-performansa i multimedijalnih instalacija. U većini slučajeva snimljeno, montirano i predstavljeno telo je telo samog umetnika, što njegova dela nužno čini auto-referencijalnim i auto-reprezentacijskim. Iako je reč o umetnikovom telu, ono nikada ne predstavlja (samo) individualno, nego se kroz pojedinačno preobražava u opšte – reprezentaciju društvene kontrole, manipulacije ili apsurda svakodnevice.

Škofić izvođenjem vlastitog “ja” tako ne artikuliše pojedinačni identitet, nego splet društvenih reprezentacija i artikulacija društvenosti koje jastvo svesno i nesvesno preuzima i ponovo vraća društvu. Premda u delu “Na plaži” (2016) umetnikovo telo nije prikazano, ponavlja se isti koncept u mnoštvu različitih performativnih tela odevenih u crno koja bez zadrške ulaze u nepoznato i nestaju. Tela ponovo izvode mnoštvo uloga i međuljudskih odnosa koji ujedno reflektuju i jastvo umetnika i posmatrača, te ih uključuju u prostor i vreme sadašnjice kojoj zajedno pripadaju. No, uloge se izvode i transformišu ne samo u prikazanom, nego i odnosu medija prema posmatraču, budući da je sniman u jednom subjektivnom kadru iz pozicije posmatrača.

Kadar je vizuelno podeljen u naoko minimalno dinamična tri plana – plažu, more i nebo, u koja intervenišu subjekti narativne događajnosti – ljudska tela.

“Ljudska tela, dijalozi i kretanje nose radnju filma, ali se njihova pojavnost širi izvan granica projekcije. Čujemo njihov hod i razgovore u zvučnoj kulisi koja ispunjava izložbeni prostor i uvlači gledaoca u delo, čime se potencira medijska transformacija stvarnog prostora. Prelaženje granica samog medija, ali i granice između stvarnog sveta posmatrača i virtuelnog sveta prikazanog česta je pojava u Škofićevim radovima, pa se tako i ovaj put prelaz događa čim posmatrač u zatamnjenom prostoru pristupi projekciji. Atmosfera filma, kadar i tela kao da izlaze iz stvarnog izložbenog prostora i kao da se posmatrači mogu pridružiti ovoj povorci i postati deo posmatranja”, navela je Patricia Počanić, dodajući da je prelaženje granica pritom dvostruko - odvija se iz stvarnog u virtuelni svet, ali i iz realističkog prikaza u filmu u nadrealno neimenovano mesto u koje ljudi odlaze, što dodatno naglašavaju nestajanje i ponavljajuća izjava “čini ti se” protagonista filma koja preispituje i relativizuje oba prostora.

Posmatraču i akterima filma, nezavisno u kojem se prostoru nalaze, nameću se egzistencijalna pitanja – Odakle dolazimo? Ko smo? Gde idemo? Šta radimo? Šta želimo? Na ta pitanja umetnik ne daje odgovor, već ostavlja otvoreno polje značenja i interpretacije, a time otvoreno i samo delo.

Prema autoru, reč je o odlasku, promjeni prostora i kretanju društva. Promena prostora može biti lična, ali, i kolektivna.

Rad “Na plaži” nastao je neposredno pre velikih recentnih političkih migracija, te se njegova otvorena konstrukcija može tumačiti i unutar tog konteksta, premda je svojim ritmom i načinom odlaženja ili nestajanja, pre svega začudan, navela je Patricia Počanić. Mogućnost reprodukovanja kao filma sa završetkom ili video-instalacije s petljom takođe se otvara dvostrukim interpretacijama vremenskog toka: linearnom, ako se radi o filmu i cikličnom - ako se prikazuje kao videoinstalacija.

Škofić stvara “umetničko delo koje gotovo odustaje od klasične hijerarhijske nadređenosti narativne događajnosti. Premda je unutar filma jasno naglašena naracija, subjektivni kadar, prikazana slika, zvuk, atmosfera, minimalna manipulacija, prekoračenje granica medija i prostora javljaju se kao jednako važni dramski i narativni elementi događanja. Svi postupci i sredstva međusobno se artikulišu i udvostručuju, deluju individualno, ali i zajedno baš kao i prikazivano ljudsko telo. Tako se, kao i u samom toku filma, ciklički vraćamo na ljudsko telo i pronalazimo otvoreni odgovor – ono što jesmo pojedinačno i kuda nestajemo zasebno jeste ono odakle se vraćamo i što jesmo kolektivno”, navela je Patricia Počanić.

Rođen u Puli 1979. godine, Škofić je prepoznatljiv po upotrebi tela, te njegovoj kontroli i manipulaciji u medijima fotografije, filma, videa i multimedijalih instalacija. Korišćenjem mogućnosti pokretnih slika, te medijske transformacije prostora, Škofić u svojim radovima razmatra društvene deformacije i razne apsurde svakodnevnice. Nakon završetka Umetničke akademije u Splitu, Škofić je umetnički i istraživački rad nastavio na rezidencijama u Francuskoj, Švajcarskoj, Belgiji, SAD i Brazilu.

Izložba u Galeriji Dix9 Hélène Lacharmoise biće otvorena od 27. januara do 24. februara, a njen drugi deo biće održan u maju i junu, kada će se usredsrediti na uobičajenu Škofićevu praksu, odnosno na njegove autoreferencijalne radove u kojima je sām protagonista. Reč je o radovima koji su podjednako konceptualni i razigrani.

(SEEcult.org)