Nadrealizam u MSUB-u

Muzej savremene umetnosti u Beogradu (MSUB) priključuje se obeležavanju stogodišnjice nadrealizma izložbom “Aktivitet: 100 godina nadrealizma”, koja će biti otvorena 19. oktobra, a predstaviće više od 200 crteža i slika, oko 20 cadavre exquisa, oko 50 kolaža i asamblaža, više od sto fotografija i fotograma, nadrealističkih objekata, instalacija, te filmove i arhivsku građu u zanimljivoj korealiciji i interakciji sa delima savremene umetnosti iz zbirke MSUB-a, kao i umetnička dela koja su specijalno producirana za ovu priliku.

Autorka koncepta i idejnog rešenja je prof. dr Sanja Bahun sa Univerziteta u Eseksu u Velikoj Britaniji, a kustoskinje izložbe iz MSUB-a su Aleksandra Mirčić, Una Popović i Žaklina Ratković.

Umetnici i kolektivi čija će dela biti izložena su: Dušan Matić, Nikola Vučo, Oskar Davičo, Milan Dedinac, Stevan Živadinović - Vane Bor, Radojica Živanović-Noe, Đorđe Jovanović, Đorđe Kostić, Aleksandar Vučo, Julijana Lula Vučo, Jelica Ševa Ristić, Marko Ristić, Solomon Moni de Buli, Dida de Majo, André Breton, Stane Kregar, Miljenko Stančić, Jovan Bijelić, Max Ernst, Andrè Masson, Joan Miró, Pablo Picasso, Man Ray, Yves Tanguy, André Thirion, Ivana Tomljenović-Meller, Krsto Hegedušić, Ljubiša Jocić, Miodrag Nagorni, nepoznati nadrealista, Lana Vasiljević, Katia Drenovska, Roberto Echaurren Matta, Bogosav Živković, Nives Kavurić-Kurtović, Jean Lurçat, Wifredo Lam, Pavle Levi i Andrej Dolinka, Predrag Peđa Nešković, Nedeljko Neša Paripović, Tomislav Peternek, Bogdanka Poznanović, Vasko Popa, Zoran Popović, Vladan Radovanović, Goran Stojčetović, Zoran Todorović, Miloš Tomić, Georges Hugnet, Erwin Wurm, Ljubica Marić, Natalija Vladisavljević, PerArt, kuda.org, Ivana Momčilović/PhD In One Night, NEP - Nova Evropa i Howard Slater.

Direktorka MSUB-a Marijana Kolarić izjavila je povodom izložbe da MSUB čuva najopsežniju kolekciju dela domaćih nadrealista i dokumentacije njihovih aktivnosti u različitim formama i medijima, te predstavlja regionalni centar za dokumentaciju i naučni rad iz ove oblasti.

“Ova važna izložba repozicionira nadrealizam ne kao kanonski, monolitni pokret sa zvaničnom grupom i jednim vođom, već kao nešto dinamično što je omogućilo umetnicima da zamisle poziciju izvan svoje umetničke, kulturne, društvene ili političke situacije. Izložba teži da ponudi našim posetiocima  svežu, kritičku viziju, kao i da postavi kurs ka sveobuhvatnijem razumevanju trajnog značaja pokreta koji u vizuelnim umetnostima ali i mnogim drugim umetničkim praksama ima svojih savremenih odjeka”, navela je Marijana kolarić, saopštio je MSUB.

Grupa nadrealista Le cadavre exquis ,1930, MSUB

Izložba obeležava stogodišnjicu “Prvog manifesta nadrealizma” Andréa Bretona i sto godina od prvih publikacija i aktivnosti Beogradskog nadrealističkog kruga u jesen 1924. Izložba predstavlja bogatstvo produkcije nadrealizma na ovim prostorima i njegovu simultanu aktivnost i saodnošenje sa drugim globalnim nadrealizmima, te njegov značaj za regionalnu dvadesetovekovnu i savremenu umetnost i relevantnost za nove publike.

Izložba ima cilj i da predstavi, na najkompletniji način do sada, skoro celu produkciju nadrealističkog kruga u različitim medijima, te odabranih dela iz tzv. “dugog života nadrealizma” (dela stvaralaca beogradskog nadrealističkog kruga nastala nakon perioda kolektivne akcije ili dela umetnika koja su nastala pod jakim uticajem ili u saodnošenju sa nadrealizmom) i mali broj, strogo izabranih, savremenih odgovore na našu nadrealističku produkciju.

Konceptualni okvir izložbe upredstavlja ideja “aktiviteta”, koja je ujedno i ključni konceptualni doprinos našeg nadrealizma svetskoj avangardnoj baštini. Taj koncept, kojoj su domaći nadrealisti posvetili mnoge stranice i dela u kolekciji MSUB-a, podrazumeva tri odrednice.

Prva je da su umetnička dela “aktiviteti” koji nastaju kroz interakciju nesvesnog i realnosti, te da umetnička dela žive isključivo kroz aktivnu interakciju između umetničkog objekta, njegovog stvaraoca i njegovog primaoca; stoga sama dela i način njihovog predstavljanja publici moraju biti orijentisani ka interakciji. Druga odrednica je da je ta kreativna interakcija uvek transformativna, te da su periodične nove aktivacije umetničkih dela neophodne za svako društvo i svet u celini, a  kustosi moraju inovirati i pronalaziti metode interakcije koji odgovaraju novim publikama. Treća odrednica podrazumeva da stvaraoci i primaoci umetničkih dela trebaju da dolaze iz najšireg društvenog preseka i da društvo ima posebnu odgovornost da uključi u aktiviranje umetničkih dela one koji su ređe eksponirani umetnosti, kao što su deca, seniori, osobe sa invaliditetom.

Radojica Živanović-Noe, Priviđenje u dimu, 1932, MSUB 

“Aktiviteti” koje su domaći nadrealisti upražnjavali i čija međunarodna vidljivost ubrzano raste, sadrže individualne i grupne prakse u veoma širokom opsegu medija, umetničkih formi i tipova diskursa: slike, kolaži, objekti dobiveni metodom paranoiačke simulacije, instalacije, grupne proklamacije i participativne društvene akcije, intervencije, fotografije i fotogrami, filozofski traktati i dečija književnost, multimedijalne pesme-slike, antiromani, fanzini, časopisi, ankete, cadavre exquis, polemike i mnogi drugi iskazi i objekti.

Predstavljanje tog korpusa će biti značajno obogaćeno kroz saradnju i razmenu sa Muzejem primenjene umetnosti, u kojem se nalazi najveći deo fotografskog legata beogradskih nadrealista i gde će simultano biti otvorena izložba pod istim krovnim konceptom. S obzirom na multimedijalnu prirodu i posebno blisko saodnošenje pisane reči i vizuelnog artefakata u produkciji beogradskih nadrealista, Institut za književnost i umetnost je prirodni saradnik na projektu, koji će voditi elemente reprinta i naučnog skupa, pod istim krovnim konceptom.

Tematske celine izložbe u MSU su: Uvodna sekcija i Estetika publicistike; Nadstvarnost: nesvesno i javno; San i snevanje; Igra; Pedagogija nadrealizma; Poetika multimedije: tekst, slika, zvuk i pokret nadrealizma; Kinoimaginacija; Zidovi; Revolucija, dekolonizacija, pokret nesvrstanih; La vie mobile: putovanja, međunarodna saradnja i razmena, prevođenje nadrealizma; Kako izlagati nadrealizam.

Izložba će biti otvorena do 25. februara 2025.

*Naslovna fotografija: Marko Ristić, Bez naziva, 1928, fotogram, MSUB

(SEEcult.org)