Naučno o Nadeži Petrović
Spomen-zbirka Pavla Beljanskog u Novom Sadu organizovala je 27. aprila regionalni naučni skup posvećen Nadeždi Petrović (1873-1915), srpskoj slikarki koja je bila pokretač i akter nekih od najznačajnijih umetničkih manifestacija na početku 20. veka. Skup je održan u ambijentu izložbe “Valjevo – grad bolnica (1914-1915)” Narodnog muzeja Valjevo, u čijoj postavci istaknuto mesto zauzima Nadežda Petrović, kao dobrovoljna bolničarka koja je tragično preminula od tifusa 3. aprila 1915. u Valjevu.
Nadežda Petrović je, kako su istakli organizatori, prva u nacionalnoj umetnosti u potpunosti otkrila slikarsku misiju transponovanja prirode u sliku, i gotovo podjednaku pažnju posvetila angažmanu na nacionalnom i političkom planu. Kao rodonačelnica srpskog modernizma, ostala je nepresušan izvor novih tumačenja. Iz tog razloga, Spomen-zbirka Pavla Beljanskog je i organizovala naučni skup posvećen Nadeždi Petrović kao svečanu završnicu obeležavanja stogodišnjice njene smrti nizom aktivnosti tokom 2015. godine.
Slikarstvo Nadežde Petrović, njeni likovno-kritički tekstovi, fotografski rad, bogata sačuvana prepiska, angažavanost za nacionalna i ženska prava, nude široko polje recepcije i interpretacije, što su pokazali radovi stručnjaka iz Ljubljane, Zagreba, Splita, Beograda, Valjeva, Čačka i Novog Sada, objedinjeni i u posebno za tu priliku objavljenom zborniku, koji pruža mogućnost sveobuhvatnijeg sagledavanja života i dela Nadežde Petrović sa aspekta istorije umetnosti, istorije, fotografije i zadužbinarstva.
Razmatranja bogatog i višeznačkog umetničkog i društvenog angažmana Nadežde Petrović obuhvataju novo čitanje njenog ranog opusa odnegovanog u okrilju nemačkog simbolizma; doprinos Nadežde Petrović i njenog prijatelja, hrvatskog vajara Ivana Meštrovića u oblikovanju nacionalne umetnosti, kao i njihovu jasnu svest o potrebi promocije nacionalnog umetničkog izraza u zemlji i inostranstvu; isticanje ideje južnoslovenskog kulturnog i političkog jedinstva; zatim analizu okolnosti pod kojima je kroz odnos između slovenačkih umetnika i Nadežde Petrović formiran modernistički kanon, posebno doprinos Riharda Jakopiča, bliskog prijatelja Nadežde Petrović, u idejnom usmerenju Jugoslovenske umetničke kolonije; kontekstualizaciju rada Nadežde Petrović na osnivanju Sićevačke umetničke internacionalne kolonije sa aktivnostima evropskih umetničkih kolonija oko 1900. godine; recepciju progresivnih ekspresionističkih tendencija u Nadeždinom delu u savremenoj hrvatskoj likovnoj kritici; prvi put objedinjeno iznošenje u javnosti podataka o porodičnoj zaostavštini slikarke u Narodnom muzeju u Čačku, te zanimljivu istoriju osnivanja Umetničke galerije “Nadežda Petrović”.
Nadežda Petrović, Seljanka iz Šumadije (oko 1905), Spomen-zbirka Pavla Beljanskog, Novi Sad
Naučni skup o Nadeždi Petrović i otvaranje mnogih pitanja o njenom stvaralaštvu predstavlja pokušaj pronalaženja puta ka odgovoru šta danas znači Nadežda Petrović na celokupnom prostoru na kojem je delovala - od Ljubljane, preko Zagreba, Splita, Kosova, do Makedonije.
Spomen-zbirka Pavla Beljanskog, koja čuva 14 slika Nadežde Petrović, premijerno je prikazala u periodu od 2013. do 2015. godine izložbu “Nadežda Petrović: s obe strane objektiva” autorke dr Jasne Jovanov, kojom je obeležila 140 godina od slikarkinog rođenja. Izložba je gostovala potom u više gradova u Srbiji (Beograd, Čačak, Niš, Valjevo, Inđija, Velika Plana, Smederevska Palanka…), kao i u Muzeju savremene umetnosti u Banjaluci. U 2016. godini nastavljaju se gostovanja, između ostalog, i u Modernoj galeriji u Zagrebu.
Ta postavka obuhvata fotografsku zaostavštinu Nadežde Petrović nastalu između 1901. i 1913. godine, kao i fotografije na kojima je ona u različitim značajnim etapama života i stvaralaštva, često u društvu umetnika iz Zagreba i Ljubljane, kao što su Ivan Meštrović, Rikard Jakopič ili Ivan Grohar.
Nadežda Petrović pored Meštrovićeve skulpture Majka na IV jugoslavenskoj umetničkoj izložbi u Beogradu (1912), Spomen-muzej Nadežde i Rastka Petrovića – Dokumentacija Narodnog muzeja u Beogradu
Rođena u Čačku 1873. godine, Nadežda Petrović se 1884. preselila sa porodicom u Beograd, gde je 1891. završila Višu žensku školu. Sledeće, 1892. godine, položila je ispit za nastavnicu crtanja u srednjim školama i postala učenica u ateljeu Đorđa Krstića. Tokom 1896/97. godine pohađala je školu kod Kirila Kutlika, a 1898. započela školovanje u Minhenu u ateljeu Slovenca Antona Ažbea.
Već 1900. imala je prvu samostalnu izložbu u Beogradu.
Potom je 1901. započela rad u ateljeu Julijusa Ekstera u Minhenu, a od 1904. angažovala se ponovo u domovini oko Prve jugoslovenske umetničke izložbe, osnivanja Lade i Prve jugoslovenske umetničke kolonije (Sićevo, Pirot, 1905).
Do 1912. godine izlagala je na mnogobrojnim izložbama (Izložba Lade; Izložba jugoslovenske kolonije 1907; Izložba srpskog umetničkog udruženja 1908; druga samostalna izložba u Ljubljani 1910; iste godine u Parizu na Jesenjem salonu i u Zagrebu u okviru grupe Medulić; naredne 1911. u srpskom paviljonu na Međunarodnoj izložbi u Rimu, na Salonu internacionalne unije i na Jesenjem salonu u Parizu).
Grupni portret izlagača na Prvoj izložbi Srpskog umetničkog udruženja, Beograd (1908), Galerija umjetnina Split
U Beogradu je 1912. otvorila slikarsku školu i učestvovala na četvrtoj Jugoslovenskoj izložbi.
Razvijajući se kao slikarka, prikazala je svoje vreme i njegove likovne tokove kroz jedinstven doživljaj prirode ugrađen u neprekinut razvojni tok, u četiri razdoblja: minhensko (1898-1903), oličeno građenjem ličnog stila; srbijansko (1903-1910), gde pejzaž i čovek ostaju prevashodna tema, a koloristički ekspresionizam dobija prevagu; parisko (1910-1912), u kojem ostvaruje sintezu ekspresionističko-fovističke poetike. U ratnom razdoblju (1912-1915), slikana vizija oličena je u svedenosti i izrazitom intenzitetu palete.
Naučni skup o Nadeždi Petrović organizovan je pod pokroviteljstvom Pokrajinskog sekretarijata za kulturu i javno informisanje Vojvodine, uz podršku Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Srbije.
(SEEcult.org)
