Oproštaj od Žarka Lauševića
Komemoracija povodom smrti proslavljenog glumca Žarka Lauševića biće održana 20. novembra u Jugoslovenskom dramskom pozorištu u Beogradu, nakon čega će biti sahranjen na Novom groblju.
Komemorativni skup počinje u 11 sati u JDP-u, najavilo je to pozorište, čiji je član bio od 1982. godine do 1994. godine. Ispraćaj i kremacija biće obavljeni na Novom groblju u 14 časova.
Laušević je preminuo 15. novembra u Beogradu u 64. godini, posle kratke i teške bolesti.
Jugoslovensko dramsko pozorište podsetilo je povodom smrti Lauševića da je prvu ulogu u tom teatru ostvario već 1981. godine u predstavi "Raskršće". Na sceni JDP-a ostvario je uloge u brojnim predstavama, među kojima su Hrvatski Faust, Muke po Živojinu, Kolubarska bitka, Baal, Valjevska bolnica, Pozorišne iluzije, Lažni car Šćepan mali… Nastupao je na brojnim beogradskim i jugoslovenskim scenama u predstavama kao što su Gorski vijenac, Romeo i Đulijeta, Original falsifikata, Mala, Čaruga, Mačka na usijanom limenom krovu, Čekajući Godoa, Staklena menažerija, Sveti Sava, Kanjoš Macedonović…
Žarko Laušević i Mira Furlan, Pozorišne iluzije, JDP, foto: Srđa Mirković
Smrt Lauševića izazvala je najdublje žaljenje njegovih kolega, prijatelja i poštovalaca širom regiona, koji se opraštaju od njega na društvenim mrežama podsećanjem na brojne istaknute uloge, ali i na tragičan deo života.
Udruženje dramskih umetnika Srbije (UDUS) istaklo je povodom smrti Lauševića da je bio vrhunski glumac koji je umetničkim kreacijama ostavio neizbrisiv trag u pozorištu na filmu i televiziji. Izražavajuči najdublje saučešće porodici, njegovoj vernoj publici koja ga je poštovala, volela i bodrila, UDUS je istakao da će Lauševiča u srcima, uspomenama i trajnom sećanju čuvati njegova velika glumačka porodica.
Glumačka organizacija Srbije (GOS) izrazila je duboko žaljenje zbog smrti svog cenjenog člana, navodeći da je time stvorena nenadoknadiva praznina svetu filma.
"Njegove mnogobrojne uloge ostavile su neizbrisiv trag, a o njegovom vanvremenskom talentu će se zauvek pričati. Pamtićemo ga kao, ne samo izuzetnog glumca, već i kao dragocenog člana naše umetničke zajednice. Njegova strast prema glumi ostaviće nas sa trajnim sećanjem na velikog umetnika", poručila je GOS.
Povodom smrti Lauševića, ministarka kulture i potpredsednica Vlade Srbije Maja Gojković istakla je da je Laušević ostavio “neizbrisiv trag u pozorištu, na filmu i televiziji“.
“Ostaće upamćen kao jedan od najtalentovanijih glumaca na prostorima bivše Jugoslavije, koji je sa lakoćom osvajao srca pozorišne i filmske publike, što ga čini jednim od najboljih glumaca na ovim prostorima svih vremena“, navela je Maja Gojković, dodajući da odlazak Lauševića predstavlja veliki gubitak za kinematografiju i čitavu kulturnu scenu u Srbiji.
Međunarodni filmski festival Fest u Beogradu izrazio je duboko žaljenje povodom smrti Lauševića, ističući da je bio jedan od najistaknutijih glumaca Srbije i regiona. Publika Festa poslednji put je imala priliku da uživa u njegovom glumačkom umeću na 50. festivalskom izdanju 2022. godine, kada je bio narator u filmu “Heroji” Gorana Nikolića. U tom ostvarenju glavni junak nosi deo kostima koji je Laušević imao u filmu "Boj na Kosovu" iz 1989. godine.
Festival “Grad teatar” u Budvi takođe se sa velikom tugom oprašta od Lauševića, glumca “istinskog i iskonskog talenta, neizbrisivo utkanog u osnove” tog festivala ulogama Kanjoša Macedonovića u istoimenoj predstavi Vide Ognjenović, Estragona u “Čekajući Godoa” Harisa Pašovića i kneza Dolgorukova u “Lažnom caru Šćepanu Malom” Dejana Mijača, produkcijama “Grada teatra” i brojnim gostujućim predstavama, koje su “trasirale i oplemenile pozorišno iskustvo grada Budve”.
I mnogobrojne kolege Lauševića sa tugom su reagovale na vest o njegovoj smrti, a između ostalih, Rade Šerbedžija je naveo da su često ostajali do kasno u noć i da se seća njegovih trauma, patnje: “Uvek se sećam te neverovatne ljubavi za život i onda jedne ogorčenosti. Bio je jedan od božanstvenih, nežnih, dobrih prijatelja pouzdanih, kojeg smo svi voleli mi stariji dečki. I Gaga Nikolić i cela ta naša generacija. Bio je jugoslovenski Džejms Din. Pamtim ga kao jednog iskrenog, božanstvenog prijatelja i nežnog čoveka, inteligentnog”.
Žarko Laušević i Predrag Miki Manojlović, Hrvatski Faust, JDP, foto: arhiva JDP-a
Rođen 19. januara 1960. godine na Cetinju, Laušević je diplomirao glumu na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, a bio je član Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Debitovao je na filmu ulogom u “Progonu” 1982. godine. Iste godine ostvario je značajne uloge u filmovima “Savamala” i “Direktan prenos”, a proslavio se jednom od glavnih uloga u TV seriji “Sivi dom” (1984).
Glumio je u više od 30 filmova i TV serija, među kojima su: Šmeker (1985), Svečana obaveza (TV) (1986), Dogodilo se na današnji dan (1987), Oficir s ružom (1987), Braća po materi (1988), Boj na Kosovu (1989), Original falsifikata (1991), Bolje od bekstva (1993), Kaži zašto me ostavi (1993), Nož (1999)...
Umetnička karijera Lauševića obeležena je tragedijom koja se dogodila 31. jula 1993. godine, kada su on i njegov brat Branimir napadnuti od grupe ljudi u jednom kafiću u Podgorici, a Laušević je u odbrani pištoljem usmrtio dve osobe i jednu ranio. Osuđen je na 13 godina zatvora zbog dvostrukog ubistva, a kaznu je izdržavao u Spužu i Požarevcu. Nakon odluke Saveznog suda o ukidanju presude, Lauševiču je na novom pretresu 1998. godine izrečena kazna od četiri godine zatvora zbog dvostrukog ubistva u prekoračenju nužne odbrane. Budući da je u tom trenutku već izdržao 4,5 godine, pušten je na slobodu. Po izlasku iz zatvora, napustio je zemlju i otišao u SAD, ali mu je Vrhovni sud Crne Gore u martu 2001. godine izrekao kaznu od 13 godina zatvora. Laušević je uhapšen u SAD zbog boravka bez vize, ali su sudske vlasti u Beogradu poručile da može mirno da se vrati u Srbiju, čiji je državljanin, jer je povučena poternica koja je raspisana za njim radi izvršenja zatvorske kazne od 13 godina po presudi u Crnoj Gori iz 2001. Republičko tužilaštvo tada je podnelo i zahtev za zaštitu zakonitosti povodom presude Vrhovnog suda Crne Gore, između ostalog i zato što je povređeno Lauševićevo pravo na odbranu - zbog blokade saveznih organa. Laušević je dobio pomilovanje 2011. godine, na osnovu odluke tadašnjeg predsednika Srbije Borisa Tadića.
Žarko Laušević u filmu 'Lauš' Branke Bešević Gajić
Krajem novembra 2011. godine objavljena je Lauševićeva autobiografija “Godina prođe, dan nikad” u koju je pretočio i tragične segmente svog života. Usledila je "Druga knjiga" (2013), te “Sve prođe pa i doživotna” (2018), koju je posvetio životu u zatvoru, a 2022. godine objavio je i knjigu “Padre idiote”.
Posle više od decenije pauze, Laušević se vratio na film ulogom ikonopisca Save u filmu “Tajna nečiste krvi” (2012), nakon čega su usledile uloge u filmovima i TV serijama “Smrdljiva bajka” (2015) “Senke nad Balkanom” (2017), “Koreni” (2018), “Državni službenik” (2019-2020), “Ime naroda” (2020), “Aleksandar od Jugoslavije” (2021), “Kalkanski krugovi” (2021), “Vreme zla” (2021), “Leto kad sam naučila da letim” i “Heroji” (2022), te “Heroji Halijarda”, na čijoj se premijeri u oktobru poslednji put pojavio u javnosti.
Laušević je u autobiografskoj knjizi kao početak tragičnih događaja koji su obeležili njegov život i karijeru označio izvođenje predstave “Sveti Sava” u Jugoslovenskom dramskom pozorištu 31. maja 1990. godine, komadu Narodnog pozorišta iz Zenice koji je, prema tekstu Siniše Kovačevića, režirao Vladimir Miličin. Iako je za ulogu u toj predstavi Sterijinu nagradu 1990. godine, kao i mnoge druge, naišla je na burne reakcije pripadnika pojedinih desničarskih organizacija.
Laušević je dobitnik brojnih nagrada, uključujući Zlatnu arenu na Pulskom filmskom festivalu za najbolju mušku ulogu u filmu “Oficir s ružom” 1987. godine, “Cara Konstantina” u Nišu iste godine, kao i nagrade Grada teatra i “Zoran Radmilović” za ulogu Kanjoša Macedonovića (1989). Dobitnik je i Gran prija Naisa (2016) na 51. Festivalu glumačkih ostvarenja u Nišu, za povratničku ulogu u filmu “Smrdljiva bajka”, za koju je dobio i nagradu publike, kao i priznanje žirija kritike FIPRESCI. Na Filmskim susretima u Nišu dobio je još dve nagrade - Car Konstantin za uloge u filmovima "Dogodilo se na današnji dan" i "Oktobarfest".
Prema njegovom životu, scenaristkinja i rediteljka Branka Bešević Gajić snimila je dokumentarni film “Lauš”, koji govori o vremenu uvođenja višestranačja na ovim prostorima, pojavi nacionalizma, predstavi “Sveti Sava” u tom periodu, razlozima iz kojih je Laušević nosio pištolj sa sobom, kao i o njegovom životu pre i posle tragedije 1993. godine, kada je nakon svađe u kafani u Podgorici u samoodbrani usmrtio dve i ranio jednu osobu.
*Naslovna fotografija: Vesna Lalić
(SEEcult.org)
