Otelovljeni arhiv Dragane Žarevac
Rana umetnička praksa Dragane Žarevac u polju performansa i zvuka u fokusu je izložbe “Prošireno prisustvo – Otelovljeni arhiv” u Legatu Čolakovića u Beogradu, koja je rezultat višegodišnjeg istraživanja nematerijalnog perfomativnog čina te beogradske umetnice kroz praćenje njegovih “materijalnih tragova” − crteža, notacija, beleški, partitura, sinopsisa, teksta, fotografije, zvuka i video zapisa.
Sa polazišta Fluksusa i principa jednakosti umetnosti i života, Dragana (Jovanović) Žarevac u svet umetnosti ulazi performansima sa zvukom 1979. godine u Studentskom kulturnom centru (SKC) u Beogradu. Stručna javnost i publika je, od 90-ih godina prepoznaju kao video umetnicu, dobitnicu nagrade ZKM (Karlsrue) i drugih nacionalnih nagrada za video radove. Međutim, njena umetnička praksa nije isključivo vezana za video, ukazuje izložba u Legatu Čolakovića, čiji su kustosi Slađana Petrović Varagić i Miroslav Karić.
Rana beogradska faza Dragane Žarevac (1979-1988) vezana je za performans i čini je više od 15 samostalnih ili performansa u paru, izvedenih u galerijskim prostorima koji su utemeljili i promovisali jugoslovensku Novu umetničku praksu – SKC Beograd, SC Zagreb, ŠKUC Ljubljana, Collegium Artisticum Sarajevo, Bijenale mladih u Rijeci, Hamburg (Boris Nieslony’s Artists Centre), Dizeldorf (klasa Klausa Rinkea) i dr.
Dragana Žarevac, Notacija violinski ključ – sinusoida 2, olovka, hemijska olovka i flomasteri u boji na papiru, 20,5 x 27,8 cm, 1979.
U okolnostima heterogene scene 80-ih, akademski školovana na polju jezika, višedisciplinarno muzički obrazovana, formirana na studijama sanskrita i vedske gramatike, zainteresovana za minamalnu muziku, rad grupe OHO i La Monte Janga, okružena kompozitorima i studentima tehničkih nauka unutar Druge generacije Galerije SKC, Dragana Žarevac se posvećuje analitički strukturisanom zvučnom performansu, zvučnim instalacijama i komponovanju minimalne muzike. Posebnost njenih performansa, smeštenih u sinergijskom međuprostoru muzike, jezika i vizuelnosti, ogleda se u korišćenju instrumenta, zvuka, glasa, dok se njene ideje i koncepti čvrsto zasnivaju na polazištima “herojskog doba” performansa 60-ih i težnji za oslobađanjem od konzervativizma racionalističke i tehnokratske zapadne kulture kroz povratak primordijalnim vibracijama i istočnjačkim civilizacijama – drevnim učenjima, jeziku i ritualu.
Proces bavljenja arhivom performansa Dragane Žarevac praćen je produkcijom video re-performansa, pri čemu su tri rana performansa ponovo izvedena sa vremenskom distancom od četiri decenije, i to na istim mestima prvobitnog izvođenja (Galerija Studentskog kulturnog centra u Beogradu, ŠKUC galerija u Ljubljani), ovoga puta za “oko kamere”.
Dragana Žarevac, Balans, video reperformans Flauta8, ŠKUC galerija, Ljubljana, 2019.
Dragana Žarevac, fotografija iz performansa Flauta8, Galerija ŠKUC, Ljubljana, 1981; arhiva Studentskog kulturnog centra Beograd
Pored arhive ranih performansa, početaka medijatizacije performansa i bavljenja videom, izložba “Prošireno prisustvo – otelovljeni arhiv”, novom produkcijom video re-performansa odgovara na zainteresovanost publike za konstativnu i performativnu funkciju ponovnog izvođenja. Sa pozicija autorke, kako je navedeno u najavi, taj duboko introspektivni proces ponovnog iskustva proizvodi novi umetnički rad − otelovljeni arhiv u novom kontekstu.
Dragana Žarevac, Štap za barjak, studija u fotografiji, 1989.
Dragana Žarevac tokom četrdesetogodišnje umetničke karijere, krećući se duž dijagrama zamišljene beskonačne sinusoide, kontinurano traga za uspostavljanjem životne ravnoteže. Dosledno tome, njena izložba u Galeriji – legatu Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića, nastoji da životne sile performansa – vremenski zasnovanog telesnog i efemernog čina – transformiše u beskonačni bitak u vremenu.
Dragana Žarevac, crtež iz storiborda za video rad Evagitto, tuš na papiru, 24,3 x 33,4 cm, 1990.
Dragana Žarevac, Znak za templare, olovka na papiru, 17,1 x 21,9 cm, 1994.
Vizuelna umetnica Dragana Žarevac izlaganje je započela 1979. godine performansima u beogradskom SKC-u, kao i u nizu galerijskih prostora bivše Jugoslavije i u inostranstvu. Njen rad karakteriše lični stav o pitanjima od opšteg društvenog značaja. Izlaže video radove i instalacije, crteže i radove u zvuku. Izlagala je, između ostalog, u Kunsthaleu u Beču, Tejt Modern galeriji u Londonu, Centru Žorž Pompidu u Parizu, ZKM-u u Karlsrueu, KunstVerkeu u Berlinu, Art in General u Njujorku i u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu.
Dobitnica je nagrade Centra za umetnost i tehnologiju medija (ZKM) u Karlsrueu (1998), Zlatne sfinge za opus na festivalu Videomedeja u Novom Sadu (1999) i Nagrade Umetničke galerije “Nadežda Petrović” u Čačku na Memorijalu Nadežde Petrović 2005.
Rezidencijalne boravke ostvarila je u ZKM-u u Karlsrueu, CICV- u u Erimonkuru i u Sant Antoninu na Korzici.
Dragana Žarevac radi kao kustoskinja i selektorka video programa, međunarodnih video festivala i izložbi i kao autorka video radionica.
Izložba će biti otvorena od 14. maja do 14. jula, a ulaz je besplatan.
Dragana Žarevac, iz serije S-w-inging Banners, 21 crtež, tuš na pirinčanom papiru 24,3 x 33,4 cm, 1989-1990.
Dragana Žarevac, fotografija performansa Fields of Change, SKC Beograd 1988, arhiva Studentskog kulturnog centra Beograd
Galerija-legat Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića, deo izložbenog prostora Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, poštuje sve propisane epidemiološke mere, pa je dozvoljeni broj prisutnih posetilaca u isto vreme u galeriji 20 osoba. Publika je stoga zamoljena za strpljenje na ulazu.
U toku je i izložba Dragane Žarevac “Memorija tela, memorija predmeta” u Galeriji Menjačnica Gete instituta u Beogradu.
*Naslovna fotografija: Dragana Žarevac, Balans, video reperformans Flautaum, SKC, 2019, kamera: Vladan Obradović
(SEEcult.org)
