Otvoren Legat Petra Lubarde
Legat Petra Lubarde otvoren je 23. decembra u obnovljenoj vili na Dedinju u kojoj je živeo uticajni slikar, koji je značajan broj dela zaveštao Beogradu. Gradonačelnik Beograda Siniša Mali istakao je, otvarajući Lubardin legat, da je to veliki događaj za srpsku prestonicu.
Legat Petra Lubarde otvoren je 23. decembra u obnovljenoj vili na Dedinju u kojoj je živeo uticajni slikar, koji je značajan broj dela zaveštao Beogradu.
Gradonačelnik Beograda Siniša Mali istakao je, otvarajući Lubardin legat, da je to veliki događaj za srpsku prestonicu.
S obzirom da je zdanju u Iličićevoj 1, koje je bilo ruinirano, kao i Lubardinim slikama, vraćen stari sjaj, Mali je zahvalio svima koji su učestvovali u tom projektu. Dodao je da Beograd na taj način pokazuje da čuva sećanje na sve zaslužne građane koji su u njemu živeli.
“Drago mi je što je grad Beograd prevazišao mnoga iskusenja i što smo uspeli da rekonstruišemo ovo zdanje i vratimo mu stari sjaj. Ove godine obeležava se 40 godina od smrti našeg velikog umetnika, zbog čega je ovo sjajna prilika da grad Beograd pokaže da zaslužni građani neće biti zaboravljeni”, istakao je Mali.
Povodom slike “Čovek i zveri” (1964), koju je Lubarda posvetio Beogradu, Mali je rekao da ona “govori o iskušenjima, izazovima i teškoćama kroz koje je Beograd prolazio vekovima”.
Među delima izloženim u Legatu nalaze se i slike koje javnost nije imala prilike da vidi više od 30 godina.
Od 57 slika koje je umetnikova supruga Vera Lubarda poklonila gradu Beogradu na osnovu ugovora potpisanog pre više od 30 godina, pronađeno je svega 24.
Specijalna gradska komisija ušla je u Lubardinu kuću u julu 2008. godine kako bi ustanovila stanje i popisala dela, a od tada je, kako je rekao direktor Kuće legata Filip Brusić Reno, urađeno mnogo, s obzirom da se kuća nalazila u očajnom stanju. On je dodao da taj posao ne bi bio moguć bez pomoći gradskih vlasti.
Osim Lubardinih slika i crteža, u Legatu je izložen i deo nameštaja, štafelaj, radni sto, porodične fotografije…
Postavka obuhvata 16 slika, uključujući “Kosovsku bitku” (1953), tri crteža srednjeg i 25 malog formata.
Proces rekonstrukcije vile u Iličićevoj vodila je proteklih godina Kuća legata, koja je tokom 2014. godine organizovala i obeležavanje 40 godina od smrti Petra Lubarde (1907-2014), slikara snažnih, emotivnih kompozicija epskih razmera, koji je uveo jugoslovensko slikarstvo 50-ih godina 20. veka u novo razdoblje savremene umetnosti.
Legat Petra Lubarde primljen je u izuzetno lošem stanju - zatečeni predmeti bili su devastirani i ugroženi usled godina nemara i nebrige. Popis umetničkih dela započet je kada su se za to stekli zakonski uslovi, na osnovu ugovora koji je još 1974. godine zaključen između Grada Beograda i Vere Lubarde. Intervencijom Kuće legata i gradskih službi, sačuvan je i konzerviran ukupan likovni materijal, nameštaj i deo arhivske građe (pisma, beleške, skice, lična dokumenta, fotografije, kalkovi i dr).
Lubarda je bio jedna od najznačajnijih umetničkih figura 20. veka na ovim prostorima, koji je u prelomnom trenutku ranih 50-ih godina raskinuo kako sa akademskim, tako i sa provincijalnim pogledom na svet.
Njegova izložba 1951. godine u Galeriji ULUS u Beogradu označila je uvod u razmatranje estetike modernosti i raskid sa tradicionalnim slikarstvom.
Značaj Lubardinog opusa prevazilazi okvire jugoslovenske zajednice toga vremena i svrstava ga među domaće umetnike sa najvišom međunarodnom reputacijom.
Rođen 1907. godine u oficirskoj porodici u Ljubotinju u Crnoj Gori, nedaleko od Cetinja, Lubarda je od 1950. živeo je i radio u Beogradu, gde je i preminuo 13. februara 1974.
Bio je redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti i Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu.
U Beogradu je 1925. upisao umetničku školu (profesori Beta Vukanović, Ljuba Ivanović i Ilija Šobajić), koju je napustio 1926. i otišao u Pariz, gde je ostao do 1932. U Beogradu je potom boravio do 1938. godine, kada ponovo odlazi u Pariz, gde ostaje do 1940. Vreme okupacije proveo je u nemačkom zarobljeništvu, a posle oslobođenja kraće je boravio na Cetinju, gde je, između ostalog, bio i jedan od osnivača Umetničke škole.
Lamento za pesnika/nitro lak na lesonitu/130x170 cm/ 1970.
Lubarda je dobitnik je brojnih prestižnih nagrada i međunarodnih priznanja. Među njima su Gran pri na Svetskoj izložbi 1937. u Parizu, prva nagradu u Hagu na Internacionalnoj izložbi slikarstva 1939, prva savezna nagrada FNRJ na Cetinju i prva republička nagrada Crne Gore 1948, internacionalna otkupna nagrada na II Bijenalu u Sao Paolu 1953, prva nagrada na III Bijenalu u Tokiju i Oktobarska nagrada grada Beograda, 1955, nacionalna nagrada Gugenhajma u Njujorku 1956, umetnička povelja Rabindrant Tagore u Kalkuti 1970. Herderova nagrada u Beču 1973... Odlikovan je i Ordenom bratstva i jedinstva.
Lubarda je bio otkriće na Bijenalu u Sao Paolu 1953. godine. Međunarodni žiri mu je jednoglasno dodelio jednu od glavnih nagrada.
Lubardin legat u Iličićevoj 1
Lubarda je svoju umetnost opisao kao “rvanje sa nevidljivim koje mora postati vidljivo”.
“Ja sam ja i svet slikam po svojoj volji. Uzburkam more, da se zapeni kao šampanj. Rasklapam bregove. Crvene stene kršnih predela, plave senke u podne, žuti strah smrti, beli krik galebova, sve su to boje moje palete”, naveo je svojevremeno Lubarda, koji je u Beogradu imao 2008. prvu veliku retrospektivu posle 40 godina, a organizovana je povodom stogodišnjice njegovog rođenja.
Izložbu “Lubarda 1907-2007. Između slike prirode i prirode slike”, čiji je autor Petar Ćuković, organizovali su bili Muzej savremene umetnosti u Beogradu i Narodni muzej Crne Gore sa Cetinja, a održana je u Muzeju istorije Jugoslavije. Predstavila je oko 180 radova iz svih faza Lubardinog stvaralaštva.
Posle retrospektiva održanih u MSUB-u 1967. godine i Galeriji SANU 1969. godine, to je bila prva velika reprezentativna izložba Lubarde u Beogradu, a ujedno i povod i prilika za novo i kritičko čitanje njegovog opusa koji je simptomatičan i paradigmatičan za jugoslovensku umetnost 20. veka.
(SEEcult.org)
