Partizanski vestern Žike Mitrovića
Monografija “Partizanski vestern Žike Mitrovića” autora Nedeljka Kovačića, u izdanju Filmskog centra Srbije, otkriva jedno drugačije lice reditelja “Užičke republike” u odnosu na stereotip da je bio jedan od najpoznatijih režimskih reditelja filmova o partizanima i revoluciji.
Živorad Žika Mitrović (1921-2005) karijeru je započeo kao strip crtač i scenarista pre Drugog svetskog rata, a kao reditelj je debitovao partizanskim filmom “Ešalon doktora M” 1955. godine.
Kovačić u knjizi argumentuje da su neki od tih filmova zapravo vesterni, posebno svojevremeno veoma popularni “Kapetan Leši” (1960), odnosno da je Mitrović ovdašnje priče i teme snimao u formi najpoznatijeg američkog žanra.
Sa tim stavom složili su se, na promociji 30. maja u “Delfi kafeu”, i filmski kritičar Đorđe Bajić, filmski stvaralac i kritičar Saša Radojević i reditelj Gordan Matić, u razgovoru koji je moderirao filmski kritičar Zoran Janković.
Kovačić, i sam reditelj i scenarista (igrani film Vera, dokumentarno-igrani serijali Jovanka Broz i tajne službe i Drug Marko), objasnio je da je u svet filmske publicistike ušao kako bi vratio stari dug.
“Sa Žikom Mitrovićem sam neposredno pred njegovu smrt snimio opsežan razgovor od kog je trebalo da nastane dokumentarac. Sticajem okolnosti, film tada nije nastao, ali iz istraživanja i obimnog sakupljenog materijala nastala je ova monografija, delimično u okviru mojih doktorskih studija“, rekao je Kovačić.
Za stvaralaštvo tog autora zainteresovao se jer se Mitrović kao reditelj “formirao pre svega kao filmofil i ljubitelj stripa, a stvarao kao pripovedač klasičnog manira kojem je uvek posetilac bioskopa bio najvažniji kriterijum, što se videlo u kvalitetu i velikoj popularnosti njegovih filmova”.
“Odrastao sam, kao i on, uz holivudske filmove i američke stripove. Uvek sam pokazivao sklonost ka istorijskim temama, naročito Drugom svetskom ratu i takođe verujem u ideju kvalitetnog bioskopskog filma namenjenog gledaocu, što je danas relativizovana kategorija”, dodao je Kovačić.
Učesnici razgovora istakli su da je Mitrović takođe bio i začetnik žanra krimića u domaćoj kinematografiji, kao i da je bio najproduktivniji reditelj na ovim prostorima, snimivši čak 20 dugometražnih igranih filmova.
Problem je, međutim, što se mnogi od tih filmova danas gotovo nigde ne mogu videti, a nisu ni restaurisani, pa je Mitrovićev opus u novije vreme delimično zaboravljen. Utoliko je značajnija pojava ove vredne i dobre knjige, čiji je urednik Miroljub Stojanović.
Mitrović je režirao klasike partizanskog filma (Ešalon doktora M, Kapetan Leši, Brat doktora Homera, Užička republika, Operacija Beograd…), cenjene istorijske spektakle (Marš na Drinu, Timočka buna, Nevesinjska puška, Solunski atentatori…), kao i prva srpsko/jugoslovenska kriminalistička ostvarenja (Poslednji kolosek, Nož, Ubistvo na svirep i podmukao način i iz niskih pobuda, Protestni album).
*Foto: Đorđe Bajić
(SEEcult.org)
