Preminuo Bogoljub Boba Jovanović
Umetnik Bogoljub Jovanović Boba, po mnogo čemu jedinstvena ličnost srpske umetničke scene druge polovine 20. veka, preminuo je u Beogradu u 97. godini.
Jovanović je preminuo 20. aprila u bolnici, a već duže vreme bio je narušenog zdravlja. Sahrana, odnosno ispraćaj za kremaciju je u sredu, 28. aprila, u 11.45 na Novom groblju u Beogradu.
Rođen u Beogradu 1924. godine, Jovanović je 1953. imao dve zapažene samostalne izložbe u Beogradu, a potom se preselio u Pariz i početkom 60-ih u Njujork. Ponovo je samostalno izlagao u Beogradu tek 2006. godine - u Grafičkom kolektivu, gde je i imao prvu samostalnu izložbu 1953. Iako se i u SAD bavio slikarstvom u SAD, decenijama je bio daleko od očiju javnosti, ostavši nepoznat ne samo široj publici, već i stručnjacima.
Prvu monografiju posvećenu njegovom stvaralaštvu objavio je 2016. godine Muzej Zepter, povodom nagrade “Stojan Ćelić” koja mu je dodeljena 2014, kada je i ustanovljena povodom 20 godina rada Galerije Zepter – Muzeja Zepter. Osim monografije, čiji su autori Ivana Simeonović Ćelić i Ješa Denegri, Muzej Zepter priredio je 2016. godine i izložbu “Bogoljub Jovanović – Povratak bludnog sina”.
Galerija Rima u Kragujevcu takođe je priredila 2016. godine Jovanovićevu izložbu, na kojoj su prikazani radovi na hartiji malog formata, koji su restaurirani - autoportret Sutra je kasno, Svako za Sebe, Mađioničari piškaju sirće, Govornički gest, Krupan zalogaj, Glas, Špric, Proleće doleće, Sedam pečata, Potcrtan, Bdenje, Dok..., Sad sam sam, Nije zlato sve što sija, Nepotrebna grubost, Krst, Poštenjačina, Suza, Korisni trik, Lapsus lingue, Ko peva zlo ne misli, Na istom poslu, Poslovica I, Poslovica II… Serija radova većih dimenzija, u tehnici mastila u boji i voska na hartiji (Hadumejski princ, Kažnjeni astronom, Stupid Cupid, Mala greška u proceni), nastali verovatno u Americi početkom 60-ih, prikazuje scene nekih jedino umetniku samom znanih povoda i sadržaja, dok gledaoca zatiču pred sasvim nerešivim dilemama, ali ujedno i potpuno svesnim da se nalazi pred delom neodoljivo ubedljivih i neospornih umetničkih vrednosti, naveo je Ješa Denegri u pratećem tekstu, ističući da je “slučaj” Bogoljuba Jovanovića jedinstven u srpskoj umetnosti druge polovine XX veka.
Prema navodima Denegrija, istorizacija Jovanovićeve umetničke ostavštine bila je postepena i polagana, puna razumevanja i poštovanja spram njegovog specifičnog “slučaja”, ali nije dovršena i još uvek ima mesta za dalje problemske interpretacije.
“Danas se čini sasvim izvesnim da je obeležio jedno određeno poimanje umetnosti u ranom posleratnom kulturnom i društveno-političkom kontekstu, da bi potom u izmenjenim prilikama drugih sredina pokazao kako bavljenje umetnošću - ma gde to bilo, umesto da teži spoljašnjem uspehu treba prevashodno da zadovolji umetnikovu intimnu potrebu slobodnog ljudskog postojanja obezbeđenog jedino pod okriljem beskompromisne umetnosti”, naveo je Denegri u tekstu povodom izložbe u Rimi.
Bogoljub Jovanović, Špric, oko 1953, mastila u boji, bajc i vosak na papiru, 23,5 x 31,5 cm, Galerija Rima, 2016.
Jovanović je, inače, završio Akademiju likovnih umetnosti u Beogradu 1949. godine, a nakon prvih samostalnih izložbi, otišao je 1953. godine u Pariz, a zatim početkom 60-ih u Njujork. U Beograd je ponovo došao 1967. godine, a kasnije je povremeno, gotovo tajanstveno obilazio majku i sestru. Posle majčine smrti, sredinom 80-ih je odlučio da se vrati u Beograd, ali Ameriku ne zaboravlja i vraća joj se kad god je to moguće – navela je Ivana Simeonović Ćelić povodom izložbe u Muzeju Zepter.
Prema njenim navodima, Aleksandar Saša Petrović i Stojan Ćelić su sredinom 80-ih, uz prvobitan pristanak Jovanovića, odlučili da mu organizuju izložbu u Galeriji Kulturnog centra Beograda. Jovanović se kasnije predomislio i nije dozvolio organizaciju izložbe.
Bogoljub Jovanović, Povratak bludnog sina, Muzej Zepter, 2016.
Koliko je i šta je sve uradio Jovanović, kako je navela Ivana Simeonović Ćelić povodom izložbe u Muzeju Zepter, teško je u potpunosti rekonstruisati.
Nestalo je ono što je stvarao u Parizu, kao i mnogo toga što je u Njujorku uradio. Od slika (ulja na platnu), danas je vrlo malo pronađeno: dve apstraktne (K55 i Bez naziva) i nekoliko portreta.
Jovanovićeva apstraktna slika K55, nastala u Parizu, sticajem okolnosti je izložena na Riječkom bijenalu 1956. Nevraćena vlasniku, ostala je u Rijeci do 80-ih, kada je pronađena i doneta u Beograd za izložbu “Jugoslovensko slikarstvo šeste decenije” u Muzeju savremene umetnosti 1980.
Prilikom renoviranja nekadašnjeg Jovanovićevog ateljea, pronađena je još jedna slika (Bez naziva, 1956), uz tri portreta. Posle konzervacije i restauracije, Jovanović je tu sliku poklonio Muzeju Zepter i prvi put je izložena na izložbi “Između privatnog i javnog” u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine i Kući legata 2015.
Bogoljub Jovanović, Povratak bludnog sina, Muzej Zepter, 2016.
U većem broju su sačuvane “male slike na hartiji” ili “figurativni gvaševi i crteži malog formata” iz ciklusa Poslovice i Mađioničari, kao i dela rađena mastilom u boji i voskom na papiru, nastala u Americi. Malo toga je doneo u Beograd, a mnogo radova ostavio je u Njujorku. Iako je čitava serija tih radova nazvana jednostavno radovi na papiru i u Beogradu prvi put izložena u Galeriji Grafički kolektiv 2006. godine, za izložbu u Zepteru imenovana je kao serija Nešto lično, budući da se tu često, kako je naveo sam Jovanović, javljaju prizori iz sopstvenog života i ličnih stavova.
*Naslovna fotografija: Bogoljub Jovanović, Pare pare idiote, 23. XI 1951, mastila u boji, bajc i vosak na papiru, 14,7 x 20,7 cm, Galerija Rima, 2016.
(SEEcult.org)
