Preminuo Okvi Envezor
Uticajni američki kustos nigerijskog porekla Okvi Envezor (Okwui Enwezor), koji ima iza sebe niz međunarodnih izložbi, uključujući Dokumenta i Bijenale u Veneciji, kao i bogato predavačko iskustvo i niz objavljenih publikacija i tekstova, preminuo je 15. marta u Minhenu u 56. godini.
Envezor je, prema navodima američkih medija, godinama bolovao od kancera, zbog čega se prošle godine i povukao sa mesta direktora minhenskog Haus der Kunst, koji je vodio od 2011.
Poznat po globalnom i pluralističkom pogledu na savremenu umetnost, kao i na istoriju umetnosti van evro-američkog kanona, Envezor je kroz brojne izložbe promovisao afričke, azijske i latinoameričke umetnike.
Kao umetnički direktor 56. Bijenala umetnosti u Veneciji (Sve budućnosti sveta), činio je svojevrsnu trojku sa Biče Kuriger (Curiger) 2011. i Masimilijanom Đionijem (Massimiliano Gioni) 2013. godine, koji su dali tumačenje umetnosti u svetlu globalne slike sveta.
Envezor je bio prvi umetnički direktor Bijenala u Veneciji poreklom iz Afrike, a bio je i prvi kustos poreklom van Evrope koji je vodio izložbu Dokumenta u Kaselu (2002).
Duboko simbolično bilo je i njegovo imenovanje za glavnog kustosa Haus der Kunst u Minhenu, umetničke institucije koju su svojevremeno osnovali nacisti. Tim tog centra za savremenu umetnost objavio je na Tviteru da je bio srećan i ponosan što je imao priliku da radi sa Envezorom na primeni njegovih ideja o umetničkoj izuzetnosti.
Ipak, Envezorov odlazak iz Haus der Kunst obeležen je budžetskim problemima za koje je menadžment krivio upravo njega, navodeći da je imao preambiciozan izložbeni plan. Poslednja izložba koju je kurirao u Haus der Kunst otvorena je početkom marta, a reč je o retrospektivi skulptora Ela Anacuija (Anatsui) iz Gane, koji je najveći deo karijere proveo u Nigeriji.
Das Team vom #HausderKunst trauert um den Verlust von #OkwuiEnwezor. Es uns mit Freude und Stolz erfüllt, ihn bei der Umsetzung seiner Vorstellungen von künstlerischer Exzellenz begleiten zu dürfen. https://t.co/aRiS3PUTwh
— Haus der Kunst (@HausderKunst) March 15, 2019
Povodom smrti Envezora, predsednik Bijenala u Veneciji Paolo Barata (Baratta) istakao je njegovu otvorenost prema umetnicima iz celog sveta, veliki osećaj odgovornosti u poslu kustosa i hrabrost u promovisanju i odbrani suštine umetnosti. Te inspirišuće odlike svog rada, kako je istakao Barata, Envezor je primenjivao u svakoj prilici, uz veliku intelektualnu iskrenost i sofisticiran talenat za analizu i selekciju.
During the press conference for the presentation of the #BiennaleArte2019 President Paolo Baratta remembers Okwui Enwezor and "his great openness to artists worldwide, his great sense of responsibility as a curator, and his courage in promoting and defending the rationale of Art" pic.twitter.com/GoQVzLPgzq
— Biennale di Venezia (@la_Biennale) March 15, 2019
Interesovanja Envezora ticala su se afričke, evropske, azijske i severno- i južnoameričke umetnosti 20. i 21. veka, moderne i savremene umetnosti afričkih zemalja i savremene umetnosti afričke dijaspore. Njegova istraživanja uključuju video i fotografiju, teoriju arhiviranja, dokumentovanje fotografije, foto-žurnalizam i muzejsku istoriju. Takođe, proučavao je teorije o dijaspori i migracijama, postkolonijalnom modernizmu, kao i o arhitekturi i urbanizmu postkolonijalnih afričkih gradova.
Envezor je rođen 23. oktobra 1963. godine u Kalabaru u Nigeriji, a početkom 80-ih preselio se u Njujork, gde je studirao političke nauke na Nju Džersi gradskom univerzitetu. Pisao je poeziju, a ubrzo je počeo da piše i umetničke kritike. Već početkom 90-ih počeo je da radi i kao kustos, a 1994. godine bio je jedan od osnivača magazina Nka: Journal of Contemporary African Art u Bruklinu.
#OkwuiEnwezor was arguably one of the key curators to bring more nuance and richness to representations of Africa in Western museums and exhibitions starting with @MuseumModernArt's @MoMAPS1 "The Short Century: Independence and Liberation Movements in Africa, 1945–1994" in 2002.
— The Country of Africa's Water Filtration System (@africasacountry) March 15, 2019
Envezor je 1996. godine organizovao izložbu In/Sight: African Photographers, 1940 to the Present u Gugenhajmu, na kojoj je premijerno predstavio neke od umetnika afričkog porekla koji su kasnije postali globalno poznati. Ubrzo je postao kustos drugog Bijenala u Johanesburgu, a tu međunarodnu izložbu nadgledao je i naredne dve decenije. između ostalog, bio je i umetnički direktor Gvandžu bijenala u Južnoj Koreji 2008. i Trijenala savremene umetnosti u Parizu 2012.
Umetnička kritika posebno ističe Envezorovu istraživačku izložbu o oslobodilačkim i pokretima za nezavisnost u Africi u drugoj polovini 20. veka (The Short Century: Independence and Liberation Movements in Africa, 1945-1994), koja je prikazana širom Nemačke i SAD 2001. i 2002. godine, doprinevši povratku afričke kulture i umetnosti na globalnu scenu. Među recentnim istaknutim izložbama Envezora je i projekat Postwar: Art Between the Pacific and the Atlantic, 1945-1965 (kokustosi Katy Siegel i Ulrich Wilmes), u Haus der Kunst 2016. godine, na kojoj je predstavljeno više od 300 radova 218 umetnika iz 65 zemalja, uključujući niz mladih autora.
Autor je mnogobrojnih eseja i knjiga, među kojima su i Archive Fever: Uses of the Document in Contemporary Art (2008), Contemporary African Art Since 1980 (2009), “Antinomies of Art and Culture: Modernity, Postmodernity, Contemporaneity (2008)…
Envezor je, između ostalog, od 2005. do 2009. godine bio dekan i potpredsednik Instituta za umetnost u San Francisku. Bio je i gostujući profesor univerziteta u Picburgu i Ilinoisu, kao i Univerziteta Kolumbija u Njujorku. Od 2012. je gostujući profesor Instituta za umetnost Univerziteta u Njujorku.
*Foto: Bijenale u Veneciji
(SEEcult.org)
