Preminuo Zlatko Bourek

Hrvatski slikar, vajar, kostimograf, scenograf, režiser, autor crtanih i igranih filmova Zlatko Bourek, jedan od osnivača Zagrebačke škole crtanog filma, preminuo je 11. maja u Zagrebu u 89. godini, saopštila je Hrvatska akademija nauka i umetnosti (HAZU), čiji je bio redovan član.

HAZU je saopštila da je smrću akademika Boureka izgubila je “jednog od svojih najuglednijih članova, a Hrvatska jednog od svojih najvećih, najsvestranijih i najoriginalnijih umetnika koji je otvorio novo poglavlje modernog hrvatskog likovnog, pozorišnog i filmskog stvaranja”.

“Pamtićemo njegovu likovnu i intelektualnu mnogostranost i marljivost kojom se nesebično davao likovnoj, pozorišnoj i filmskoj umetnosti, kao i njegov vedar i razigran duh. Iako je bio umetnik svjetskog glasa, celog života bio je privržen rodnoj Slavoniji, ponosan na njenu kulturu i tradiciju iz koje je crpio nadahnuće za svoja dela kojima je obogatio hrvatsku kulturu”, izjavio je povodom smrti Boureka predsednik HAZU akademik Zvonko Kusić.

Kusić je dodao da Bourek “pripada među nacionalne velikane koji su zadužili hrvatsku likovnu, pozorišnu i filmsku umetnost, hrvatsku kulturu, Hrvatsku akademiju znanosti i umjetnosti i hrvatski narod”.

Rođen 4. septembra 1929. godine u Požegi, Bourek je proveo detinjstvo u Osijeku, gde je završio osnovnu i srednju školu. Od 1943. do 1945. učestvovao je u antifašističkoj borbi.

Diplomirao je 1955. vajarstvo i slikarstvo na Akademiji za primenjenu umetnost u Zagrebu, kod prof. Koste Angelija Radovanija, a još za vreme studija sa grupom istomišljenika osnovao je Zagrebačku školu crtanog filma koja je unela nov koncept u nastanak animiranih filmova i stekla svetski ugled.

Grafičke radove prvi put izlaže 1959. godine, a slike 1963. godine. One već tada imaju glavne odlike njegovog likovnog stvaralaštva - groteskni humor s nadrealističkim elementima povezanim s folklornim elementima.

Bourek je bio i scenograf svetski poznate serije animiranih filmova “Profesor Baltazar” realizovane od 1967. do 1978. u kojoj je, po uzoru na Rijeku, likovno osmislio mesto radnje Baltazar-grad.

Crtanim filmom počeo je da se bavi kao crtač podloga i prvi uspeh postigao filmom “Cowboy Jimmy” (1957). Zatim su usledili filmovi “Happy End” (1958), “Inspektor se vraća kući” i “Kod fotografa” (1959).

Od 1960. radio je crtane filmove prema vlastitim scenarijima (Kovačev šegrt, I videl sem daljine meglene i kalne, Bećarac, Kapetan Arbanas Marko, Mačka, Školovanje i Ručak).

Kao režiser i scenarista, snimio je tri igrana filma - “Cirkus Rex”, “Crvenkapica” i “Ventrilokvist”.

Od 1971. godine sarađivao je kao scenograf i kostimograf sa uglednim pozorištima u Nemačkoj, a od 1988. bio je stalni član teatra Hans Wurst Naćfahren u Berlinu.

Na Dubrovačkim letnjim igrama 1977. godine režirao je lutkarsku farsu “Orlando maleroso” (Salih Isaac), čime je započeo obnovu lutkarskog scenskog izraza u Hrvatskoj, a veliki uspeh u zemlji i na najvećim svetskim pozorišnim festivalima ostvario je lutkarskom predstavom “Hamlet” u izvođenju Teatra ITD iz 1982.

Među poslednjim delima akademika Boureka izdvajaju se režija, kostimografija i scenografija za predstavu “Kralj Ibi” (Alfred Jarry) na 51. Splitskom letu 2005. godine, te lutkarska predstava za odrasle “Jedini neuspeh Adolfa H” (George Tabori) 2010. godine u Zagrebačkom kazalištu lutaka, za koju je radio scenario, režiju i nacrt za lutke.

Na savskom nasipu u Zagrebu 2016. godine postavio je skulpturu Međaš protiv uroka i poplave.

Bourek je postao redovan član HAZU 2010. godine, a od 2002. bio je član-saradnik.

Samostalno je izlagao u Duizburgu, Njujorku, Dubrovniku, Varaždinu, Osijeku i Zagrebu.

Učestvovao je i na grupnim izložbama u sklopu Zagrebačkog trijenala, Izložbe jugoslovenske grafike, Zagrebačke izložbe jugoslovenskog crteža, Vizuelnih komunikacija, Nadrealizma i hrvatske likovne umetnosti, Erotike u hrvatskom slikarstvu, crtežu i grafici, Salona u Rijeci, kao i Aleksandriji, Veneciji, Budimpešti, Tokiju, Vizbadenu, Rimu, Atini, Solunu, Karakasu, na Kubi…

Dobitnik je nagrade “Vladimir Nazor” za životno delo (2005).

*Foto: HAZU

(SEEcult.org)