Primer (ne)moguće obnove
Izložba “Andrea Mantenja. Freske iz kapele Ovetari u Padovi. Ponovo otkriveno blago”, otvorena 23. oktobra u Italijanskom institutu za kulturu u Beogradu, predstavlja primer ulaganja poslovnog sektora u obnovu baštine, a prema rečima kustosa Ane Marije Spjaci i Đovanija Đentilija, može se smatrati i kao jedan mogućih modela, neophodnih u obnovi umetničkih dela kojima su potrebne slične intervencije, kako na teritoriji Srbije, tako i na drugim mestima.
Izložba “Andrea Mantenja. Freske iz kapele Ovetari u Padovi. Ponovo otkriveno blago”, otvorena 23. oktobra u Italijanskom institutu za kulturu u Beogradu, predstavlja primer ulaganja poslovnog sektora u obnovu baštine, a prema rečima kustosa Ane Marije Spjaci i Đovanija Đentilija, može se smatrati i kao jedan mogućih modela, neophodnih u obnovi umetničkih dela kojima su potrebne slične intervencije, kako na teritoriji Srbije, tako i na drugim mestima.
Izložba predstavlja obnovu Mantenjinih fresaka u kapeli Ovetari u Padovi, koja je uništena 11. marta 1944. godine, a prema rečima kustosa, ima mogućnost i da se predstavi kao dragocena didaktička dokumentacija za nadležne u takvim zadacima, posebno imajući u vidu saradnju koju su potpisali Ministarstvo za kulturna dobra i kulturne delatnosti Italije i Ministarstvo kulture Srbije povodom obrazovanja tehničkog i naučnog osoblja koje će biti zaduženo za održavanje i restauraciju velike lokalne istorijsko-umetničke baštine.
Opisana kao emblematski slučaj “nemoguće obnove”, izložba predstavlja jednu od najkompleksnijih restauratorskih intervencija, a ujedno je i izraz zahvalnosti Srbiji na pozajmici arheoloških blaga iz Narodnog muzeja u Beogradu, koja su 2007. godine bila izložena u Narodnom arheološkom muzeju Adrije, na velikoj izložbi “Balkan”.
Slavna Kapela koju je živopisao Mantenja, a sa njim i Antonio Vivarini, Đovani d’Alemanja, Bono da Ferara, Ansuino da Forli i Nikolo Picolo, bukvalno je bila uništena 1944. Ono što je preostalo od velikog remek-dela istorije umetnosti bilo je hiljade fragmenata različitih dimenzija, često veoma sitnih.
Koristeći 1.800 fragmenata, Čezare Brandi je četrdesetak godina rekonstruisao scenu koja predstavlja mučeništvo svetog Jakova, dok je ostatak neizdiferencirano poslagan u velike sanduke, gde je i ostao sve do 2001.
Te godine, zahvaljujući sporazumu koji su potpisale banka Fondazione Cassa di Risparmio di Padova e Rovigo, Biskupski ured, Direkcija nadležna na tom području i Univerzitet u Padovi, započeta je izuzetna avantura: uz pomoć inovativnih multimedijalnih instrumenata koje su realizovali predavači i tehničari sa Univerziteta u Padovi i uz ekonomsku podršku banke, minijaturni fragmenti su izvučeni iz sanduka, u kojima su boravili gotovo pola veka, klasifikovani su jedan po jedan (onih čije su dimenzije iznosile više od kvadratnog centimetra bilo je 80.735), zatim su skenirani i na kraju je svaka od više od 80.000 slika “prošla” kroz kompjuter koji ih je uporedio kako međusobno, tako i sa fotografijama nestalih fresaka, u pokušaju da rekonstruiše, koliko to bilo moguće, najveću slagalicu u istoriji.
Elektronskom oku se pridružilo i oko eksperata Đanluiđija Kolalučija, Karla Đantomasija i Donatele Cari, koji su sa sigurnošću identifikovali minijaturne delove slike i smestili ih u njihov prvobitni položaj, fiksirajući ih na fotografske panele koji su u promeru 1:1 prenosili izgubljene freske.
Iako je ishod bio neizbežno fragmentaran, na taj način je završen značajan korak u pokušaju da se obnovi Mantenjin izuzetan slikarski ciklus; obnova je svakako bila nekompletna, ali se u budućnosti delimično može unaprediti. Prilika je bila izuzetna, u tehničkom i naučnom smislu, a postignuti ishodi su svakako bili neočekivani: danas su mnoga veoma važna slikarska dela otrgnuta od zaborava i konačno su vraćena na svoje mesto.
U Beogradu je, zajedno sa istorijskim drvenim modelom oštećene crkve, koji je urađen neposredno nakon ratnog događaja, kao i sa ikonografskim i filmskim materijalom, izloženo nekoliko uzbudljivih primeraka rekonstruisanih scena, sa onim što je ostalo od originalnih fragmenata.
Izložba obuhvata i dva velika panela koja se odnose na scenu iz “Mučeništva Svetog Jakova”, koje je rekonstruisao Brandi u godinama koje su usledile konfliktu, kao i dva panela sa predstavom “Večnog oca koji blagosilja”.
Izložba tako, osim što govori o delu istorije koji je prema umetnosti i prema ljudima bio nasilan, ističe i mogućnost delotvorne saradnje, čiji je cilj bio da se obnovi važan deo baštine čovečanstva.
Izložba je otvorena do 20. novembra, zahvaljujući inicijativi Ambasade Italije u Beogradu, Direkcije za istorijska i umetnička dobra regije Veneto i banke Fondazione Cassa di Risparmio di Padova e Rovigo.
(SEEcult.org)
