Problematizovanje ideje evropskog identiteta

Putujuća izložba “Evrovizion. Crossing Stories And Spaces” u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine (MSUV) u Novom Sadu predstavlja od 26. novembra radove internacionalne grupe umetnika koji problematizuju ideju evropskog identiteta, pri čemu su u fokusu manje vidljivi i marginalizovani geopolitički i kulturni prostori, posebno Jugoistočna i Istočna Evropa.

To su mesta “između”, takozvane poluperiferije, koje u mnogim međunarodnim debatama, teorijskim raspravama i izložbenim praksama imaju podređenu ulogu, ali istovremeno predstavljaju i mesta raznolikosti i vrednosti. Kroz različite umetničke pozicije, projekat analizira sistem isključivanja, monopolizaciju resursa, ali i ograničenja perspektiva baziranih na nametnutim privilegijama, izjavila je 25. novembra na konferenciji za novinare u MSUV-u kokustoskinja novosadske izložbe Sanja Kojić Mladenov.

MSUV je druga stanica tog projekta nemačkog Instituta za internacionalne odnose u kulturi (ifa), a izložba se realizuje u saradnji sa Gete institutom u Srbiji, i deo je programa “Novi Sad - Evropska prestonica kulture 2022”.

“Novi Sad sa MSUV-om, kao drugom stanicom projekta, čini važno istorijski multikulturalno mesto koje će naredne godine poneti titulu EPK, te je samim tim značajno i za propitivanje teme evropskog kulturnog identiteta”, rekla je Sanja Kojić Mladenov, koja je osmislila koncept izlozbe sa koleginicom Sabinom Klem iz Nemačke.

Sanja Kojic Mladenov i umetnik Adnan Softić, foto: Marko Ercegović

Izložba će biti otvorena performansom Ivane Ivković, a učestvuju i umetnici i umetnice: Nevin Aladağ, Igor Bošnjak, Vajiko Chachkhiani, Lana Čmajčanin, Johanna Diehl, Petrit Halilaj, Janine Jembere, Vladimir Miladinović, Henrike Naumann, Emilija Škarnulytė, Selma Selman, Slavs and Tatars i Adnan Softić.

Martin Edelman iz ifa istakao je da umetnički rad otvara raznolike i stalno nove perspektive na pitanja sadašnjosti i prošlosti, zbog čega ifa koncipira, promoviše i realizuje izložbe o likovnoj umetnosti, dizajnu i arhitekturi širom sveta. “Susreti i komunikacija umetničkih dela i koncepata u središtu su našeg rada”, istakao je Edelman, izražavajući zadovoljstvo izložbom u MSUV, nakon gotovo tri godine intenzivnog rada, razmene, zajedničkog razmišljanja i stvaranja.

Novi Sad je odabran kao jedna od stanica tog projekta najpre zato što je “uvek bio i ostao multikulturalni i multinacionalni grad i time pokazuje Evropi da je diverzitet, koji ona želi da ostvari, moguć”.

Takođe, kokustoskinja Sanja Kojić Mladenov živi i radi u Novom Sadu. “Imali smo ogromnu sreću da je sa njenim iskustvom, znanjem, pogledom i otvorenošću pristala da radi sa nama i koncipira zajedno sa Sabinom Klem ovaj projekat”, rekao je Edelman, dodajuću kao treći razlog to što je Novi Sad - Evropska prestonica kulture 2022. godine, a time i prva takva kulturna prestonica u državi koja trenutno aplicira za članstvo u EU.

“Danas se nalazimo na početku zajedničkog putovanja koje će se verovatno okončati 2027. godine u Berlinu, i koje će nama svima možda otkriti novu i nepoznatu sliku Evrope. Velika nam je čast da imamo mogućnost da projekt realizujemo i u Novom Sadu”, rekao je Edelman.

Umetnica Ivana Ivković, čijim će performansom “Monument: No one is lost” (Bez izgubljenih) izložba biti otvorena, istakla je pozitivna iskustva u radu sa kustoskinjama, navodeći da je to primer, izazov i podsticaj za umetnike sa ovih prostora, ne samo u kontekstu proširenih mogućnosti produkcije već i u smislu iskustva izlaganja u muzejima.

Ivana Ivković, foto: Marko Ercegović

Serija performansa i video rad kojim se predstavljam u okviru tog projekta, bave se pitanjima identiteta i problematizuju proces dekonstrukcije i rekonstrukcije rodnih uloga u političkom, etičkom i simboličkom promišljanju biopolitike ženske percepcije, rekla je Ivana Ivković, čiji je performans, u izvođenju 18 muških performera iz lokalne zajednice, obeležio zatvaranje izložbe “Evrovizion” u Sarajevu - prvoj stanici tog projekta.

“Propitivanje ovih tema u različitim sredinama kroz saradnje sa lokalnim izvođačima obogaćuje sam rad različitim slojevima koje određeno društvo sa sobom nosi. Takođe, za mene je vrlo značajna mogućnost da svoj rad u polju performansa, koji podrazumeva puno učesnika i instalaciju većih dimenzija, sagledam u duhu grupne izložbe i postavke u prostoru muzeja kroz komunikaciju i interakciju sa radovima drugih umetnika”, istakla je Ivana Ivković, koja performansom “Monument: No one is lost” nastavlja multimedijalno istraživanje u kojem stvara performativne tableau vivant situacije (žive slike) u specifičnim kontekstima i mestima.

Pitanja identiteta i rodnih stereotipa zauzimaju značajno mesto u delu Ivane Ivković pri čemu ona koristi polunago muško telo kao performativni instrument ili medijum specifične osetljivosti i senzualnosti. Njena dela su uvek bila usredsređena na iskustva gledalaca, odnosno na njihovu emocionalnu i psihološku percepciju ambijenata i događaja. Rad problematizuje proces dekonstrukcije i rekonstrukcije rodnih uloga u političkom, etičkom i simboličkom promišljanju biopolitike ženske percepcije. Veća grupa muških izvođača, u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine, uz minimalnu koreografiju odigrava scenario koji predstavlja razvijenu kompoziciju Poslednjeg suda – dekonstrukciju ove biblijske predstave kojom se "ponovo oživljava" trenutak neposredno nakon nje.

Performans 'Monument: No one is lost' Ivane Ivković u MSUV, foto: Marko Ercegović

Povodom otvaranja izložbe stigao je i umetnik Adnan Softić, koji živi i radi u Berlinu, a učestvuje radom “Room to negotiate” koji se zapravo sastoji od niza radova koji nastaju tokom turneje te izložbe.

“Radovi se kao fragmenti naslanjaju jedan na drugi, međusobno se podržavaju i prispituju. Ovo delo istražuje prirodu ‘otvorenog društva’, pormatra njegovo nestajanje i nastajanje. Bazira se na saradnji između mene i lokalnih umjetnika/autora”, rekao je Softić.

Umetnice, umetnici i umetnički kolektivi koji učestvuju na izložbi, istražuju svojim radovima različita aktuelna društveno-politička pitanja: pitanje porekla, ličnog i kolektivnog identiteta, istorije i mitologije, politike pamćenja i arhiviranja, kritičkog pogleda na neoliberalizam, kolonijalizam i nacionalizam, vladajuće stereotipe i pozicije drugog i drugačijeg u odnosu na društveno dominantno.

Naziv izložbe “Evrovizion” konstrukt je sličnih, ali i različitih jezičkih formi – Eurovisione/Evrovizija/Евровизия, koje simbolizuju ideju mogućeg zajedništva.

Izložba će biti otvorena do 27. februara 2002, do kada će, kako je najavljeno, biti održano i više pratećih programa.

*Naslovna fotografija, performans Ivane Ivković u MSUV, foto: Marko Ercegović

(SEEcult.org)