Retrospektiva Puhovskog
Hrvatski filmski autor Nenad Puhovski, osnivač Factuma i pokretač festivala ZagrebDox, predstavlja se od 1. do 4. decembra u zagrebačkom bioskopu Tuškanac presekom svojih dokumentarnih filmova od 70-ih do danas, među kojima su i “bunkerisana” i nagrađivana dela, koja pružaju i zanimljiv pogled i na događaje protekle četiri decenije.
Hrvatski filmski autor Nenad Puhovski, osnivač Factuma i pokretač festivala ZagrebDox, predstavlja se od 1. do 4. decembra u zagrebačkom bioskopu Tuškanac presekom svojih dokumentarnih filmova od 70-ih do danas, među kojima su i “bunkerisana” i nagrađivana dela, koja pružaju i zanimljiv pogled i na događaje protekle četiri decenije.
Autorske večeri Puhovskog, nazvane “Od drugačijeg ka ‘drugačijima’”, obuhvataju filmove iz 70-ih “Činča” i “Mrtva luka”, zatim “Pet filmova o Nives KK”, “U potrazi za Šutejem”, “Bućan triptih” i “Rubne slike gladi” iz 80-ih,”Vukovar, nepokoreni grad” i “Graham i ja” iz 90-ih, kao i film “Zajedno”, nastao u novom milenijumu.
Prema rečima Puhovskog, to je jedinstvena prilika da publika vidi sve odabrane filmove na okupu i sama prosudi da li je “Nenad Puhovski, lider Factum-a, ujedno i agent srbijanskog KOS-a” - kao što tvrde jedni, ili se pak “Puhovski ... pokazao kao, uz Petra Krelju, naš ponajbolji dokumentarista” - kao što kažu drugi.
Kinematografska evolucija Puhovskog proteže se od 60-ih, kada je bio kinoamater, preko ranih 70-ih, kada je bio student režije i mladi autor, a već krajem 70-ih i predavač na Akademiji dramske umetnosti. Tokom 80-ih radio je i kao pozorišni i kao TV redatelj, postao nagrađivani dokumentarista, a od druge polovine 90-ih i producent vlastitog dokumentarnog filmskog projekta Factum, dok je u novom milenijumu pokretač Festivala dokumentarnog filma ZagrebDox i poslediplomskih studija dokumentaristike...
Prema navodima Diane Nenadić, u njegovim dokumentarcima nastalim u razmaku od četiri decenije - ako se pogledaju u kontinuitetu, uočavaju se tragovi stanovite rediteljske “evolucije” ili procesa sazrevanja, a to je i logično: mladiću s kreativnim ambicijama važno je da bude nov, inovativan i drugačiji; od zrelog kreativca očekuje se da bude mudriji ili tolerantniji prema Drugima i “drugačijima”.
Upravo u tom smeru razvijao se i Puhovski od veriteovski zaigrane i inovativne studentske “Činče”, preko socijalno-angažovanih filmova i sofisticiranih kultur-filmova kasnih 1970-ih i 1980-ih, do novijih dokumentaraca skrojenih prema humanističkoj i aktivističkoj meri Factuma, navela je Diana Nenadić u programu retrospektive u Tuškancu.
Program počinje filmom “Činča” (1972), studentskim radom Puhovskog na trećoj godini studija (pod vođstvom prof. Ante Babaje), a ujedno i prvim filmom zagrebačke Akademije koji je učestvovao na nekom profesionalnom festivalu. S obzirom da se praktično istovremeno na Pulskom festivalu pojavila “Živa istina” Tomislava Radića, kritičari su počeli govorili o novoj zagrebačkoj školi “cinema veritea”. Istina je, međutim, da su ti filmovi nastali posve nezavisno.
“Činča” je osvojio diplomu na Festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma u Beogradu 1973.
“Mrtva luka” (1976), snimljen u Prihvatilištu za odrasle osobe u Bidružici, bavi se sudbinom ljudi koji su boravili u jednom od najnotornijih tadašnjih “azila” - institucija u koje društvo smešta sve one kojih se želi rešiti i/ili staviti ih na marginu - psihijatrijske bolesnike, alkoholičare, penzionere koje niko ne želi, bivše prostitutke i ostale socijalne slučajeve...
Film je bio "bunkerisan" zbog navodne "nehumanosti", pa je tek 1991. javno prikazan, 15 godina nakon nastanka.
“Pet filmova o Nives KK” (1980) prvi je iz trilogije filmova u likovnoj umetnosti u kojem Puhovski istražuje uobičajene forme tog žanra i donosi svoja, inovativna rešenja. Film je osvojio specijalnu nagradu na Festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma u Beogradu 1980, a učestvovao je i na festivalu filmova o umetnosti u Centru Pompidu u Parizu.
“U potrazi za Šutejem” (1981) jedan je od filmova iz vrlo uspešnog serijala u kojem se Puhovski bavi hrvatskom likovnom umetnošću. Film se bavi “mobilima“ Miroslava Šuteja, kombinujući stil dokumentarističkog eseja i stop-frame animaciju.
Na Beogradskom festivalu dokumentarnog i kratkog filma 1982. osvojio je Veliku zlatnu medalju za najbolji dokumentarac, zatim nagradu kritike “Milton Manaki” za najbolji film festivala, Zlatnu medalju za muziku i nagradu TV Beograd za najbolju kameru. Učestvovao je na Smotri novog filma u Pesaru 1982. godine, a dobio je i nagradu grada Zagreba 1982.
“Bućan triptih” (1986) film je o Borisu Bućanu, a koncipiran je kao vizuelni esej o njegovim plakatima i snimljen sa ambicijom da “plakati progovore” o sebi, svom autoru i svojim protagonistima.
Nagrađen je Zlatnom medaljom Beograda za scenario na Festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma 1987.
“Rubne slike gladi” (1989) jedan je od retkih, ako ne i jedini dokumentarni film koji se bavio fenomenom gladi kao pokazatelja otežanih socijalnih uslova u Zagrebu 1989. Osvojio je Zlatnu medalju za kameru na Festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma u Beogradu 1990.
Program posvećen opusu Puhovskog 90-ih počinje filmom “Vukovar, nepokoreni grad” (1991) koji se bavi opsadom, borbom i padom Vukovara u jesen 1991. Montiran je od materijala profesionalnih snimatelja i boraca amatera, a kasnije ga je preuzelo i distribuiralo Ministarstvo informisanja Hrvatske.
Film je prikazan na Festivalu Alpe-Adria 1991, Svetskom kongresu UN o ljudskim pravima u Beču 1993, na simpozijumu “Art on Genocide” na Tish School of Arts u Njujorku 1995...
Biće prikazan i film “Graham i ja” (1998/2008), nostalgična autobiografska priča o detinjstvu, odrastanju i prošlosti, kao i o nesnalaženju u savremenim društvenim promenama, isprepletena sa sudbinom Engleza Grahama Bamforda koji se spalio u Londonu iz protesta zbog neosetljivosti sveta na ratne patnje u Bosni.
Prikazna je na Amnesty International Film Festivalu u Amsterdamu, Input u Fort Vortu, Prix Europa u Berlinu, kao i na ZagrebDoxu.
Retrospektiva Puhovskog završava se filmom “Zajedno” (2009), koji je realizovan nakon četvorogodišnjeg rada i snimanja više od 120 sati materijala, a kroz pet priča govori o ljudima koji, bez obzira na probleme sa kojima se susreću, pokušavaju da budu zajedno sa svojim partnerima.
Milka i Ratka su lezbejski par, Marija je udovica, Hrvoje je fizički a Vlado i Marija mentalno hendikepirane osobe, dok su Krešo i Marija lošeg imovnog stanja ... ipak, svi oni traže ljubav i razumevanje i žele da budu s nekim - zajedno.
Prikazan je na brojnim festivalima - IDFA u Amsterdamu, ZagrebDoxu i Danima hrvatskog filma u Zagrebu, na Beldocsu u Beogradu, Vivisectu u Novom Sadu, Festivalu mediteranskog filma u Splitu, Documentarist u Istanbulu, Golden Apricot u Jerevanu, Sarajevo film festivalu, DokuFestu u Prizrenu i DokuArtu u Bjelovaru.
Rođen u Zagrebu, gde je diplomirao sociologiju, filozofiju i filmsku režiju, Puhovski je prvi, amaterski film, napravio kada mu je bilo 16 godina.
Kao profesionalni reditelj, režirao je više od 250 produkcija u pozorištu, filmu i televiziji.
Njegovi dokumentarni filmovi tematizuju društvene probleme i likovnu umetnost, a mnogi su prikazani i nagrađeni u svetu.
Puhovski je osnovao “Factum” 1997. godine, a to je ubrzo postala najveća i najuticajnija nezavisna dokumentarna produkcija u Hrvatskoj.
ZagrebDox, najveći festival dokumentarnog filma u regionu, osnovao je 2004. godine.
Producent je više od 60 dokumentarnih filmova koji su prikazani i nagrađeni širom sveta.
Dobitnik je četiri nagrade za najbolju produkciju na Danima hrvatskog filma, a 2009. dobio je nagradu Evropske dokumentarištičke mreže za "izvanredan doprinos razvoju evropske dokumentarne kulture".
Član je Evropske filmske akademije (EFA), a osim škole u Zagrebu, gde je započeo novi dokumentarni program MA, predavao je dokumentaristiku i u mnogim školama u Evropi, Aziji, Severnoj i Južnoj Americi, Srednjem istoku i Africi.
Sajt Factuma je www.factumdocumentary.com, a ZagrebDoxa www.zagrebdox.net. Program bioskopa Tuškanac, odnosno Hrvatskog filmskog saveza, koji organizuje retrospektivu, nalazi se na www.hfs.hr, kao i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
