Sonji Radaković nagrada 58. OS, Vuku Ćosiću KCB-a
Nagradu 58. Oktobarskog salona u Beogradu “Sanjari”, na kojem učestvuje više od 60 umetnika u izboru italijanskih kustosa Ilarije Marota i Andree Bačina, dobila je mlada umetnica Sonja Radaković iz Srbije, dok je nagrada Kulturnog centra Beograda (KCB), organizatora te međunarodne izložbe, dodeljena Vuku Ćosiću iz Ljubljane.
Stručni žiri za nagradu 58. Oktobarskog salona, održanog prvi put i zvanično i pod nazivom Beogradsko bijenale, fokusirao se na različite aspekte izložbe “Sanjari”, posvetivši posebnu pažnju mladim i perspektivnim umetnicima, koji su pokazali ne samo autonomiju u umetničkom radu i konceptualnu zaokruženost, već i želju i potrebu da se pozabave važnim estetičkim i društvenim pitanjima današnjice.
Članovi žirija - umetnički direktor, likovni kritičar i kustos Žerom Sans (Jerome Sans) iz Pariza, nezavisni kustos Tevž Logar iz Slovenije i kustoskinja u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu Mišela Blanuša, rukovodili su se prilikom odlučivanja o dodeli nagrade Sonji Radaković željom da nagrade “izuzetno umetničko delo koje je predstavila na izložbi, kao i umetnički talenat i potencijal za još bolje umetničke radove i karijeru”.
Sonja Radaković se u dosadašnjem radu, kako je obrazložio žiri, fokusirala na različite savremene umetničke prakse: video, fotografiju i prvenstveno performans, što je i forma izloženog rada Zauzeto (2021).
Koristeći telo kao umetnički alat i umetnički medij u istraživačkoj i multimedijalnoj praksi, Sonja Radaković “secira” krizu savremenog društva u kojem živimo, društveni moral, nametnute norme i društvenu osudu, kao i sveprisutnost tehnologije nadzora i kontradiktorne mehanizme kontrole.
*Foto: Nemanja Knežević
U performansu na 58. OS bavi se temom anksioznosti uzrokovane životnom nesigurnošću i preispitivanjem sopstvenog identiteta – kao žene i umetnice, koristeći mehanizme zavođenja, narcizma i voajerizma kako bi postigla želju za samoopredeljenjem i tako otvorila pukotinu psiholoških efekata na pojedince / posmatrače, kolektivno telo i umetničko delo.
Pored obrazloženja umetničkih kvaliteta dobitnice, žiri je izrazio i javnu i stručnu podršku toj mladoj umetnici iz Srbije, zemlje domaćina OS, kao velikog i važnog događaja koji se održava od 1960. godine i koji je svojom istorijom ostavio dubok trag u početku na lokalnoj, a u poslednjih 15 godina i na regionalnoj i međunarodnoj sceni. S obzirom da je srpska scena veoma aktivna i ima impozantan broj umetnika koji grade fascinantne domaće i međunarodne karijere i imaju izuzetnu umetničku produkciju, žiri smatra da bi nagrada 58. OS trebalo da pruži i simbolički podsticaj domaćoj umetničkoj sceni koja predstavlja važno “sidro” za njenu internacionalizaciju kroz velike izložbe, kustoski osmišljene projekte ili tematske izložbe, poput, među ostalim, Oktobarskog salona.
Sonja Radaković, rođena 1989, vizuelna je umetnica koja aktivno izlaže od 2007. Učestvovala je na nekoliko samostalnih i velikom broju grupnih izložbi i projekata u Srbiji i inostranstvu. Diplomirala je slikarstvo na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, a doktorantkinja je na Odseku za likovnu umetnost, gde radi kao asistentkinja profesora na predmetima Slikarstvo i Zidno slikarstvo. Dobitnica je više stipendija iz Fonda za mlade talente Srbije (Ministarstvo omladine i sporta) i nagrada za slikarstvo. Pre dve godine, Sonja Radaković provela je jedan semestar u Španiji u okviru Erazmus programa razmene za doktorande i istraživače na Akademiji lepih umetnosti u Granadi.
U umetničkom radu Sonja Radaković koristi svoje i tuđe telo kao manipulativno oruđe, preuzima društveno poželjnu ulogu i ispituje svoj društveni i umetnički položaj na granici morala, ukusa i pristojnosti, istakao je žiri. Pored umetnosti, Sonja Radaković bavi se i sportskim i humanitarnim umetničkim aktivnostima i prikupljanjem sredstava koja su pomogla obnovu kuće u lokalnom romskom naselju u Beogradu.
Za učešće na 58. OS izabrana je na osnovu konkursa, uz još šestoro domaćih umetnika, dok ostali - mahom strani, učestvuju po pozivu kustoskog kolektiva Marota-Baćin.
Foto: SEEcult
Nagrada KCB-a, koja se dodeljuje na OS od 2007. godine u vidu samostalne izložbe u galerijama tog kulturnog centra, pripala je Vuku Ćosiću za video-rad “Otpakivanje Dišanove kutije” (Unboxing Duchamp’s Boite).
Ćosićev rad, kako je istakao žiri KCB-a, izdvojio se kvalitetom da “na odmeren i promišljen način stavlja u odnos prvobitno lokalne i međunarodne kontekste, a potom i aktuelni trenutak sa istorijom (avangardne) umetnosti”.
“Njegova vrednost proizilazi iz činjenice da se prvenstveno obraća posetiocu izložbe koji je formiran i odrastao u Beogradu, a ne hipotetičkoj individui koja se često pretpostavlja u svetu umetnosti. U tom smislu, ovaj rad odlikuje punoznačna kontekstualna specifičnost, koja lokalnu sredinu, posredstvom ličnih impresija autora, postavlja u širu, globalnu perspektivu. Rad Unboxing predstavlja proces raspakivanja faksimila jedne od verzija Dišanovog rada La Boîte-en-valise, odnosno Kutija u koferu (faksimil serije G iz 1968, koju je dizajnirao Matje Mersje). Taj proces umetnik izvodi uz stalne komentare, koji predmet raspakivanja kontekstualizuju u okviru lične biografije umetnika. Snimateljka je njegova ćerka, a rad je realizovan u formi kućnog videa. Tokom otpakivanja kutije-rada umetnik na duhovit i često auto-ironačn način narativizuje lične, porodične i društvene kontekste govoreći o uspomenema iz mladosti provedene u Beogradu, gde ne živi od 1991, stavljajući u odnos reference kulture u kojoj je sazrevao i globalne istorijske umetničke autoritete poput Marsela Dišana i nadrealista”, naveo je žiri koji su činili kustoskinja Likovne galerije KCB-a Svetlana Petrović, programska urednica u KCB-u Zorana Đaković-Minniti i saradnica KCB-a na projektu “Vizuelna umetnost i mladi” Tijana Savatić.
Foto: SEEcult
Vuk Ćosić međunarodno je poznat kao medijski aktivista, teoretičar i istoričar rane umetnosti na internetu, i jedan od prvih umetnika koji su vizuelne radove koristili koristeći ACSII kod (American Standard Code for Information Interchange). Jedan je od osnivača Ljudmile - digitalne medijske laboratorije u Ljubljani, koja je bila jedna od prvih institucija te vrste centralnoj i jugoistočnoj Evropi (osnovane 1994). Ljudmila je značajna i po tome da je služila kao resurs za nekoliko generacija umetnika koji su preispitivali digitalne medije i stvarali inovativna hardverska i softverska rešenja. Ćosić je i jedan od osnivača mejling lista Nettime i Syndicate, na kojima su kroz diskusiju generisane istorije umetnosti na mreži 90-ih godina prošlog veka. Izlagao je u okviru grupnih izložbi u prostorima kao što su ICA, London; Beaubourg, Pariz; ICC, Tokio; Kunsthalle, Beč; Digital Artlab, Tel Aviv; ZKM, Karlsrue; Ars Electronica, Linc; Walker, Mineapolis; Postmasters, Njujork; Friedricanum, Kasel; Neue Galerie, Grac; IAS, Seul; Moca, Oslo, a bio je i predstavnik Slovenije na Bijenalu u Veneciji 2001.
Radio je samostalno, i u okviru grupa medijskih umetnika, kao što je to ASCII Art Ensemble.
Oktobarski salon otvoren je bio od 25. juna u više beogradskih izlagačkih i javnih prostora, u kojima je predstavljeno 64 umetnika iz zemlje i inostranstva.
Poslednjeg dana 58. Oktobarskog salona, 22. avgusta, biće priređeno svečano proglašenje dobitnika nagrada, nakon čega je predviđeno poslednje vođenje kroz izložbu “Sanjari”, uz izvođenje performansa “Zauzeto” nagrađene umetnice Sonje Radaković.
Prvobitno osmišljen za Muzej grada Beograda, 58. OS je krajem 2020. godine prebačen u Muzej Jugoslavije, da bi se opet vratio u prostor Muzeja grada u Resavskoj. Prvobitno je planirano da bude otvoren 19. septembra 2020, ali je odložen zbog pandemije korona virusa do 16. oktobra, a potom je pomeren za 4. jun 2021. Promena glavnog izložbenog prostora uticala je na još jedno pomeranje datuma otvaranja - na 25. jun 2021, ali je koncepcija zasnovana na temi “Sanjari” ostala ista, kao poziv kustosa publici da iskorači iz sveta u kojem živi i pridruži se umetnicima u pokušajima redefinisanja prostora slobode i prevazilaženja svih ograničenja.
*Naslovna fotografija: Nemanja Knežević
(SEEcult.org)
