Stepanov: Potrebni su oslonci
Nagrada “Lazar Trifunović” za kritičko promišljanje savremene vizuelne umetnosti za 2011. godinu uručena je 14. januara u Kulturnom centru Beograda Savi Stepanovu, a priznanje Društva istoričara umetnosti Srbije (DIUS) za najbolju autorsku izložbu u 2011. dobila je Simona Čupić.
Stepanov je nagrađen za studiju u monografiji o stvaralaštvu Branka Filipovića Fila, u izdanju Narodnog muzeja Crne Gore, koja je, kako je rekao, bila jedna od najlepših umetničkih avantura kojom se bavio.
Stepanov je zahvalio žiriju i zbog spominjanja njegovog projekta u legatu Milana Konjovića u Somboru. Posebnu zahvalnost izrazio je Lazaru Trifunoviću, istoričaru umetnosti, likovnom kritičaru i dugogodišnjem profesori moderne umetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu, čije ime nagrada i nosi, a tradicionalno se dodeljuje na dan njegovog rođenja.
Navodeći da je s Trifunovićem tekstovima komunicirao, citirao ih i pomalo polemisao, Stepanov je rekao da ima fascinaciju prema Trifunoviću još od ranih 70-ih i pamti ga pred Konjovićevom slikom kako govori o umetnosti između dva svetska rata, o Konjovićevom ekspresionizmu i njegovom značenju u potonjem vremenu.
“Prvi put sam primetio tu neverovatnu strast, uzbuđenje pred umetničkim delom. Poželeo sam da dođem do takve strasti u mom radu”, rekao je Stepanov.
Stepanov je naglasio da su i danas, u vreme krize, potrebni neki oslonci, a kao primer je naveo Filipovića, Konjovića i Trifunovića.
“Oni su imali puno uzbuđenja, znanja, i bili su protagonisti epohe i to je pravi recept”, poručio je Stepanov, koji je dobio nagradu “Lazar Trifunović” odlukom žirija koji su činili profesor na Katedri za muzeologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu Dragan Bulatović, kustoskinja Galerije Grafički kolektiv Ljiljana Ćinkul i šefica dokumentacije Muzeja savremene umetnosti u Beogradu Aleksandra Mirčić.
Kako je istakao žiri, Stepanov je već naslovom studije, “Filo: etika, enformel, čisto slikarstvo”, naglasio svoj istoričarsko-kritičarski pristup usmeravajući pažnju na recepciju Filovog dela, kao i na njegov uzorni ljudski, umetnički i intelektualni integritet. Preispitivanje istorijskog značaja Filipovića obavio je kroz dokumentovanje i diskutovanje teze o nedovoljno zapaženoj slikarevoj ulozi u crnogorskoj umetnosti početkom 50-ih godina 20. veka, o propustima kritičara i nedostatku blagovremene elaboracije Filovog enformelističkog slikarstva u vreme njegovog nastajanja i trajanja, o promenama u ovom slikarstvu tokom 70-ih, 80-ih i 90-ih godina 20. veka, te o slikarevoj obnovi izvornog pikturalnog koncepta i, takozvanoj, “Filovoj drugoj mladosti”, istakao je žiri u obrazloženju. To je sve, kako je navedeno, krunisano Filipovićevim predstavljanjem u nacionalnom paviljonu na Bijenalu u Veneciji 1990. godine.
Osim nagrade “Lazar Trifunović”, u Galeriji Artget KCB-a svečano je uručeno i priznanje DIUS koje je Simona Čupić dobila za izložbu i katalog/knjigu “Građanski modernizam i popularna kultura - epizode modnog, pomodnog i modernog (1918-1941)”, priređenu u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu.
Zahvaljujući žiriju, ali i Katedri za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu, posebno profesorima Jerku Denegriju, Slobodanu Mijuškoviću i Lidiji Merenik, Simona Čupić je rekla da je priča koju je predstavila na izložbi uvek bila u njenom profesionalnom obrazovanju.
To je “priča o Beogradu između dva svetska rata i emotivnom osećaju da je Beograd za mene uvek bio na prvom mestu”, rekla je Simona Čupić, kojoj je priznanje DIUS jednoglasno dodelio žiri koji su činili samostalna stručna saradnica za likovnu umetnost u Sekretarijatu za kulturu Grada Beograda Dragana Palavestra, kustoskinja i urednica likovnog programa Kulturnog centra Beograda Svetlana Petrović, dobitnica priznanja DIUS za 2010. godinu, i urednica u Redakciji za kulturu RTS-a Danijela Purešević.
Tematski grupisana oko događaja iz domena popularne kulture: gostovanja varijete zvezde Džozefine Bejker u Beogradu, dolaska svetskog teniskog prvaka Anrija Košea, otvaranja Zoološkog vrta u Beogradu, izložba je obuhvatila pedesetak radova - slika i crteža (portreta tadašnjih filmskih diva, autoportreta umetnika, građanskih enterijera i javnih prostora namenjenih zabavi...), većinom reprezentativnih radova srpske istorije umetnosti te epohe. Prezentacijom odabrannih dela, koja je bila dopunjena novinskim ilustracijama iz tadašnje štampe i filmom “Tropska sirena” s Džozefinom Bejker iz 1927. godine, izložba na “izvanredan način interpretira i dokumentuje umetnička shvatanja i težnje jedne značajne i dinamične epohe u nacionalnoj istoriji i umetnosti’, naveo je žiri DIUS-a.
I katalog izložbe, odnosno monografska studija, kako je istaknuto u obrazloženju žirija, predstavlja dragocenu i specifičnu analizu građanske modernosti u srpskoj umetnosti ovog perioda. “Ona nije samo trajni dokument izložbe, već izuzetno pitko i uzbudljivo, ali i stručno i produbljeno tumačenje odnosa građanskog modernizma i popularne kulture u Srbiji”, naveo je žiri.
*U PRILOGU: obrazloženja žirija za nagradu “Lazar Trifunović” i priznanje DIUS
(SEEcult.org)
