Stogodišnjica Zenitističkog pozorišta
Izložba “Stogodišnjica Zenitističkog pozorišta A.K. Treveler” u Kulturnoj stanici “Svilara” u Novom Sadu, posvećena jubileju predstave “Oni će doći” Akademskog kluba “Treveler”, otvorena je još tokom predstojećeg vikenda, a za 24. decembar najavljeno je vođenje istoričara umetnosti prof. dr Ješe Denegrija, promocija prateće publikacije i tribina “Zenit nekada i sada”.
Izložba autora Milana Katića, u organizaciji Udruženja “Perilo Zabrežje”, deo je programa Evropske prestonice kulture – Novi Sad 2022, a otvorena je 16. decembra – tačno na stogodišnjicu izvođenja predstave “Oni će doći” koju je osmoro mladih članova umetničke avangardne asocijacije Akademski klub “Treveler” izvelo 1922. u Realnoj gimnaziji u Zagrebu (sada Muzej Mimara).
“Oni će doći” je prva i jedina odigrana predstava Zenitističkog pozorišta. Realizovana je kao pozorišna manifestacija jedinog izvorno jugoslovenskog avangardnog pokreta koji nosi ime po časopisu Zenit urednika, pesnika i ideologa zenitizma Ljubomira Micića. Predstava “Oni će doći” još od vremena odigravanja i članka “Zenitističko pozorište” (Zenit br. 24, 1923), ilustrovanog nacrtima kostima i zavese, pobuđuje interesovanje teoretičara i umetnika.
Autentični materijali predstave “Oni će doći” spletom brojnih okolnosti nisu bili dostupni struci i javnosti, te je postavka u “Svilari” i edukativnog karaktera, a obuhvata ilustrativnu dadaističku instalaciju umetnice Marije Čolić, inspirisanu predstavom “Oni će doći” i vektorizovane kostime Josipa Sajsla, autora Nenada Aćimovića.
Partner izložbe je Narodni muzej u Beogradu, koji je pozajmio 13 reprodukcija slika autora Josipa Sajsla (član Trevelera, poznat kao Josif Jo Klek) iz svoje kolekcije. Izložba obuhvata i fotografije Zenitističkog pozorišta iz Kolekcije “Perilo”, autora Miloša Somborskog, Trevelera zaduženog za fotografiju, kao i one u vlasništvu Jelene Duduković, nosioca autorskih prava Josipa Sajsla i Čedomila Plavšića (predsednika Trevelera), zatim stranice scenarija predstave “Oni će doći”, umetnički manifest, poeziju, prepisku članova i materijale iz časopisa Zenit.
Izložbu prati katalog “Zenitističko pozorište Akademskog kluba Treveler”, koji će biti predstavljen 24. decembra u 18 sati u knjižari Zenit books, uz učešće recenzenta prof. dr Ješe Denegrija i istoričara umetnosti Marka Srdanovića. Denegri će prethodno od 17 sati održati vođenje kroz postavku u “Svilari”.
Od 19 časova u knjižari Zenit najavljena je tribina “Zenit nekada i sada”, uz projekciju filma “Nova umetnost dvadesetih godina: zenitizam, dadaizam i konstruktivizam” (TV Beograd, 1983, režija: Dragomir Zupanc, urednik: Dunja Blažević), koji je specijalno restaurisan u Arhivu RTS-a povodom obeležavanja stogodišnjice predstave “Oni će doći”. U filmu govore najvažniji domaći protagonisti zenitizma: Mihailo Petrov, Josip Sajsl, Avgust Černigoj, Eduard Stepančić, Oto Bihalji, kao i istoričari umetnosti Jerko Denegri, Irina Subotić, Miodrag Protić, Aleksandar Flaker i drugi. Film je snimljen povodom izložbe “Zenit i avangarda 20-ih godina” autorki Irine Subotić i Vidosave Golubović, održane u Narodnom muzeju u Beogradu 1983.
Udruženje Perilo Zabrežje postavilo je, inače, na svoj portal Zabrežje kopije scenarija predstave “Oni će doći” i prepiske iz desetogodišnjeg dnevnika grupe Almanaha (1922-1932). Almanah sadrži pored prepiske i kolaže, manifest, nacrte scenarija, simultanu poeziju, reprodukcije slika. Original Almanaha čuva se u Kolekciji Marinko Sudac u Zagrebu.
Izložba “Stogodišnjica Zenitističkog pozorišta A.K. Treveler” otvorena je do 25. decembra.
(SEEcult.org)
